Ceza avukatı; ceza hukukunun temelleri olan genel ve özel cezaların savunulmasının yapıldığı avukatlık türlerinden biridir. Bir avukat gerek birey özgürlüğü bakımından gerekse mağdur hakları açısından toplumun en kritik sorunları ile uğraşır.
Aslında her avukatın yaptığı gibi müvekkilini son derece iyi bir şekilde savunmaya çalışır. Ancak avukatın yaptığı savunma işlemi diğer avukatlık türlerinin yaptığı savunma işleminden bir nebze farklıdır. Diğer branşlardan olan avukatlardan farklı olarak direkt olarak bireyin özgürlüğüne dair bir durumda görevini ifa eder.
Savunma işlevinin bu özelliği sebebiyle avukat müvekkilini savunurken ‘’müdafi’’ şeklinde isimlendirilir. Müdafi kelimesi koruyan, gözeten, savunan ve müdafaa eden anlamlarına gelmektedir.
Avukatlık mesleğinin amacı; kanun uyarınca her türlü hukuki münasebetlerin oluşturulması ve düzenlenmesini, hukuki anlaşmazlıkların hakkaniyetle çözülmesini, mevcut hukuki kuralların tam manasıyla uygulanmasını, her derecede mevcut olan yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar nezdinde sağlamaktır.
Bahsi geçen bu noktada avukat, mevcut hukuki bilgi ve tecrübelerini adaletin hizmetine ve insanların faydalanması için tahsis eder.
Ceza avukatı aşağıdaki tavır, davranış, bakış açısı ve düşünceleri benimsemelidir.
Ceza avukatının birincil görevi müvekkilini davaya ilişkin olarak bilgilendirir. Müvekkile isnat edilen mevcut suçun niteliği, müvekkiline kaç yıl yargı talep edildiği, müvekkilinin yargının hangi evresinde bulunduğu gibi pek çok konuda müvekkilini bilgilendirir.
En iyi savunma için faal bir çalışma yürütür. İfade verilmesi sırasında avukatı yanında mevcut olan sanıkların kendilerini çok daha iyi ifade ettiği gözlemlenmiştir. Hukuki itirazların uygun şekilde yapılması, yürütülmesi ve bu sürecin müvekkil için en iyi şekilde yönetilmesi noktasında avukatın rolü büyüktür.
Bu konuda ücretler genel itibariyle değişkenlik gösterir. Ceza avukatı ücretleri konusunda belirli bir rakam mevcut değildir. Her olay ve işe göre bu ücretler değişir. Yargı sürecinde dosyanın hangi aşamada olduğu, yapılan suçun tipi, müvekkilin tutukluluk durumu gibi farklı etmenler ücretlerin tutarının belirlenmesi noktasında önemlidir.
Mesela; hüküm giymiş bir sanığın istinaf aşamasında tuttuğu avukat ücreti ile soruşturma aşamasında gelen bir sanığın avukat ücreti aynı tutarda olmaz. Sanığın tutuklu olma durumu avukatın vereceği ücreti artıran bir unsurdur. Çünkü avukat bu süreçte müvekkili ile görüşlerini bizatihi cezaevine giderek sağlamak durumunda kalacaktır. Bu da ücreti arttırma açısından önemli bir sebeptir.
Ceza hukuku avukatı, ceza hukuku dairesinde yasalara ve hukuk kurallarına karşıt hareketlerin sergilenmesi sonucunda ortaya çıkan davalara bakar. Ağır ceza, sulh ve asli ceza mahkemelerinde görülen davaların bütününe avukat olarak ceza hukuku avukatları bakmaktadır.
Ceza avukatının ana vazifesi, Ceza Mahkemeleri’nde bakılan davalarda müşteki, mağdur ve sanıkların adil yargılanması için savunmalarını üstlenmek ve müvekkillerinin haklarını en iyi şekilde korumaktır.
Ceza hukuku suç ve cezaları tanzim eden bir kamu hukuku dalıdır. Ceza hukuku, genel ve özel ceza hukuku olarak iki ana gruba ayrılır. Ceza özel hukuku ise, suç teşkil eden eylemleri ayrı ayrı ele alarak, suçların kapsam ve sınırlarını, birbirlerinden ayrılan yönleri ile bu suçlara karşılık gelen cezaları inceler.
Ceza davalarına bakan, soruşturmalarda şüphelileri savunan, müşteki veya mağdur vekilliği yapan, özetle ceza hukukuyla ilgili süreçleri takip edip savunma görevini yapan ceza avukatları halk dilinde bu şekilde nitelendirilmektedir.