İrtikap Suçu Ve Cezası (TCK 250)

İrtikap suçu seçimlik bir suç olmakla birlikte 3 farklı şekilde işlenebilir:

1. İcbar yoluyla (zorlama)
2. İkna yoluyla
3. Muhatabın hatasından yararlanarak

İrtikap suçu zimmet suçuyla, görevi kötüye kullanma suçuyla yahut rüşvet suçuyla karıştırılmamalıdır. İrtikap suçu diğer saydığımız suçlardan farklı olarak hukuk müeyyideleri de farklı düzenlenmiştir. Ancak her üç suçun da failinin kamu görevlisi olmasıyla birlikte üçü de kendi içlerinde özgün suçlar sıfatlarını taşımaktadır.

İrtikap Suçunun Şartları Nelerdir?

İrtikap suçunu işleyen kişi devlet görevlisidir. Bu sebepten ötürü ceza hukuku alanında özgü suç olarak adlandırılan suçlar sınıfına girmektedir. Kamu görevi dışında görevleri olan bu suçu işlemeleri mümkün değildir.

Devlet görevinde olmayan kişiler irtikap suçuna dahil olduklarında bu suça yardım etme veya azmettirme suçuyla ilgili hükümlerce yargılanabilirler.

İrtikap suçunun 3 farklı şekilde işlenmesi mümkündür.

1.İcbar Suretiyle İrtikap Suçu Ve Cezası

Kamu görevlisinin icra ettiği görev dolayısıyla oluşan nüfuzunu çıkarları doğrultusunda art niyetle kullanarak başkası üzerinden sağladığı zararı zor kullanarak gerçekleştirmesi halinde icbar suretiyle irtikap suçu olacaktır.

Yani icbar suretiyle irtikap suçundan bahsedebilmek için kamu görevlisinin, mağduru iradesi dışında yönlendirirken zorlaması gerekmektedir.

Ancak söz konusu olan bu zorlama durumu fiziksel şiddetten ve cebir değil manevi cebirden bahsetmek mümkündür. Şayet irtikap suçu işlenirken fiziksel şiddet veya fiziksel cebir yoluyla işleniyorsa artık irtikap suçundan değil malvarlığına yönelik suçlardan gasp (yağma) suçu oluşacaktır.

İcbar Suretiyle İrtikap Suçu Cezası Türk Ceza Kanunu md. 250/1’de düzenlenmiştir.

Madde 250- (1) Görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi icbar eden kamu görevlisi, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kamu görevlisinin haksız tutum ve davranışları karşısında, kişinin haklı bir işinin gereği gibi, hiç veya en azından vaktinde görülmeyeceği endişesiyle, kendisini mecbur hissederek, kamu görevlisine veya yönlendireceği kişiye menfaat temin etmiş olması halinde, icbarın varlığı kabul edilir.

2.İkna Suretiyle İrtikap Suçu Ve Cezası

Kamu görevlisinin ikna suretiyle irtikap suçunu işlemiş olabilmesi için diğer tarafa basit bir şekilde öneride bulunması yetmez, durumun hile teşkil ederek kimselerin iradesini etki altına almalıdır. Kamu görevlisi mağduru bu konuda hem sözlü bir şekilde hem de yazılı sahte bir varaka yoluyla da iradesini etkisi altına alabilir.

İkna Suretiyle İrtikap Suçu Cezası Türk Ceza Kanunu md. 250/2’de düzenlenmiştir.

Madde 250- (2) Görevinin sağladığı güveni kötüye kullanmak suretiyle gerçekleştirdiği hileli davranışlarla, kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi ikna eden kamu görevlisi, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

3.Muhatabın Hatasından Yararlanmak Suretiyle İrtikap Suçu Ve Cezası

Hatadan yararlanma suretiyle gerçekleşen irtikap suçunda aktif taraf mağdurdur. Bunun sebebi mağdurun yaptığı herhangi bir hata sonucu gerçekleşmesidir. Bu suretle gerçekleştirilen suçta pasif taraf yani kamu görevlisi mağdurum zaten yapmış olduğu bir haftanın farkına vararak bu hatadan menfaat elde etmeye çalışmaktadır. Bu suçun oluşabilmesi için kamu görevlisinin aynı zamanda mağdurun yaptığı hatada herhangi bir etkisinin olmaması şarttır.

Hatadan Yararlanma Suretiyle İrtikap Suçu Cezası Türk Ceza Kanunu md. 250/3’de düzenlenmiştir.

(3) İkinci fıkrada tanımlanan suçun kişinin hatasından yararlanarak işlenmiş olması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Zimmet Suçu

Zimmet suçu irtikap suçundan farklı olarak, kamu görevlisinin başkası tarafından aldığı zilyetlikle yahut kendi gözetiminde bulunan mallardan icra ettiği görevine yahut hukuka aykırı şekilde çıkarları doğrultusunda tasarruf etmesidir.

Madde 247- (1) Görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

(3) Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir.

Rüşvet Suçu

Rüşvet suçu, kamu görevlisinin çıkarları doğrultusunda herhangi bir durumdan çıkar elde etmesine karşın rüşveti verenin işlediği ve aynı zamanda alanın da ortak olduğu bir suçtur. Yani söyleyebiliriz ki rüşvet suçu kamu idaresinin güvenilirliğine karşı bir suç olmakla birlikte çok failli bir suçtur.

Bu suçu işleyen kişi her zaman kamu görevlisi olmak zorunda değilken kamuyla ilgili vakıf, dernek, ve kooperatif gibi tüzel kişiler de rüşvetin seçimlik unsurlarını yerine getirdikleri takdirde rüşvet suçunu işlemiş olacaklardır.

İrtikap Suçu Şikayet Süresi ve Dava Zamanaşımı

Bu suç takibi şikayete bağlı olan suçlardan değildir. Savcılık suçun işlendiğini haber alır almaz soruşturmayı başlatır.

İrtikap suçu ile alakalı dava zamanaşımı süresi ise 15 yıldır.