Ağır Ceza Mahkemesi, 5235 Sayılı Kanun’un 12. maddesinde görev alanı düzenlenen, yasada hüküm altına alınan cezalar açısından miktarı en ağır suçlara dair yargılamayı yürüten, ilk derece ceza yargılamasında görevli mahkemedir. Ağır ceza mahkemesi tarafından yargılamaya konu edilecek suçlar belirlenirken, 5235 Sayılı Kanun’un 12. maddesinde düzenlenen suç vasfı ve ceza miktarı kriterleri esas alınır.
Asliye ceza mahkemesi, ağır ceza mahkemesinin görev alanına girdiği hususunda açık bir hüküm bulunmayan suçlara bakmakla görevlidir. Ceza yargılamasına konu suçun faili 18 yaşından küçükse, çocuk ağır ceza mahkemesi tarafından yargılama görevi yerine getirilir. İşlenen suça dair kovuşturma yapılmazdan önce savcılık soruşturmasında, mahkemece verilmesi gereken kararlar ise Sulh Ceza Hakimliği tarafından alınır.
Ağır Ceza Mahkemeleri Hangi Davalara Bakmakla Görevlidir?
Ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlar üç farklı ayrımda incelenir. Bu ayrımlar, şu şekilde sıralanır:
- Aşağıda ifade edilen suçlara ilişkin yargılama görevi, özel kanunlarca görevli mahkeme tayin edilmediği takdirde ağır ceza mahkemesine aittir:
- Kasten adam öldürme,
- Taksirle ölüme sebep olma
- Rüşvet
- İrtikap
- Zimmet
- Gasp
- Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama
- Hileli iflas
- Nitelikli dolandırıcılık
- Resmî belgede sahtecilik
2. Ağır ceza mahkemesi, aşağıda sıralanan suçlara ilişkin davalara bakmakla görevlidir:
- Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının itibarına karşı suçlar,
- Milli savunmaya karşı suçlar,
- Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,
- Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,
- Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren propaganda yapma ve örgüt üyeliği gibi siyasi nitelikli suçlar.
3. Ağır ceza mahkemesi; ağırlaştırılmış müebbet ve müebbet hapis ile birlikte cezası 10 yıldan daha fazla hapis gerektiren suçlara bakmakla görevlidir.
Ağır Ceza Mahkemeleri Nasıl ve Nerelerde Kurulur?
Ceza mahkemeleri, Hakimler ve Savcılar Kurulunun müspet kanaati alınarak Adalet Bakanlığı tarafından kurulur. Ceza mahkemeleri, her il merkezi ile bölgelerin iş yoğunluğu dikkate alınarak belirlenen ilçelerde kurulur. Yargılama yetkisi açısından ağır ceza mahkemelerinin diğer mahkemelere kıyasla daha geniş yetki alanı söz konusudur. Söz gelimi, birden fazla adliye çevresinde işlenen ve ağır ceza yargılaması gerektiren suçlara ağır ceza mahkemesi bakabilir.
Soruşturma Sürecinde Ağır Ceza Mahkemesi
Asli görevleri itibariyle kovuşturma sürecinde etkin rol alan ağır ceza mahkemeleri, soruşturma sürecinde de birtakım görevleri haizdir. Bu görevler şu şekilde ifade sıralanır:
- İletişimin, telekomünikasyon aracılığı ile dinlenmesi, kayıt altına alınması ve sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi, oy birliği ile karar alındığı takdirde mümkündür.
- Soruşturmaya dair gizli soruşturmacı görevlendirilebilir. Ağır ceza mahkemesi tarafından görevlendirilecek gizli soruşturmasına oy birliği ile karar verilir.
- Sanık ya da şüphelilerin teknik araçlar kullanılarak izlenmesine oy birliği ile karar verilebilir.
- Ağır ceza mahkemesi, oy birliği ile taşınmaz, hak ve alacalara el koyma kararı alabilir.
- Cumhuriyet savcıları arasındaki yetki uyuşmazlıkların çözümlenmesini sağlar.
Ağır Ceza Mahkemesinin Yapısı
Ağır ceza mahkemesi, bir başkan ve kâfi düzeyde üyeden mürekkeptir. Bir başkan ve iki üye ile toplanan ve karar veren ağır ceza mahkemesinde tüm kararlar müzakere suretiyle verilir. Müzakere sürecinde hakimler görüş beyan eder ve mahkeme başkanı da müzakere yönetimini ve kararın açıklanmasını gerçekleştirir. Başkan ve iki üyeden oluşan mahkeme heyeti ile beraber savcı, duruşmalara katılmak zorundadır.
Ağır Ceza Mahkemelerinin Hangi Kararlarına İtiraz Edilebilir?
İlk derece mahkemesi tarafından verilen bir kararın, ilk derece mahkemesi ile aynı derecede bulunan başka bir mahkeme tarafından değerlendirilmesine itiraz kanun yolu adı verilir. Söz gelimi, tutuklama kararına itiraz edilmesi durumunda aynı derecede bulunan bir başka mahkeme, bu kararın yerindeliğini denetler. Ağır ceza mahkemesi tarafından verilen ara kararlara karşı da itiraz kanun yolu işletilebilir.
Ağır ceza mahkemesi ve başkanı tarafından alınan kararlara ilişkin itirazların değerlendirilmesi, ilgili yerde birden fazla ağır ceza mahkemesi dairesi mevcutsa, numara olarak kendisini izleyen daire; tek daire mevcutsa en yakın ağır ceza mahkemesine aittir. Bu mahkemece verilen kararlar, kararın öğrenilmesi veya tebliğ edilmesini takiben 7 gün içinde itiraza konu edilebilir. Ağır ceza mahkemesi eliyle verilen HAGB kararına karşı da itiraz kanun yoluna gidilebilir.
Ağır Ceza Mahkemelerinin Kararlarına Karşı İstinaf Başvurusu
Ağır ceza mahkemesi kararının gerek somut olay gerekse hukuki açıdan bir üst dereceli istinaf mahkemesince denetlenmesine istinaf adı verilir. Ağır ceza mahkemelerinin hüküm niteliği taşıyan kararlarına karşı, koşulları mevcutsa istinaf yoluna müracaat edilebilir. Şayet 15 yıl ve daha fazla hapis cezası gerektiren bir karar mevcutsa bu karar, temyiz incelemesine resen konu edilir.
Ağır ceza mahkemesi kararlarından bazıları için istinaf kanun yolunun işletilmesi mümkün değildir. Bu kararlar şu şekilde sıralanır:
- 3000 TL ya da daha az adli para cezasına dair kararlar aleyhine istinaf yolu kapalıdır.
- Üst sınırı 500 günden fazla olmayan adli para cezası öngörülen suçlar sebebiyle verilen beraat kararları kesin olup söz konusu kararlar aleyhine istinaf kanun yoluna gidilemez.
Ağır ceza mahkemesinin bakmakla görevli olduğu suçların kahir ekseriyeti için avukat ile temsil mecburiyeti bulunur. Dolayısıyla, ağır ceza davasında hakkın temini ve adilane yargılamanın tezahürü adına deneyimli bir ağır ceza avukatından hukuki yardım alınması en doğru yaklaşım olacaktır.
