İftira suçu, 5237 sayılı TCK’nın ikinci bölümünde “Adliyeye Karşı Suçlar” başlığında düzenlenmiştir. TCK md. 267 uyarınca: Yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın yoluyla, işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için , bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat edilmesidir.
Bunun yanı sıra TCK md. 268’de düzenlenen “Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması” suçu da iftira suçu hükümlerine göre cezalandırılır.
Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma Ve Görevi Mahkeme
İftira suçu, şikayete bağlı suçlar kapsamına girmemektedir. İftira suçunu düzenleyen TCK’nın 267. Maddesinin sekizinci fıkrasında zamanaşımının, mağdurun fiili işlemediğinin sabit olduğu tarihten itibaren başlayacağı belirtilmiştir. Bu sebeple dava zamanaşımı olan sekiz yıllık sürede soruşturma başlatılmalıdır.(TCK md. 66/1-e)
TCK’da uzlaşmaya tabi suçlar düzenlenmiştir ancak iftira suçu uzlaşmaya bağlı suçlar kapsamına alınmamıştır.
İftira suçu nedeniyle yapılan yargılamalarda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
İftira Suçunun Şartları Ve Unsurları
İftira suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Bu yüzden taksir veya olası kast ile işlenmesi mümkün değildir. Suçun oluşabilmesi için failin; mağduru işlemediğini bildiği bir suçtan dolayı yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunması ya da basın ve yayın yoluyla mağdura suç isnat etmesi gerekir.
Suçun konusunu hukuka aykırı fiil oluşturabilir ancak isnat edilen fiilin suç oluşturması şart değildir. İdari veya disiplin yaptırımını gerektiren fiiller de iftira suçunun konusunu oluşturabilir. Suçun tamamlanabilmesi için suç isnat eden kişinin yetkili makamlara ihbarda bulunması yeterlidir.
İftira Suçu Nasıl İşlenir?
Suç; şikayet, ihbar ve basın yayın yolu olmak üzere üç şekilde işlenebilir.
Suçun şikayet yoluyla işlenebilmesi için failin yetkili makamlara(savcılık, kolluk güçleri vb.) soruşturma başlatılması adına şikayette bulunması, ihbar yoluyla işlenebilmesi için yine failin yetkili makamlara ihbarda bulunması gerekir.
TCK’da basın ve yayın kavramı; her türlü yazılı, görsel, işitsel ve elektronik kitle iletişim araçlarını kapsar. Bu tür kitle iletişim araçlarını kullanarak bir kişiye suç isnat edilmesi iftira suçunu oluşturur.
İftira Suçunun Cezası
Bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis ceza ile cezalandırılır.(TCK 267/1)
Mağdur hakkında işlemediği fiil nedeniyle beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilirse ya da gözaltına alma veya tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmışsa verilecek ceza yarı oranında artırılır. (TCK 267/3)
Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olan mağdurun bu fiil nedeniyle gözaltına alınması veya tutuklanması halinde; iftira eden, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna ilişkin hükümlere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur. (TCK 267/4)
Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyeti halinde, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezasına; süreli hapis cezasına mahkûmiyeti halinde, mahkûm olunan cezanın üçte ikisi kadar hapis cezasına hükmolunur. (TCK 267/5)
Mağdurun mahkûm olduğu hapis cezasının infazına başlanmış ise, beşinci fıkraya göre verilecek ceza yarısı kadar artırılır. (TCK 267/6)
İftira sonucunda mağdur hakkında hapis cezası dışında adlî veya idari bir yaptırım uygulanmışsa; iftira eden kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (TCK 267/7)
İftira Suçu Ve Etkin Pişmanlık Sebebiyle Ceza İndirimi
İftira suçunun işlenmesi halinde uygulanabilecek etkin pişmanlık halleri TCK md. 269’da düzenlenmiştir.
Etkin Pişmanlık
TCK Madde 269:
(1) İftira edenin, mağdur hakkında adlî veya idari soruşturma başlamadan önce, iftirasından dönmesi halinde, hakkında iftira suçundan dolayı verilecek cezanın beşte dördü indirilir.
(2) Mağdur hakkında kovuşturma başlamadan önce iftiradan dönme halinde, iftira suçundan dolayı verilecek cezanın dörtte üçü indirilir.
(3) Etkin pişmanlığın;
a) Mağdur hakkında hükümden önce gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisi,
b) Mağdurun mahkûmiyetinden sonra gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın yarısı,
c) Hükmolunan cezanın infazına başlanması halinde, verilecek cezanın üçte biri, indirilebilir.
(4) İftiranın konusunu oluşturan münhasıran idari yaptırım uygulanmasını gerektiren fiil dolayısıyla;
a) İdari yaptırıma karar verilmeden önce etkin pişmanlıkta bulunulması halinde, verilecek cezanın yarısı,
b) İdari yaptırım uygulandıktan sonra etkin pişmanlıkta bulunulması halinde, verilecek cezanın üçte biri, indirilebilir.
(5) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/31 md.) Basın ve yayın yoluyla yapılan iftiradan dolayı etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanılabilmesi için, bunun aynı yöntemle yayınlanması gerekir.
Cezanın Ertelenmesi Veya Paraya Çevrilmesi
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması:
İftira suçu nedeniyle, gerekli şartların varlığı halinde (CMK 231) hükmün açıklanmasının geri bırakılması yönünde karar verilmesi mümkündür.
TCK md. 52’de adli para cezasının nasıl uygulanacağı düzenlenmiştir. İftira suçu da adli para cezasının uygulanabileceği suçların kapsamına girmektedir. Bu nedenle iftira suçu işleyen kişi yaptırım olarak adli para cezasına hükmedilebilir.
Hapis Cezasının Ertelenmesi
Türk Ceza Kanunu’nun “hapis cezasının ertelenmesi” başlıklı 51. Maddesinde, hapis cezasının ertelenmesi için gereken şartlar ve koşullar detaylı olarak belirtilmiştir. İftira suçunu işleyen kimse ilgili madde kapsamında gereken şartları sağlıyorsa hapis cezasının ertelenmesi imkanından faydalanabilir.
