Bu yazımızda nafaka artırım davası nedir, nasıl açılır konularına derinlemesine değinip özel olarak tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakalarının artırılmasına ilişkin detayları son olarak da nafaka artırılması davasında ispat, nafaka artırım davasında zamanaşımı gibi konulara değineceğiz.
Nafakanın Artırılması Nedir?
Nafakanın artırılmasını tanımlamadan önce nafaka türlerinden bahsetmek gerekmektedir. Boşanma davası söz konusu olduğunda boşanma davası sonuçlanıncaya kadar verilen tedbir nafakası, çocuklar için verilen iştirak nafakası ve boşanmadan sonra süresiz olarak verilen yoksulluk nafakası bulunmaktadır. Nafaka dendiği zaman genel olarak anlatılmak istenen yoksulluk nafakasıdır. Ancak nafakanın daha geniş bir tanımı olduğunu, başka nafaka türlerini içerdiğini de belirtmek gerekir.
Özellikle yoksulluk nafakası konusunda miktarın indirilmesi ya da artırılması boşanan eşlerin en merak ettikleri konuların başında gelmektedir. Boşanmadan sonra yoksulluk nafakasının indirilmesi de artırılması da belirli koşullar altında mümkündür. Nafakanın artırılması için nafakanın artırılması davası açılabilir. Bu davaya nafaka uyarlama davası da denmektedir.
Nasıl ki nafaka miktarı belirlenirken tarafların maddi durumları önemli bir kriter olarak değerlendiriliyorsa nafakanın artırılmasında da en önemli kriter yine tarafların maddi durumlarıdır. Tarafların maddi durumlarında meydana gelen değişiklikler sonucunda nafaka veren tarafın zenginleşmesi ya da nafaka alan tarafın yoksullaşması meydana geldiyse nafaka artırımı talep edilebilir. Ayrıca tarafların ekonomik durumlarında bir değişiklik olmasa da ülke genelinde ekonomik durum değişiklik gösterdiğinden nafaka miktarının değersizleşmesi nedeniyle de nafaka artırım davası açılabilir.
Ayrıca bakınız: Nafaka Artırım Davası Reddi
Nafakar Artırım Davasının Şartları Nelerdir?
Nafaka artırım davası açılabilmesi için gerekli şartlar şunlardır:
- Daha önce mahkemece hükmedilmiş bir nafakanın bulunması gerekir. Yani ortada zaten bir nafaka kararı olmalıdır.
- Mevcut nafaka miktarının, değişen koşullar nedeniyle artık yetersiz kalması gerekir. Örneğin:
- Çocuğun yaşının büyümesi ve ihtiyaçlarının artması
- Çocuğun okula başlaması veya özel okula geçme ihtiyacı
- Çocuğun sağlık durumunda meydana gelen değişiklikler
- Nafaka alan eşin gelirinde azalma veya giderlerinde artış
- Nafaka ödeyen eşin gelirinde önemli artış olması
- Nafaka artırım davası, nafakanın ödendiği yerdeki aile mahkemesinde açılmalıdır.
- Nafaka artırım davasının, hükmün verilmesinden itibaren 1 yıl geçmeden açılamaması ve takip eden davalar için de 1 yıllık sürenin geçmesi gerekir.
- Nafaka artırımı için haklı sebeplerin ve delillerin mahkemeye sunulması gerekir. Bunlar arasında gelir durumunu, ihtiyaçları ve enflasyon verilerini gösteren belgeler olabilir.
Özetle, geçerli bir nafaka kararı bulunmalı, mevcut nafaka yetersiz kalmalı, 1 yıllık süreler geçmiş olmalı ve haklı sebepler mahkemeye sunulmalıdır. Tüm bu şartlar sağlandığında nafaka artırım davası açılabilir.
Tedbir Nafakasının Artırılması
Tedbir nafakası, boşanma davasının açılmasının ardında dava bitene dek eşlerden birinin diğerine ve çocuklara verdiği nafaka çeşididir.
Tedbir nafakası verilmesi için boşanma sebebiyle eşlerden birinin ekonomik durumunun evli olunan zamana göre kötüleşmesi ve çocukların ihtiyaçlarının giderilmesi için ihtiyaç duyulması gerekmektedir.
Tedbir nafakası yalnızca dava sonuçlanana dek verilmekte, davanın nihayete ermesiyle birlikte de talebe gerek kalmaksızın kendiliğinden kalkmaktadır.
Ancak boşanma davalarının ülkemizde uzun süreler boyunca devam edebildiği de düşünüldüğünde davanın görülmesi sırasında tedbir nafakasının artırılmasının talep edilmesi hukuken mümkündür.
Dava görülürken tedbir nafakası alan tarafın yoksullaşması, nafaka veren tarafın gelirlerinin artması ya da ülkedeki genel ekonomik durumdaki değişiklikler sonucu tedbir nafakasının yetersiz hale gelmesi nedeniyle tedbir nafakasının artırılması talep edilebilir.
İştirak Nafakasının Artırılması
İştirak nafakası, boşanarak evlilik birliğini sonlandıran kişilerin müşterek çocuklarının boşanma nedeniyle maddi bir etki yaşamaması amacıyla kanunda düzenlenen nafaka çeşididir.
Çocuğun ekonomik ihtiyaçlarının artması ya da ebeveynlerinin ekonomik durumlarında meydana gelen değişimler sonucunda iştirak nafakasının artırılması talep edilebilir.
Çocuğun eğitim masraflarındaki artış, sürekli bir hastalığa yakalanması sonucunda sağlık harcamalarının artması gibi durumlar iştirak nafakasının artırılmasına neden olabilecek durumlara örnektir. İştirak nafakasının artırılması talebi dava açma yoluyla ileri sürülmelidir.
Dava yolu dışında tarafların anlaşmasıyla da iştirak nafakası artırılabilir. İştirak nafakası, dava açma ehliyeti bulunan çocuk tarafından ya da velayeti altında bulunduğu kişi tarafından açılabilir.
İştirak nafakasının artırılması davasında talebin dayandığı nedenlerin ispatı da önemli bir konudur. İştirak nafakasının artırılması davasının alanında uzman bir boşanma avukatı aracılığıyla açılması ve yürütülmesi olumlu sonuç almak adına daha doğru bir tercih olacaktır.
Yoksulluk Nafakasının Artırılması
Yoksulluk nafakası, boşanma davasının sona ermesiyle birlikte boşanmış olması nedeniyle maddi durumu evli olduğu zamana göre kötüleşen eşe diğer eş tarafından verilen nafaka çeşididir. Yoksulluk nafakasının miktarının tayininde hakim tarafların maddi gücü ve boşanmadaki kusurlarını dikkate alır.
Yoksulluk nafakası kural olarak süresiz olarak verilir. Nafakanın kaldırılması sebeplerinden biri ortaya çıkmadıkça nafaka ömür boyu verilecektir. Bu süreçte nafakanın miktarının indirilmesi ya da artırılması çeşitli nedenlerle talep edilebilir. Nafaka miktarının değiştirilmesi için açılan davaya nafaka uyarlama davası da denmektedir.
Yoksulluk nafakasının artırılmasına neden olabilecek ilk durum boşanmış olan eşlerin maddi durumlarında meydana gelecek olan değişimlerdir.
Nafaka veren tarafın gelirinin artması, taşınır ya da taşınmaz mal varlığının artması, bağışlama ya da miras kalması sonucunda maddi gücünün yükselmesi gibi durumlar nafakanın artırılması için hukuki neden oluşturur.
Nafaka alan kişinin ise işsiz kalması, gelirlerinin azalması, borçlarının artması, ihtiyaçlarının fazlalaşması gibi durumlar nafaka artırım davası açması için geçerli nedenlerdir.
Nafaka artırım davasında mahkeme tarafından tarafların ekonomik durumları araştırılacak, meydana gelen değişimler değerlendirilerek karar verilecektir. Mahkemenin araştırması dışında tarafların sunduğu deliller de belirleyici olmaktadır. Kayıt dışı gelirler ve başkası üzerine yapılan mal varlıkları bulunması halinde her türlü yasal delil ve tanık dinleterek maddi durumdaki değişiklik ispat edilebilir.
Yoksulluk nafakasının artırılmasının talep edilebileceği bir diğer durum ise ülkedeki genel ekonomik değişimler sonucunda nafaka miktarının gerçek değerinin düşmesidir. Örneğin 5 yıl öncesi için yeterli olabilen 2000 TL nafaka miktarı enflasyon ve diğer ekonomik gelişmeler nedeniyle bugün aynı değerde olmadığından nafakanın artırılması istenebilecektir. Aksi takdirde nafakanın süresiz olmasının amacı sekteye uğrayacaktır. Bu durumda nafakanın hangi oranda artırılacağı, nafaka miktarının nasıl belirleneceği aşağıda detaylı olarak anlatılacaktır.
Nafakanın Artırılması Davasında İspat
Nafakanın artırılması davasında bir tarafın zenginleşmesi, bir tarafın yoksullaşması ya da bir tarafın ihtiyaçlarının artması gibi iddiaların ispatı gerekmektedir.
Bu hususların ispatı için mahkemeden tapu kayıtları, banka hesabı dökümleri ve diğer mal varlıkları hakkında araştırma yapılması istenebilir. Uygulamada mahkemeler savcılık aracılığıyla ekonomik ve sosyal durum araştırması yaparak tarafların genel ekonomik durumları hakkında fikir sahibi olmaktadır.
Ancak nafakanın artırılmaması için nafaka veren tarafın mal varlığını başkaları üzerinde göstermesi sıkça görülen bir durumdur. Böyle durumlarda nafaka artırım talep eden taraf fotoğraf, video, yazışma, ses kaydı, tanık ya da belge gibi her türlü yasal delil ile bu iddiayı kanıtlayabilir.
Nafaka artırım davasında ispat, hükme doğrudan etki edecek ana unsurlardan olduğundan mutlaka dava açmadan önce ve dava sırasında bir boşanma avukatına danışarak ispat hususu hakkında bilgi alınması tavsiye edilmektedir.
Nafakanın Artırılması Davasında Zamanaşımı
Nafakanın artırılması davası herhangi bir zamanaşımı süresine tabi değildir. Daha önce bahsedilmiş olan nedenlerin ortaya çıkması halinde her zaman nafaka uyarlama davası açılarak nafakanın artırılması talep edilebilir.
Yalnızca karşı tarafı rahatsız etmek için somut delillere dayanmadan açılan davalar kötü niyetli olarak değerlendirilecek ve sonraki davalarda mahkemede olumsuz bir kanaat uyanmasına neden olabilecektir. Bu nedenle somut delillere dayandırarak ve doğru zamanda nafakanın artırılması davası açmak daha doğru olacaktır.
Nafakanın Artış Oranı Nasıl Hesaplanır?
Nafakanın artış oranının hesaplanması nafaka artırım talebinin dayandığı nedene bağlı olarak değişiklik gösterir.
Nafaka artırım talebi nafaka veren ya da nafaka alan tarafın ekonomik durumundaki değişiklikten kaynaklanıyorsa hakim bu değişimi değerlendirerek ve hakkaniyeti göz önünde bulundurarak nafaka miktarını tayin edecektir.
Nafaka artırım davası, enflasyon, ekonomik kriz ya da ülkenin genel ekonomik durumu nedeniyle nafaka miktarının değerinin düşmesi nedeniyle açılmışsa hakim bu değer kaybı oranında artışa karar verecektir. Nafaka miktarının güncel değeri Yargıtay’ın yerleşik içtihatı gereğince yıllık ÜFE oranlarına göre belirlenmektedir.
Her yıl TÜİK tarafından açıklanan ÜFE oranları nafaka artış oranına esas alınmaktadır. Uygulamada mahkemeler tarafların ekonomik durumlarının değişmesi nedeniyle açılan nafaka artırım davasında da ÜFE oranlarını uygulayabilmektedir.
