Bu yazımızda iştirak nafakası nedir, nasıl alınır ve hangi hallerde ödenmesi sözkonusu olur konularını sizler için ele aldık.
İştirak Nafakası Nedir?
İştirak nafakası, çocuğun velayeti kendisine verilmeyen eş tarafından diğer eşe, çocuğun bakım giderlerine katlanmak amacıyla ödenen nafaka türüdür.
Boşanma veya ayrılık durumlarında çocukların hakları ve çıkarlarının korunabilmesi amacıyla iştirak nafakasına hükmedilmektedir. İştirak nafakası çocuğun maddi gereksinimlerini karşılamayı amaçlayan bir nafaka türüdür.
İştirak nafakası, boşanmış veya ayrı yaşayan ebeveynlerin çocuğunun bakım, eğitim, sağlık, beslenme gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için ödenir. Bu nafaka, çocuğun en iyi çıkarlarını gözetirken, ebeveynlerin mali durumlarına ve gelirlerine göre belirlenir.
İştirak nafakası miktarı, çocuğun yaşına, ihtiyaçlarına, eğitim masraflarına, sağlık harcamalarına ve diğer özel gereksinimlerine bağlı olarak değişebilir. Ayrıca, ebeveynlerin gelir düzeyi ve maddi durumu da hesaba katılır. Mahkemeler, tarafların beyanlarını, delilleri ve çocuğun en iyi çıkarını dikkate alarak nafaka miktarını belirler.
İştirak nafakası süresi genellikle çocuk 25 yaşına gelene kadar devam eder. Ancak, bazı durumlarda nafaka süresi uzatılabilir veya kısaltılabilir. İstisnai olarak çocuğun özel ihtiyaçları veya sağlık sorunları varsa, nafaka süresi uzatılabilir. Belirtmek gerekir ki ebeveynlerden biri maddi sıkıntıya düşerse veya çocuğun ihtiyaçları değişirse, nafaka süresi ve miktarı yeniden değerlendirilebilir.
İştirak nafakası, çocuğun haklarını korumak ve yaşam standartlarını sürdürebilmesini sağlamak amacıyla ödenmektedir. Bundan dolayı mahkemece yoksulluk nafakasına hükmedilmese bile iştirak nafakası ödenmesi kararı verilebilmektedir.
İştirak Nafakası Neye Göre Belirlenir?
İştirak nafakası belirlenirken dikkate alınan birçok husus bulunmaktadır. Örnek vermek gerekirse çocuğun yaşı, okula gidip gitmediği, anne ve babanın sosyoekonomik seviyesi iştirak nafakasının miktarı belirlenirken dikkate alınmaktadır. Bu kapsamda çocuğun boşanma sonrasında evlilik içerisindeki sosyekonomik seviyesinin korunması hedeflenmektedir.
Anlaşmalı Boşanmadan Sonra İştirak Nafakası Talep Edilebilir Mi?
Çoğu anlaşmalı boşanma protokolünde taraflar birbirlerinden bir talepte bulunmamakta ve bu şekilde boşanmaktadır. Her ne kadar çocuğa verilecek nafakaya ilişkin maddeler mahkemeler açısından bağlayıcı olmasa da hakimlerce bu protokollere müdahale edilmemektedir. Neticede çocuğun velayetini alan taraf iştirak veya yoksulluk nafakası almadan boşanabilmektedir. Her ne kadar yoksulluk nafakasından vazgeçildiğinde ve boşanma kararı kesinleştiğinde eski eşin bir daha yoksulluk nafakası talep etme hakkı olmasa da iştirak nafakası çocuğun üstün yararını gözettiğinden anlaşmalı boşanma protokülünde vazgeçilse bile dava yoluyla yeniden talep edilebilmektedir. Bu kapsamda velayeti alan eşin yoksulluk nafakasından vazgeçmiş olmasını Yargıtay bu haktan tamamen feragat olarak görmemektedir.
Boşanmada Kusurlu Tarafa İştirak Nafakası Verilir Mi?
Belirtmek gerekir ki iştirak nafakasının verilmesinde kusur oranları dikkate alınmamaktadır. Çünkü iştirak nafakasının amacı müşterek çocuğun ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Bu kapsamda eşlerin birbirlerine yönelik ve boşanmayla neticelenen davranışlar çocuğa yönelik olarak düzenlenmiş olan iştirak nafakası için bir anlam ifade etmemektedir. Neticede ifade etmek gerekir ki boşanma davasında hiçbir kusurunuz bulunmasa bile eğer velayet karşı tarafa verilmişse iştirak nafakası ödeme ihtimaliniz bulunmaktadır.
Zina Yapan Eşe İştirak Nafakası Ödenir Mi?
Bilindiği üzere zira boşanma sebeplerinden biridir. Zina sebebiyle verilen boşanma kararında talep halinde mal paylaşımında eşin hakkı kaldırılabilmekte veya azaltılabilmektedir. Yani zinanın diğer boşanma sebeplerinden farklı sonuçları bulunmaktadır. Ancak yukarıda da ifade ettiğimiz üzere iştirak nafakası çocuğun ihtiyaçlarının karşılanabilmesi ve üstün yararının gözetilebilmesi amacıyla düzenlenmiş bir nafaka türüdür. Bu kapsamda velayetin zina yapan eşte kalması durumunda da bu eşe iştirak nafakası ödenecektir.
İştirak Nafakası Ödemeyen Eş Hapse Girer Mi?
Mahkemece belirlenen nafakaların ödenmemesi durumunda nafaka alacaklısı olan eşin borçlu olan eşe yönelik olarak icra takibi başlatması gerekmektedir. Bu kapsamda icra dairesi aracılığıyla nafaka borçlusu olan eşe icra ödeme emri gönderilecek ve hesaplanan nafakanın ödenmesi ihtarında bulunulacaktır. Eğer nafaka borçlusu olan eş borcunu öderse herhangi özel bir durum ortaya çıkmamaktadır. Fakat eşin nafaka borcunu ödememesi durumunda alacaklı olan eşin icra ceza mahkemesinde şikayet hakkı bulunmaktadır. Nafaka ödeme yükümlülüğünü ihlal eden eş, şikayet üzerine icra ceza mahkemesi kararıyla 3 aya kadar disiplin hapsine alınabilmektedir.
Nafaka Nedeniyle Verilen Hapis Cezası Ertelenir Mi?
İfade etmek gerekir ki nafaka ödenmemesi sebebiyle şikayet üzerine verilen nafakaya ilişkin hapis cezaları “tazyik hapsi” olarak adlandırılmaktadır. Bunun Türk Ceza Kanununda düzenlenen hapis cezalarından farkı da öncelikle İcra ve İflas Kanununda düzenlenmiş olmasıdır. İcra ve İflas Kanununda düzenlenen hapis cezaları TCK’daki cezalar gibi para cezasına çevrilememekte veya ertelenememektedir.
İştirak Nafakası Arttırılabilir Mi?
İştirak nafakasının arttırılması mümkündür. Bu kapsamda yukarıda yaptığımız açıklamalar ışığında çocuğun ihtiyaçları kriteri devreye girecektir. Örnek vermek gerekirse çocuğun eğitim masraflarının ortaya çıkması durumunda iştirak nafakası artık yeterli olamayabilecektir. Bu kapsamda çocuğun velayetini bulunduran ve iştirak nafakası alacaklısı tarafın dava açması gerekmektedir. Açılacak olan davada çocuk için yapılan harcamaları gösterir belge ve faturaların mahkemeye sunulması oldukça önemlidir. Bu doğrultuda çocuğun ihtiyacı olan miktar tespit edilebilecek ve nafaka borçlusu olan eşin maddi durumu doğrultusunda da iştirak nafakası miktarı tam olarak karara bağlanacaktır. Ayrıca yine nafaka borçlusu olan eşin maddi durumundaki değişmeler de nafaka miktarının arttırılması talebini haklı kılabilmektedir. Örneğin nafaka borçlusu olan eşin zengileşmesi durumunda nafaka artırım davası açılabilecektir.
İştirak Nafakasında Görevli Mahkeme Hangisidir?
İştirak nafakasının verilmesinde görevli mahkeme aile mahkemesidir. Boşanma davasını karara bağlayan mahkeme olan aile mahkemesi iştirak nafakası verilip verilmemesine ve miktarına karar verecektir. Nafaka artırım davası da yine aile mahkemesinde açılmalıdır.
İştirak Nafakası Çocuk Kaç Yaşına Gelene Kadar Ödenir?
İştirak nafakası çocuk ergin olana kadar ödenmektedir. Buradaki kriter de çocuğun 18 yaşına gelmesidir. Ancak belirtmek gerekir ki çocuğun 18 yaşına gelmesi nafaka borçlusu eşi çocuğun masraflarına katılma sorumluluğundan kurtarmaz. Zira çocuğun eğitim hayatına devam etmesi durumunda da nafaka borçlusu eşin bu sefer de yardım nafakası ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu yükümlülük de öğrenim hayatına devam eden çocuk 25 yaşına gelene kadar devam etmektedir.
