Kasten öldürmeye teşebbüs suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenleme altına alınmıştır. Kasten öldürmeye teşebbüs; kişinin, bir başkasının yaşamına kasten son vermeye elverişli bir harekette bulunması ve fakat kişinin ölmemesi durumudur. Kasten öldürme suçunun neticesi hareketten ayrılabilir. Bu bakımdan, kasten öldürme suçu, teşebbüse elverişli bir suçtur. Kasten öldürme suçu, insan yaşamını sonlandırmaya yönelik eylem sebebiyle mağdurun ölmesiyle vücut bulur.
Kişi, bir başkasına yönelik öldürme kastıyla hareket eder; ancak, mağdur yaşamını yitirmezse, faile hükmedilecek ceza kasten öldürme suçuna teşebbüs hükümleri kapsamında şekillenir. Söz gelimi, bir kişiye yönelik silahla ateş edilmesi ve mağdurun ölmemesi halinde, fail, kasten öldürmeye teşebbüs hükümleri çerçevesinde cezalandırılır. Oldukça ağır ceza yaptırımı öngörülen kasten öldürmeye teşebbüs suçunu konu alan ceza yargılamalarda deneyimli bir ceza avukatından yardım almak, en doğru yaklaşım olacaktır.
Kişi tarafından icra edilen eylemin kasten yaralama suçunu mu yoksa kasten öldürmeye teşebbüs suçunu mü doğuracağı hususu, mahkeme kararlarında tezahür eden ciddi bir tartışma konusudur. Bu noktada, söz konusu iki suç arasında temel ayrım; her bir suçun manevi unsur, yani kast farklılığıdır. Kasten yaralama suçu söz konusu olduğunda, netice itibariyle daha hafif sonuçlar istenilmiştir. Failin daha ağır netice isteyerek hareket etmesi halinde ise, kastının insan öldürmeye yönelik olduğu kabul edilir.
Teşebbüs, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 35. maddesinde “Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur.” şeklinde düzenlenmiştir. Kasten öldürme suçunda teşebbüs, aşağıda ifade edildiği üzere iki farklı şekilde tezahür eder:
- Fail, icra hareketlerine başlar ve fakat elinde bulunmayan sebepler dolayısıyla icra hareketlerini tamamlayamazsa, kasten öldürme suçuna teşebbüs söz konusudur.
- Fail, icra hareketlerini tamamalar ve fakat failin iradesi dışında gelişen engel bir nedenden ötürü sonucun oluşmaması durumunda da kasten öldürmeye teşebbüsten söz edilir.
Kasten öldürmeye teşebbüs suçunun failine hükmedilecek ceza; TCK m.35 kapsamında suça teşebbüs hükümleri ile insan öldürme suçunu düzenleme altına alan TCK m.81 – 82 hükümlerinin beraber uygulanmasıyla hesap edilir.
Kasten Öldürmeye Teşebbüsün Unsurları Nelerdir?
Failin kastı, kasten öldürmeye teşebbüsün en mühim ve belirleyici unsurudur. Türk Ceza Kanunu m.21/1 hükmü uyarınca, kast; suçun yasal tanımındaki unsurların bile isteye gerçekleştirilmesidir. Failin kastı, ifa edilen fiilin özelliklerine göre belirlenir. İşbu suçun koşullarının mevcut olup olmadığı ya da failinin öldürme ya da yaralama kastlarından hangisi ile hareket ettiği; failin olay öncesi ve olay sonrası davranışları referans alınarak somut olayın özellikleri ve şartları değerlendirilerek hakim tarafından tespit edilir.
Kasten öldürmeye teşebbüsün mevcut olup olmadığı, Yargıtay tarafından belirlenen şu kriterler esas alınarak belirlenir:
- Taraflar arasında husumet ilişkisinin olup olmadığı,
- Olayda kullanılan aracın öldürmeye elverişli bulunup bulunmadığı,
- Mağdura yönelik darbenin şiddeti ve sayısı,
- Mağdura vurulan darbelerin, hayati önem taşıyan vücut bölümlerine denk gelip gelmediği,
- Mağdura yönelik eylemin failin kendisi tarafından mı, yoksa iradesi dışında gelişen bir engel nedeniyle mi sonlandığı,
- Olay sonrası failin davranışları.
Yargıtay’ca belirlenen söz konusu kriterler sınırlı sayıda değildir. Somut olayın özelliklerine ve koşullarına göre bu kriterlerin tamamı yorumlanabileceği gibi başka ölçütlere göre de yorum yapılabilir. Hakim, fail tarafından ifa edilen hareketleri göz önüne alarak failin bilerek ve isteyerek hangi suçu işlemeyi kastettiğini belirlemelidir. Şayet failin kastı net olarak tespit edilemiyorsa, şüpheden sanık yararlanır ilkesi sebebiyle sanığın lehine yorum yapılır. Bu durumda, sanığın kastının öldürmeye yönelik değil, yaralamaya yönelik olduğu kabul edilir.
Kasten Öldürmeye Teşebbüs Suçunun Cezası
Kasten öldürmeye teşebbüs suçunda faile hükmedilecek ceza; kasten öldürme suçunun basit ya da nitelikli hallerinden hangisine teşebbüs edildiğine göre belirlenir. Basit kasten öldürmeye teşebbüs suçunda, yani Türk Ceza Kanunu m.81’de düzenleme altına alınan basit kasten öldürme suçuna teşebbüs suçunda, 9 yıldan 15 yıla kadar süreli hapis cezasına hükmolunur. Kasten öldürme suçunun Türk Ceza Kanunu m.82’de düzenleme alanı bulan nitelikli hallerine teşebbüs edildiği takdirde, faile hükmedilecek cezanın alt sınırı 13yıl, üst sınırı 20 yıldır.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu m.82’de kasten öldürmenin nitelikli halleri düzenlenmiştir. Buna göre, kasten öldürme suçunun nitelikli hallerde işlenebilmesi için, kasten öldürme suçunun;
- Tasarlayarak,
- Canavarca hisle veya eziyet çektirerek,
- Yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanmak suretiyle,
- Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş, boşandığı eş veya kardeşe karşı,
- Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
- Kadına karşı,
- Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
- Bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya
- da yakalanmamak amacıyla,
- Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle,
- Kan gütme saikiyle,
- Töre saikiyle.
Kasten Öldürmeye Teşebbüs Suçunda Haksız Tahrik İndirimi
Mağdurun sebep olduğu bir eylemin meydana getirdiği öfkenin, elemin veya üzüntünün etkisiyle failin suö işlemesine haksız tahrik adı verilir. Kişi, haksız tahrik altında kasten öldürmeye teşebbüs suçunu işlerse, haksız tahrik hükümlerinden yararlanarak hakkında hükmedilecek cezada indirime gididir. Fail hakkında haksız tahrik hükümlerinin uygulanabilmesi için aranan genel koşullar şu şekilde sıralanabilir:
- Haksız tahrik oluşturan bir eylem bulunmalıdır.
- Tahrike sebebiyet veren eylemin haksız olması gerekir.
- Fail; üzüntü, elem veya öfkenin etkisi altına girmelidir.
- Fail, icra ettiği fiili, bir üst maddede ifade edilen ruh halinin tepkisi olmalıdır.
- Haksız tahrike neden olan eylem, mağdurdan kaynaklanmalıdır.
Haksız tahrikle kasten öldürmeye teşebbüste bulunan kişi hakkında hükmedilecek cezada yapılacak indirim; haksız tahrikin derecesine göre dörtte bir ile dörtte üç oranında değişmektedir.
Kasten Öldürmeye Teşebbüs Suçunda Meşru Müdafaa
Kasten öldürmeye teşebbüs suçunda meşru müdafaa hükümlerinin uygulanabilmesi için aranan birtakım genel şartlar bulunur. Söz konusu şartlar, şu şekilde sıralanabilir:
- Meşru müdafaanın varlığından söz edilebilmesi için bir saldırı bulunmalıdır.
- Saldırı, haksız bir saldırı olmalıdır.
- Saldırı, meşru savunma ile korunabilecek nitelikteki bir hakka yönelik olmalıdır.
- Saldırı ile savunmanın eş zamanlı olması gerekir.
- Meşru müdafaa için savunma zaruri olmalıdır.
- Meşru müdafaa, saldırıda bulunana yönelik olmalıdır.
- Meşru müdafaa ile saldırı arasında orantı olmalıdır.
- Kişi, meşru müdafaa halinde kasten öldürmeye teşebbüste bulunursa, hakkında ceza kararı verilemez.
Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve HAGB
Adli para cezası, ceza hukukunda düzenlenen yaptırım türlerinden biridir. Bu yaptırım, işlenen bir suça karşılık hapis cezası ile beraber uygulanabildiği gibi tek başında da uygulanabilir. Kasten öldürmeye teşebbüs suçu için düzenlenen ceza sebebiyle, faile hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilemez. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), şartların mevcut olması halinde sanık hakkında hükmedilen ceza kararının herhangi bir sonuç doğurmaması ve davanın düşmesi sonucunu doğuran ceza muhakemesi kurumudur.
Kasten öldürme suçuna teşebbüs sebebiyle sanığa hükmedilen hapis cezası belirli hallerde haksız tahrik uygulanarak iki yıl veya daha az bir süreye düşerse, hapis cezası kararı hakkında HAGB kararı verilebilir. Ceza ertelemesi ise, şartların mevcut olması halinde mahkemece hükmedilen cezanın ceza infaz kurumunda infaz edilmesinden koşullu vazgeçilmesini ifade eder. İşbu suç sebebiyle sanığa hükmedilen hapis cezasının belirli hallerde haksız tahrik uygulanması sebebiyle iki sene ya da daha az bir süre olduğu takdirde, ceza ertelenmesi kararı verilebilir.
Suçun Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Suç isnadı altında bulunan kişi ile suçun mağdurunun bir uzlaştırmacı marifetiyle bir araya gelmesi ve iletişim kurularak anlaşmasına uzlaşma adı verilir. Kasten öldürmeye teşebbüs suçu, uzlaşma prosedürünün uygulandığı suçlardan değildir. İşbu suç, takibi için şikayet aranan suçlardan olmadığı için, şikayetten vazgeçilmesi halinde ceza davası düşmez. Zira, suç savcılık tarafından resen soruşturulur. Dava zamanaşımı süresi içinde her zaman şikayet hakkı kullanılabilir.
Kasten öldürmeye teşebbüs suçunu konu alan yargılamalar, Ağır Ceza Mahkemesinin görev alanına girer. Bu suçu konu alan yargılamalarda 15 yıllık olağan dava zamanaşımı süresi düzenlenmiştir. Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten başlayarak belirli bir zaman geçmesine rağmen o suça dair herhangi bir dava açılmamış ya da dava açılmış ve fakat yasal süre içinde neticelendirilmemişse, ceza davasının düşmesi sonucunu doğran ceza hukuku kurumudur.
