Evliliğin iptali, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu m.145-160 arasında hüküm altına alınmıştır. Boşanma ile sık sık karıştırılan evliliğin iptali; usulüne uygun yapılmamış evliliklerin geçersiz olduğunun ileri sürülmesiyken, boşanma davasında böyle bir durum söz konusu değildir. Zira boşanma davası, usulüne uygun kurulan evlilik kurumunun sona erdirilmesi amacıyla açılır. Kanun koyucu, evliliğin ancak şu usullerle son bulacağını düzenlenmiştir;
- Boşanma davası,
- Eşlerden birinin ölmesi,
- Gaiplik kararı,
- Evliliğin geçersizliği sebebiyle iptali davası.
Evliliğin İptali Davası Şartları
Evliliğin geçersiz olması halinde, geçersizlik nedenine dayanılarak evliliğin iptali davası açılabilir. Resmi memur nezaretinde yapılan evliliklerde, geçersizlik sebepleri mevcut olabilir. Mutlak butlan ve nisbi butlan olmak üzere iki temel gerekçeye dayanılarak ileri sürülebilen evliliğin geçersizliği nedeniyle iptal davası şartlarını; evliliğin mutlak butlanla geçersiz olması şartları (TMK m.145) ve evliliğin nisbi butlanla geçersiz olması şartları (TMK m.148-151) olmak üzere iki ayrımda incelemek yerinde olacaktır.
Evliliğin Mutlak Butlanla Geçersiz Olma Şartları
- Evlilik sırasında eşlerden birinin evli olması,
- Evlilik sırasında eşlerden birinin daimî bir nedenden ötürü ayırt etme gücünü haiz olmaması,
- Eşlerden birinin evliliğe mâni düzeyde akıl hastası olması,
- Eşlerin evliliğine engel teşkil edecek derecede hısımlık bulunması.
Evliliğin Nisbi Butlanla Geçersiz Olma Şartları
- Korkutma (İkrah),
- Yanılma (Hata),
- Aldatma (Hile),
- Ayırt etme gücünden geçici yoksun olma.
Evliliğin geçersiz olması dolayısıyla açılacak iptal davasında mutlak butlan nedenlerinin mevcudiyeti halinde işbu dava; Cumhuriyet Savcısı, eşler ve ilgililer tarafından açılabilir. Şayet nisbi butlan halleri söz konusu ise, evliliğin iptali davasını açma hakkı yalnızca eşler ve bazı halde yasal temsilcilere aittir. Taraflar, davanın müspet seyri ve sonucu için aile avukatı aracılığıyla dava açabilir.
Evliliğin İptali Sonuçları
Evlilik birliği tesis edilirken geçersizlik sebebinin farkında olmayan ve iyi niyetli olan taraf, mevcut evlilik geçerli bir evlilik gibi değerlendirilerek kişisel durumunu koruyacaktır. Bu itibarla; tazminat, nafaka, mal rejiminin tasfiyesi ve soyadı işlemlerinde boşanmaya ilişkin hükümler uygulanır. Evlilik birlinden doğan çocuklar, ebeveynin kötü niyetli olup olmadığı değerlendirilmeksizin evlilik birliği içinde doğmuş kabul edilir. Ortak çocukların durumu ve akıbeti, Türk Medeni Kanunu ile tanzim edilen boşanma, velayet ve nafaka hükümleri kapsamında belirlenir.
Evliliğin İptali Davasında Nafaka ve Tazminat
Evliliğin iptali davası ile boşanma davasında nafaka ve tazminat alacaklarına ilişkin prosedür müşterektir. Kanun koyucu, kesin hükümsüzlük ile sonlanan evliliklerde dahi; söz konusu evliliğin, hukuki açıdan muteber bir evliliğin tüm neticelerini doğuracağını hüküm altına almıştır. Bu itibarla, evliliğin iptali davasında, boşanma davasında olduğu gibi – şartların karşılanması kaydıyla – nafaka ve tazminata hükmolunabilir.
Evliliğin iptali davasında tazminat hususu bu şekilde iken, iptal davası esnasında eş ve çocuğun ekonomik açıdan zorluk yaşamaması için tedbir nafakasına hükmedilebilir. İptal davasının sonuçlanmasını takiben, çocuklar adına iştirak nafakasına; eşin yoksulluğa düşmemesi adına da yoksulluk nafakasına hükmedilebilir. Öte yandan, evlilik birliğinde yaşanan olaylar nedeniyle maddi ve manevi tazminat ileri sürülebilir. Tüm bu taleplerin olumlu sonuçlanması için davanın ciddiyet ve titizlikle takip edilmesi ve dolayısıyla hukuk yardımı alınması elzemdir.
Evliliğin İptali Davası Ne Zaman Açılır?
Evliliğin iptali sebebi dolayısıyla iptal davasında mutlak butlan nedenleri varsa, söz konusu davanın açılabilmesi için kanun tarafından öngörülmüş herhangi bir hak düşürücü süre yoktur. Bu itibarla dava her zaman açılabilir. Şayet nisbi butlan nedenleri mevcutsa, 6 ay ve herhalde 5 yıl olmak üzere hak düşürücü süre düzenlenmiştir. İptal nedeninin öğrenilmesini yahut korku etkisinin ortadan kalkmasını takip eden 6 ay ve herhalde 5 yıl içinde iptal davası açılmalıdır.
Evliliğin İptali Davası Hangi Mahkemede Açılır?
Evliliğin iptali gerekçesiyle açılacak davalarda görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Aile Mahkemesi mevcut olmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi sıfatıyla bu davada görevli kılınmıştır. Eşlerin son altı ay süre ile beraber yaşadıkları yer veya taraflardan birinin yerleşim yeri mahkemesi ise yetkili mahkemedir. İlgililer, yasal temsilci ya da Cumhuriyet Savcısı tarafından mutlak butlan nedeniyle açılacak iptal davalarında yetkili mahkeme ise, davalının yerleşim yeri mahkemesidir.
Bu dava süreci için mümkünse evliliğin iptali davalarında deneyimi olan bir boşanma avukatı ile devam edilmesi elzemdir.
Evliliğin İptali Ne Kadar Sürer?
Evliliğin iptali davası kesin olarak ne kadar zaman alacağı ve biteceği tam olarak bilinmemektedir. Süre bakımından bir aralık zikredilebilir ve evliliğin iptali davası bir ya da bir buçuk yıl kadar sürebilmektedir.
Evliliğin İptali ve Boşanma Davası Arasındaki Fark Nedir?
Evliliğin iptali davası ile boşanma davası genellikle karıştırılır. İkisi de hukuki olarak tam anlamıyla farklı davalardır.
Boşanma davası geçerli bir evliliğin sonlandırılması anlamına gelir. Evliliğin iptali davası ise başta geçersiz olan ya da sonradan geçersiz hale bir evliliğin iptali sözkonusudur.
Evliliğin İptali Davası Dilekçe Örneği
İstanbul xxxxx Aile Mahkmesi
DAVACI: Ad- Soyad
Adres:
VEKİLİ: Av. Ad Soyad
Adres:
DAVALI: Ad- Soyad
Adres:
KONU: Taraflar arasındaki evliliğin iptali istemli dava dilekçesidir.
AÇIKLAMALAR:
1-)Tarafların iptali istenilen evlilik …/…/… tarihinde yapılmıştır. Ancak, davaya konu edilen evlilik, kanunen iptal sebebini oluşturduğundan iş bu davayı açma zarureti hasıl olmuştur. Tarafların evlilik tarihinden sonraki olan bir tarihte davalının eşi ile olan boşanma davasının boşanma kararı çıkmıştır.
2-)Davacı müvekkil araştırmaları ile tesadüfen davalının eşinden boşandığını ancak boşanma kararının henüz kesinleşmediğini tespit etmiştir. Davalının nüfus müdürlüğünde halen evli olarak görüldüğü anlaşılmıştır.
3-) Tarafların evlenmiş olduğu tarihte, davalının evli olması nedeniyle tarafların evliliği geçersizdir. Davalının aynı zamanda halen evli olduğunu bilmesine rağmen müvekkil ile evlenmiş olduğundan kötü niyetlidir. Tüm bu nedenlerle davanın kabul edilmesini talep etmekteyiz.
Hukuki Sebepler: TMK, HMK ve ilgili her türlü mevzuat.
Hukuki deliller: Nüfus kayıt örneği, İstanbul Avrupa ( ). Aile Mahkemesi …/… Esas sayılı boşanma dosyası, aile cüzdanı, tanık beyanları ve ilgili her türlü yasal delil.
Sonuç ve istem : Yukarıda açıklanan ve gerekçelendirilen nedenlerle;
1-) Haklı davamızın kabulüne,
2-) Tarafların evliliğinin mutlak butlanla iptal edilmesine,
3-) Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı tarafça ödenmesine karar verilmesine saygılarımızla vekaleten talep ederiz.
Davacı Vekili
Av. Ad Soyad
İmza
