Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 216. maddesinde düzenleme altına alınmıştır. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu, bilhassa sosyal medyanın yaygın kullanımından dolayı son derece artmış olup ceza davalarına sıkça konu olmaktadır.
İşbu suç sebebiyle yürütülen soruşturma ve kovuşturmada hukuki kayıp yaşamamak adına deneyimli bir ceza avukatından yardım almak, sürecin seyri açısından en doğru yaklaşım olacaktır.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Nedir?
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu, 5237 sayılı Kanunda “Kamu Barışına Karşı Suçlar” başlığı altında düzenleme alanı bulmuştur. Suç, işbu kanunun 216. maddesinde “Halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik eden kimse, bu nedenle kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde tanımlanmıştır.
TCK m.216 – 2 ve 3 düzenlemesi ise “Halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılayan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılayan kişi, fiilin kamu barışını bozmaya elverişli olması halinde, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Hükmüne yer vermiştir. Oldukça ağır ceza yaptırımı öngörülen suça ilişkin yargılamalarda avukat yardımı almak, oldukça mühimdir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçunun Unsurları
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu; kamu düzeni, toplum huzuru ve barışının korunması amacıyla 5237 sayılı Kanunda somut bir tehlike suçu olarak düzenlenmiştir. İşbu suç düzenlemesiyle beraber nefret söylemlerinin sınırlandırılması da amaçlanmıştır. Yargıtay, halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunun unsurlarının mevcut olup olmadığının tespitinde değerlendirdiği halk, ırk, din, mezhep, sosyal sınıf, bölge, tahrik, kin ve düşmanlık kavramlarını şu şekilde tanımlamaktadır:
- Halk
Ortak manevi değerler, duygu, ideoloji ve menfaat açısından bir araya gelen veya aynı değerleri paylaşan bireyler grubudur. Suçun mevcudiyeti açısından, hedef alınan halkın gerek sayı gerekse toplum yaşamı bakımından önem ifade etmesi gerekir.
- Sosyal Sınıf
Sosyal sınıf ile ekonomik sınıflar anlaşılmamalıdır. Sosyal sınıf; toplum yapısındaki özelliği ve yeri ile mevcudiyet kazanan, aynı toplumsal seviyedeki kişilerin yekunundan oluşan esnaf, mülk sahibi, çiftçi, memur, işçi ve tüccar gibi grupları ifade eder.
- Irk
Genetik bakımından şartlandırılmış, oldukça sabit olarak kuşaktan kuşağa geçen beden karakterlerinin toplamını ifade der.
- Din
Din, kutsal varlıklara bağlılık ve inançtır olarak ifade edilir.
- Mezhep
Dinin içinde anlayış farklılıklarını ifade eder.
- Bölge
Bölge; idari veya ekonomik birlik, toprak veya iklim koşullarına göre belirlenen toprak parçasını ifade eder.
- Kin ve Düşmanlık
Bir kimseye veya bir şeye karşı duyulan ve öç almayı gerektiren şiddetli düşmanlık olarak ifade edilir.
- Tahrik
Bir başkasının belirli yönde hareket etmesini sağlamak amacıyla uygulanan psikolojik baskıyı ifade eder.
Basın Yayın Yoluyla Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu
Basın yayın yoluyla halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunu işleyen faile, suçun temel şekli için düzenlenen ceza yarı oranına kadar artırılarak hükmedilir. Fakat, eleştiri gayesiyle ve haber verme sınırlarını ihlal etmeyen fikir açıklamaları suç teşkil etmez.
Adli Para Cezası, Erteleme ve HAGB
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunu işleyen faile hükmedilen hapis cezasının bir yıl veya daha altında olması halinde adli para cezasına çevrilebilir. İşbu suç sebebiyle hükmedilen hapis cezasının iki yıl veya altında olması durumunda ise hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilebilir. Aynı şekilde, hükmedilen hapis cezasının iki yıl veya daha az olması halinde cezanın ertelenmesi kararı verilebilir.
Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu, soruşturulabilmesi ve kovuşturulabilmesi için şikayet aranan suçlar arasında değildir; bu nedenle, savcılık tarafından resen soruşturulur. Suç, resen soruşturulduğu için herhangi bir şikayet süresi mevcut değildir ve şikayetten vazgeçilmesi halinde ceza davası düşmez. İşbu suç, dava zamanaşımı süresine tabi olmak şartıyla her zaman soruşturulabilir. Söz konusu suça ilişkin yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır.
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunu konu alan yargılamalara bakmakla görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemesidir. İşbu suç, uzlaşma prosedürüne tabi değildir.
