Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, Türk Ceza Kanunu md.188’de hüküm altına alınmıştır. Buna göre; uyuşturucu ya da uyarıcı maddelerin imali, ithali, ihracı, ülke içinde satışı ve satışa arz edilmesi, bir başkasına temin edilmesi, sevki, nakli, depolanması, ticari amaçla satın alınması ve kabul edilmesi ile işlenir. Bu itibarla, seçimlik hareketle işlenen bir suçtur.
İşbu suça konu maddenin eroin, kokain, morfin, bazmorfin ya da bonzai olması halinde, faile daha ağır cezaya hükmedilmesini gerektiren TCK md.188/4’te düzenlenen nitelikli hali söz konusu olur. Bunun haricindeki uyuşturucu maddelerin tamamının ticareti, TCK md.188/3 hükmü gereğince cezalandırılır. Uyuşturucu maddenin ithali ve ihracı, uygulamada “uyuşturucu kaçakçılığı” olarak da bilinir.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçları
Uyuşturucu madde ticareti suçları:
- Uyuşturucu madde imal etme suçu,
- Uyuşturucu madde ithal etme suçu,
- Uyuşturucu madde ihraç etme suçu,
- Uyuşturucu madde sevk veya nakletme suçu,
- Uyuşturucu madde kabul etme ve bulundurma suçu,
- Uyuşturucu madde satma, satışa arz etme veya satın alma suçu,
- Uyuşturucu madde temin etme suçu.
Uyuşturucu Madde Kullanma ile Uyuşturucu Madde Ticareti Arasındaki Fark
Uyuşturucu madde bulundurma suçu ile uyuşturucu madde ticareti suçu birbirinden ayrı suçlardır. Suçun, uyuşturucu madde ticareti suçu mu yoksa uyuşturucu madde bulundurma suçu mu olduğu belirlenirken esas alınan kriterler şu şekildedir:
- Ele geçirilen uyuşturucu maddenin miktarı,
- Kişinin, elinde bulunan uyuşturucu maddeyi bir başkasına satma, devretme veya tedarik etme konusunda davranışları,
- Kişinin, uyuşturucu maddeyi bulundurduğu yer,
- Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin bulunduruluş şekli.
Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Cezası
Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, düzenleme altına alındığı TCK md.188 gereği seçimlik hareketli bir suçtur ve uyuşturucu maddenin alınması, satılması, temin edilmesi ve nakledilmesi halinde faile hükmedilecek cezalar şu şekildedir:
- Uyuşturucu maddeleri ruhsatı olmadan yahut ruhsata muhalif şekilde imal, ithal ya da ihraç eden kişi hakkında 20 yıldan 30 yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezasına hükmedilir.
- Uyuşturucu maddeleri ruhsal olmaksızın ya da ruhsata aykırı şekilde ülke içinde satan, bir başkasına temin eden, depolayan, satışa arz eden, sevk eden, nakleden, satın alan, kabul eden ve bulunduran kişi hakkında en az 10 yıl hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezasına hükmedilir. Maddenin verildiği yahut satıldığı kişinin çocuk olması durumunda faile hükmedilecek hapis cezasının 15 yıldan az olması mümkün değildir.
- Söz konusu uyuşturucu ya da uyarıcı maddelerin kokain, eroin, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri yahut bazmorfin olması halinde faile hükmedilecek ceza yarı oranda artırılır.
- Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri;
- Satan,
- Satışa arz eden,
- Başkalarına veren (temin eden),
- Sevk eden,
- Nakleden,
- Depolayan,
- Satın alan,
- Kabul eden,
- Bulunduran,
Kişilerin, bu fiilleri; okul, hastane, yurt, kışla ya da ibadethane benzeri tedavi, eğitim, sosyal ve askeri nedenlerle toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların -varsa- çevre duvarı, tel örgü yahut sair engel veya işaretler ile tespit edilen sınırlarını 200 metreden yakın alan içindeki umumi ya da umuma açık yerlerde işlemesi halinde, alt sınırı 15 yıl olmak üzere hapis ve otuz bin güne kadar adli para cezasına hükmedilir.
- Sıralanan uyuşturucu suçlarının tamamının 3 ya da daha çok kişi tarafından beraber işlenmesi durumunda hükmedilecek ceza yarı oranda artırılır; suç işleme amacıyla kurulmuş örgüt faaliyet kapsamında işlenmesi halinde ise hükmedilecek ceza bir kat artırılır.
- Resmi mercilerin iznine bağlı üretilen yahut satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçete ile kabil olan uyuşturucu ve uyarıcı madde tesiri gösteren her nevi madde için de yukarıda ifade edilen hükümler uygulanır ve fakat faile hükmedilecek ceza yarıya kadar indirilebilir.
- Uyuşturucu ve uyarıcı madde imalinde yararlanılan ancak uyuşturucu ve uyarıcı madde etkisi doğurmayan ve ithali veya imali resmi mercilerin onayına bağlı bulunan maddelerin; ithali, imali, satışı, satın alınması, sevki, nakli, depolanması yahut ihraç edilmesi halinde söz konusu fiillerin failine, alt sınırı 8 yıl hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası verilir.
- Sıralanan suçların eczacı, diş hekimi, doktor, sağlık memuru, kimyager, veteriner, ebe, hastabakıcı, laborant, hemşire, diş teknisyeni, sağlık hizmeti veren, ecza ticareti ile meşgul olan veya kimyacılıkla iştigal eden bir kimse tarafından işlenmesi durumunda faile hükmedilecek ceza yarı oranda artırılır.
Etkin Pişmanlık Ceza İndirimi
Fail, işlediği suç nedeniyle pişman olur ve suç oluşturan fiilden ötürü yaşanan zararı giderir ve adaletin tesisine yardımcı olan olumlu davranışlar gösterirse etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilir. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçunda iki farklı etkin pişmanlık hali mevcuttur:
- Etkin pişmanlığın, suçun işlendiğinin resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce gösterilmesi,
- Etkin pişmanlığın, suçun işlendiğinin resmi makamlar tarafından haber alındıktan sonra gösterilmesi,
Şeklindedir.
Birinci durumda; uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına ortaklık eden kişi, resmi mercilerce haber alınmadan evvel, suça iştirak edenleri ve suça konu maddelerin yapıldığı veya saklandığı adresleri haber verdiği takdirde, bu bilgilerin suç ortaklarının yakalanmasına veya maddelerin ele geçirilmesine yardımcı olması halinde, etkin pişmanlık hükümleri gereği kişi hakkınca cezaya hükmolunmaz.
İkinci durumda; suçların resmi makamlar tarafından haber alınmasından sonra gönüllü olarak, suçun oluşmasına ve fail ya da diğer suç ortaklarının yakalanmasına yardımcı olan kişi hakkında hükmedilecek ceza, sağlanan yardımın vasfına göre dörtte birden yarısına kadar indirilir.
Suç ortaklarından kasıt yalnızca TCK md.37, 38 ve 39 maddeleri gereği suça iştirak edenler değil, aynı zamanda failin madde aldığı, sattığı, kabul ettiği yahut verdiği başka kimseler gibi suçla irtibatlı olan kimselerdir. Etkin pişmanlıktan yararlanmak isteyen failin hem suç ortaklarını hem de maddelerin üretildiği ya da saklandığı haber vermesine lüzum yoktur. Bunlardan yalnızca birini yapması yeterlidir.
Yakalanması ifadesinden kasıt ise suç ortaklarının yakalanması yahut kim olduğunun tespit edilmesine tespit edilmesidir. Etkin pişmanlık ceza indiriminden istifade etmek isteyen failin; suç ortağının ya da maddeyi satın aldığı, sattığı yahut bir başka uyuşturucu madde suçunu işleyen kişinin ele geçirilmesine, tespit edilmesine katkıda bulunmasının yanı sıra, ortaya çıkarılan suçun failin işlediği suça denk ya da daha ağır bir suç olması lazım gelmektedir.
Suçun işlendiği bilgisinin resmi makamlara intikal etmesinden sonra etkin pişmanlık gösterildiğinde, faile etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilmesi için aşağıda sıralanan şartların birlikte karşılanması gerekir:
- Failin TCK md.188 veya TCK md.191 ile hüküm altına alınan suçlardan birini işlemiş olması gerekir.
- Yargılama sürecine verilen katkının, yardımın bizzat fail tarafından sağlanması gerekir.
- Yardımın soruşturma veya kovuşturma makamlarına yapılması gerekir.
- Yardımın, suçun resmi makamlar tarafından haber alınmasından sonra ve fakat mahkeme tarafından hüküm verilmeden önce gerçekleştirilmesi gerekir.
- Fail tarafından sağlanan bilginin sürece büyük ölçüde katkı sağlaması gerekir.
- Aktarılan bilgilerin doğru ve sonuca etki etmeye elverişli bilgiler olması gerekir.
