İşkence suçu, 4721 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 94.maddesinde düzenlenmiştir. İşkence suçu; kamu görevlisinin belirli bir sürece yayılan sistematik fiilleriyle bir kimseye karşı insan onuru ile bağdaşmayacak davranışlar sergilemek suretiyle bedensel, ruhsal yönden acı çekmesine, irade veya algılama yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına sebep olmakla işlenir.
İşkence suçundan söz edilebilmesi için mağdura yönelik eylemlerin süreklilik arz ediyor olması gerekir. Bu itibarla, bir anda tezahür eden ve süreklilik arz etmeyen davranışlar, işkence suçu kapsamında değerlendirilmemektedir.
Kamu görevlisinin, bir kişiye karşı sistematik ve belirli süreç içerisinde insan onuru ile bağdaşmayan davranışlar sergilemesi TCK m.94 gereği işkence suçunu oluşturur. İşbu suç, İşkence ve Eziyet başlığı altında düzenlenmiştir.
Bir başkasına eziyet eden ve fakat kamu görevlisi olmayan kişilerin işlediği suç, işkence suçu değil eziyet suçunu doğurur. Suçun vücut bulup bulmadığını tespit ederken, fail tarafından icra edilen davranışların insan onuru ile bağdaşıp bağdaşmadığı değerlendirilir. Zira TCK m.94 düzenlemesiyle korunan hukuki yarar, insan onurudur.
İşkence Suçunun Unsurları
İşkence suçuna sebebiyet veren fiiller, TCK m.94’te tahdidi düzenlenmemiştir. Zira bu suç, kamu görevlisinin serbest hareketleri ile işleyebileceği bir suçtur. Fakat kanun koyucu, icra edilen hareketlerin işkence suçuna sebebiyet verip vermediğinin belirlenebilmesi için bazı şartlar öngörmüştür. Suçun varlığından söz edilebilmesi için mevcudiyeti aranan asgari şartlar şunlardır:
- Eylemler, kamu görevlisi tarafından icra edilmelidir.
- İcra edilen eylemleri bir anda cereyan etmiş olmamalı, belirli bir süre zarfında sistematik ve süreklilik arz etmelidir.
- Kamu görevlisi tarafından icra edilen eylemlerin insan onuru ile bağdaşmaması, mağdurun fiziksel veya ruhsal acı çekmesine sebep olması, irade ya da algılama yeteneğinin etkilenmesine neden olması gerekir.
İşkence Suçunun Cezası Nedir?
İşkence suçu işleyen kamu görevlisi hakkında üç yıldan on iki yıla kadar süreli hapis cezasına hükmedilir. Suçun mağduru bir kadınsa, sanığa hükmedilecek cezanın alt sınırı beş yıldan az olamaz.
Suçun; çocuklara, bedenen veya ruhen kendisini müdafaa edemeyecek durumda bulunan kimselere yahut gebelere karşı işlenmesi halinde, sekiz yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmedilir.
Suç, avukata ya da diğer kamu görevlilerine karşı, icra ettikleri görevleri nedeniyle işlendiği takdirde, sekiz yıldan on beş yıla kadar hapis cezası gerektirir.
İşkence suçuna sebebiyet veren fiilin cinsel açıdan taciz şeklinde icra edilmesi, sanığa on yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmedilmesine neden olur.
Suça iştirak edenler varsa, onlar da kamu görevlisi gibi cezalandırılır. Suç, ihmali davranışla işlendiği takdirde, suçun ihmali davranışla işlenmesi nedeniyle cezada indirime gidilmez. İşkence suçundan ötürü zamanaşımı işlemez. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence suçunun cezası ise şu şekildedir:
- İcra edilen fiillerden ötürü mağdurun; yüzünde sabit bir ize, konuşma zorluğu yaşamasına, duyu veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına, yaşamın tehlikeye girmesine, gebe kadına karşı işlenip bebeğin zamanından önce doğmasına neden olunması halinde, yukarıda ifade edilen ceza, yarı oranda artırılır.
- İcra edilen fiiller, mağdurun; duyu veya organlarından birinin işlevini kaybetmesine, yüzünde sürekli bir değişikliğe, iyileşmesi mümkün olmayan bir hastalığa ya da bitkisel hayata girmesine, gebe bir kadına işlenerek bebeğin düşmesine, konuşma veya çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına neden olunması halinde, yukarıda ifade edilen ceza, bir kat artırılır.
- İşkence eylemleri sonucunda mağdurun vücudundaki kemiklerin kırılması durumunda, kemikteki kırığın yaşamsal fonksiyonlara olan etkisine göre sekiz yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmedilir.
- İcra edilen fiiller nedeniyle mağdur ölürse, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmedilir.
İşkence suçunun işlenmesine yardım eden, azmettiren kişiler de fail gibi cezalandırılır.
Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve HAGB
İşkence suçu işleyen sanığa hükmedilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilebilmesi, ceza kararı hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya erteleme kararı verilebilmesi mümkün değildir.
Şikâyet Süresi, Zamanaşımı ve Uzlaşma, Görevli Mahkeme
İşkence suçu, uzlaşma prosedürünün uygulanabileceği suçlardan değildir. Takibi şikâyete bağlı olmayan ve dolayısıyla herhangi bir şikâyet süresi bulunmayan işkence suçu, savcılık tarafından resen soruşturulur. İşkence suçu her zaman soruşturulabilir, zira bu suçta dava zamanaşımı süreleri işlemez. Söz konusu suça ilişkin yargılama yapma görevi, Ağır Ceza Mahkemesi eliyle icra edilir.
