Evlat Edinme Nedir?
Evlat edinme kanunda bulunan şartları yerine getiren kişilerce yine evlat edinme şartları taşıyan çocukların, erginlerin veya kısıtlıların ebeveynliğinin üstlenilmesidir.
Evlat edinme olarak adlandırılan durum kişilerin kanunlarla belirlenen şartları taşıması durumunda mümkün olmaktadır. Ebeveynlerin evlat edinme şartlarını taşıması durumunda ve evlat edinilmek istenen çocuğun da koşullara uygun olması halinde bu işlemler gerçekleşebilir.
Bu işlemler çocuk sahibi olmayan ebeveynlerin yanı sıra evli olmamasına rağmen çocuk büyütmek isteyen yetişkinler tarafından da yapılabilir. Türk Medeni Kanunu evlat edinme koşullarına açıklık getirmektedir.
Evlat edinme işlemi erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesinin yanı sıra küçüklerin evlat edinilmesi konularını da kapsar. Bu işlemler yapılırken kanunlara göre hareket edilir.
Evlat Edinme Koşulları
Evlat edinme koşulları Türk Medeni Kanunu uyarınca açıklığa kavuşturulan bir konudur. Bu koşullar uyarınca kriterleri sağlayan kişiler evlat edinme işlemi için başvuru yapabilmektedir. Evlat edinme işlemleri sırasında başvuru yapanların ve evlat edinilecek olan kişinin kanunlar tarafından belirlenen şartları taşıması gerekmektedir.
Evlat edinen kişi açısından evlat edindiği bireyden yaşça büyük olması gerekir. Bu yaş farkı ise en az 18 olmalıdır. Evli olan bireylerin evlat edinebilmeleri yönündeki kural ise birlikte evlat edinebilme şartıdır.
Evli eşlerin en az 5 yıldır süren bir evlilik birliğinin olması gerekirken bu süre 5 yılı tamamlamadığı durumlarda dikkate alınacak kriter eşlerin yaşı olur. Eşler otuz yaşını tamamladığında evlat edinme işlemi için uygun kişi olabilirler.
Evlilik birliği içerisinde eşlerden birinin başka bir kişiden olan çocuğunu diğer eş evlat edinebilir. Bunun içinse evlilik birliğinin en az 2 yıldır sürüyor olması şartına bakılır. Bazı durumlarda eşlerden biri tek başına da evlat edinme işlemini gerçekleştirebilir. Bunun içinse özel durumların olması gerekir.
Eşlerden biri 30 yaşını bitirmiş ise ve diğer eş ayırt etme gücünden yoksunsa ya da kayıpsa bu durumda evlat edinme işlemi yapılabilir. Evlilik birliği içerisinde eşlerin 2 yıldır ayrı yaşıyor olması durumunda da eşlerden isteyen taraf evlat edinme işlemi için başvurabilmektedir. Bu durumda da başvuru sahibinin 30 yaşını doldurmuş olması şartı geçerlidir.
Evli olmayan kişiler açısından da evlat edinme işlemleri yapılabilmektedir. Evlat edinme işlemini gerçekleştirmek isteyen ve 30 yaşını doldurmuş olan bireyler evli olmasalar dahi koşulları sağladıklarında evlat edinebilmektedirler.
Küçük Çocukların Evlat Edinilmesi
Evlat edinme küçük çocuklar açısından da bazı şartlara bağlı tutulur. Evlat edinme işlemi için yetişkinlerin yanı sıra çocukların da evlat edinme işlemi için uygun olması gerekir. Kanun uyarınca bu konular açıklanır. Küçükler evlat edinileceği zaman genel ve özel şartlar dikkate alınır.
Küçük evlat edinilmek istendiğinde evlat edinmek isteyenin kendisine bir yıldır bakması ve eğitmesi gerekir. Bu işlem yapılırken küçüğün yararı göz önünde bulundurulur. Evlat edinme işlemi sırasında evlat edinenin varsa çocuklarının haklarının da zarara uğratılmaması gerekmektedir.
Evlat edinme işlemi sırasında küçüğün rızasına da bakılır. Küçüğün rızası olmaması durumunda da evlat edinme işleminin gerçekleştirilmesi mümkün olmaz. Küçüğün rızasına bakılacağı durumlar ise ayırt etme gücünün olması ile ilgilidir.
Küçüğün vesayet altında olması durumunda da uygulama sırasında vesayet dairelerinin izin vermesi gerekir. Küçüğün vesayet altında olduğu koşullarda ayırt etme gücünün olup olmamasının da bir önemi olmamaktadır. Burada kural vesayet dairesinin olumlu yönde karar vermesi olacağından onun izninin alınması zorunludur.
Küçüğün evlat edinileceği durumlarda ana ve babası olması durumunda rızasının alınması zorunludur ve bu işlem hukuki olarak yapılır. Ana ve baba küçüğün oturduğu yer mahkemesinde yazılı veya sözlü olarak beyan vererek bu beyanın da tutanağa geçirilmesi kaydı ile rıza gösterebilir.
Ana ve baba küçüğü evlatlık olarak vermek istediklerinde doğumundan itibaren 6 haftalık sürenin tamamlanması gerekir. Bu süre tamamlandıktan sonra rıza veren ana ve baba küçüğü evlatlık olarak verebilir. Evlatlık olarak verdikten sonra vaz geçmeleri durumunda ise 6 haftalık zaman aralığında küçüğü geri alabilme hakları bulunur. Anne ve baba küçüğü geri aldıktan sonra tekrar rızaları doğrultusunda evlatlık vermeleri durumunda geri alma hakları bulunmamaktadır.
Evlat Edinmede Ana Babanın Rızasının Aranmadığı Durumlar
Evlat edinme işlemi ana ve babanın rızasına bağlı olarak gerçekleşebilir. Bu durumda ana ve baba hukuki olarak rıza beyanında bulunmak zorundadır. Bazı durumlarda ise ana ve babanın rızasına bakılmadan da evlat edinme işlemi söz konusu olabilmektedir.
Evlat edinme işleminde ana ve babanın rızasının aranmadığı hallerden biri ayırt etme gücünden yoksun olmaları durumudur. Ana ve babanın kim olduğunun bilinmemesi durumunda ya da onlardan uzun süredir haber alınamadığında rızalarına bakılmaz.
Ana ve baba küçüğün bakımı konusunda yeterli özeni göstermiyorsa, ihmal ediyorsa bu durumda da ana ve babanın rızasının bir önemi olmamaktadır.
Kısıtlıların ve Erginlerin Evlat Edinilmesi Koşulları
Evlat edinme kısıtlı ve ergin bireyler için de gerçekleştirilebilen bir işlemdir. Bu tür bir işlem yapılacağı zaman genel ve özel şartların dikkate alınması gerekli olmaktadır. Ergin ve kısıtlı bireylerin evlat edinilebilmesi için gerekli olan şartlardan biri bu kişilerin alt soyu olması durumunda açık rızalarının alınmasıdır.
Evlilik birliği içinde evlat edinme işlemi eşler tarafından gerçekleştirildiğinde eşlerin karşılıklı olarak rızası olmak zorundadır. Bir eş evlat edinmek istediğinde diğer eşin de bu isteğe rıza göstermesi ergin ve kısıtlı bireyler evlat edinileceği zaman geçerli olan bir koşuldur.
Ergin ve kısıtlı bireyler evlat edinileceği zaman bu kişilerin evlat edinen tarafından beş yıl boyunca bakılmış olması durumunda evlat edinilebilir. Ayrıca küçükken beş yıllık bir süre boyunca bakılmış olan bu kişiler evlat edinmek istenen tarafından evlatlık olarak alınabilir.
Evlat Edinmede Yaş Faktörü
Evlat edinme kişilerin evlilik birliği içinde ya da tek başına yapabilecekleri işlemler arasında yer alır. Birlikte veya tek başına evlat edinme işlemi ise farklı koşullarda gerçekleşir. Birlikte evlat edinmek isteyen eşler en az beş yıldır evli olmalıdır. Bu durumda herhangi bir yaş şartı söz konusu olmamaktadır.
Eşler beş yıldan az süredir evli olmaları durumunda ise yaş faktörü dikkate alınır. Bu tür bir durumda olan evli çiftler için otuz yaşını doldurmuş olma koşulu söz konusu olacaktır. Bireyin evli olmaması durumunda da yaş faktörü gündeme gelir. Tek başına evlat edinmek isteyen ve evli olmayanların da en az 30 yaşında olması gerekmektedir. Evlat edinenlerin evlat edindikleri kişilerden de yaşça büyük olması zorunludur. Bu yaş sınırı da en az 18’dir.
Evlat Edinme Nasıl Yapılır?
Evlat edinme işlemi için başvuru yapılacağı zaman izlenmesi gereken birtakım yollar bulunur. Aile Mahkemesi’ne başvuru yapılması işin hukuki yönü ile ilgilidir. Evlat edinmek isteyenlerin yaşadıkları yerde Aile Mahkemesi bulunmaması durumunda ise başvuru mercii Asliye Hukuk Mahkemeleri olur.
Görevli ve yetkili mahkemeye yapılacak müracaatların ardından evlat edinme işlemleri başlatılır. Bu işlemler tarafların koşulları taşıması durumunda olumlu olarak sonuçlanır. Mahkemeye yapılan müracaatlarda taraflar hakkında yapılacak tetkiklerin ardından karar verme süreci gerçekleşir.
Evlat edinme işlemi için başvuru sahiplerinin yanı sıra evlat edinilecek küçük ya da ergin ve kısıtlı kişilerin de koşulları taşıması gerekir. Evli olan bireyler aile birliği içinde rızaları doğrultusunda evlat edinme işlemini yapabilirler.
Küçüklerin yanı sıra ergin ve kısıtlı bireyler de evlat edinilebilir. Ayrıca evli olan eşlerden birinin çocuğu da diğer eş tarafından evlat edinilebilmektedir. Bunun için evlilik birliğinin en az iki yıldır sürüyor olması koşulu aranır.
Evlat edinme işlemi kişilerin evli olmasalar dahi başvuru yapabilecekleri türdedir. Bunun için tarafların kanunda belirlenen koşulları sağlaması yeterli olur. Evlat edinen ve evlat edinilen ile ilgili olarak kanunlar hangi koşulların geçerli olduğunu açıklığa kavuşturmaktadır.
Bu işlemler yapılırken Aile Mahkemesi aracılığı ile hareket edilir. Aile Mahkemesi’nin olmadığı yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemeleri görev yapmaktadır. Evlatlık ilişkisinin sona erdirilebilmesi de yine kanunlarla açıklığa kavuşturulur. Kanunda yer alan koşullar dışında evlatlık ilişkisinin sonlandırılması da mümkün olmamaktadır.
Evlatlık İlişkisi Nasıl Sona Erdirilir?
Evlat edinme ilişkisi yetkili Aile Mahkemesinin veya Aile Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde yetkili Asliye Hukuk Mahkemesinde sona erdirilebilir. Evlat edinme ilişkisinin mahkeme kararıyla sona erdirilebilmesi için TMK 317 gereğince evlatlık ilişkisnin kurulması sırasında rızası alınması gereken ilgililerden birinin rızasının alınmamış olması veya esasa ilişkin bazı durumlara sahip olunamaması gereklidir. Bunlar evlatlık ile evlat edinen arasında bakma ve eğitme ilişkisinin mevcut olmaması, evlat edinme işin gereken yaş şartlarının sağlanmaması, evlat edinme için gereken evlilik süresinin dolmamış olması, birlikte evlat edinme için aykırılığın bulunması olarak belirtilebilir.
