Ölüm İzni Nedir?
Ölüm izni, devlet memurları ve özel şirket çalışanları için yasalarca korunan bir haktır. Ölüm izni ve bundan dolayı ortaya çıkan anlaşmazlıklar, bir yüksek mahkeme olan Yargıtay kararlarına da konu olmuştur. Bu olağan durumun özellikle yasalarca korunmasının sebebi; uygulamada çalışanlara bu hakkın kullanılması için gerekli anlayışın gösterilmemesi ve bunun sonucu olarak sıkça karşılaşılan anlaşmazlıklardır.
Ölüm izni; 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi memurlar, özel şirket çalışanları ve Türk Silahlı Kuvvetleri personeli için farklı biçimlerde düzenlenmiştir. Ölüm izninde kullanılacak süre, özel şirket çalışanları için 3 gün, 657’ye tabi memurlar içinse 7 gündür. Diğer memurlardan farklı olarak TSK personeli ölüm izni hakkı ise 10 gündür.
Ölüm İzni Kaç Gün?
Ölüm izni, kişinin, yasalarca belirtilen derecede yakılanların vefatı durumunda kullanabileceği bir ücretli izindir. Ücretli izin, çalışanın izni kullandığı günlerde çalışıyormuş gibi ücretini almaya devam etmesini ifade eder.
Kişinin mesleki unvanı, çalıştığı kurum ve tabi olduğu kanun, kullanacağı ölüm izni süresini belirler. Kişi özel şirket çalışanı; örneğin bir fabrika işçisi ise 4857 Sayılı İş Kanunu ek madde 2’ye göre 3 gün ölüm izni kullanır. Kişinin 657’ye tabi bir devlet memuru olması durumunda 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu madde 104’e göre 7 gün ölüm izni kullanır. TSK personelinin ölüm izni hakkı Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliği madde 11’e göre 10 gündür.
1.Derece Ölüm İzni Kaç Gün 2022
İşçinin ya da memurun eşi, çocukları, kendisi ya da eşinin anne ve ya babası ile kardeşlerinden birisi vefat ederse bu izin verilebilmektedir. Yasadaki gün sayıları sadece 1.derecedeki yakınların ölümü halinde geçerlidir.
Ölüm İzni Haftasonuna Denk Gelirse
Ölüm izni hafta sonuna denk gelirse iznin uzaması durumundan bahsedilmez. Yani o haftasonu günleri de izin günlerine dahilmiş gibi hesaba katılır. Çünkü ilgili kanuni düzenlemelerde “iş günü” değil yalnızca “gün” hesabı yapılmıştır.
Ölüm İzni Ne Zaman Başlar?
Ölüm izni, memurlar ve işçiler için ölmesi durumunda izinden faydalanabileceği kişilerin vefat etmesi ile başlar. Bu kişilerin yoğun bakımda olması veya ölüm döşeğinde bulunması iznin kullanılması için yeterli değildir. Ölümün gerçekleşmesi gerekir.
Memurlar İçin Ölüm İzni
Memur ölüm izni kanunlara göre farklı biçimlerde uygulanmaktadır. TSK personeli ve 657 Sayılı Devlet Memurlarına tabi memurların ölüm izni arasındaki fark izni kullanabilecekleri gün sayısıdır. 657’ye tabi memurların ölüm izni hakkı 7 günken, TSK personelinin ölüm izni hakkı 10 gündür.
657 sayılı Kanunun 104. maddesinin B bendi:
“Memura, eşinin doğum yapması halinde, isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hallerinde isteği üzerine yedi gün izin verilir.”
657’ye tabi memur, kanun hükmünde görüldüğü üzere;
- Eşinin
- Çocuğunun
- Annesi ya da babasının
- Kardeşinin
- Eşinin annesi, babası veya kardeşinin
Vefatı durumunda 7 gün ölüm izni hakkını kullanabilir.
TSK personelinin ölüm izni hakkı ise Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliği Mazeret İzinleri başlığı altında düzenlenmiştir. Buna göre;
‘’ Eşinin doğum yapması, eşinin ölümü, çocuğunun ölümü, kendisinin veya eşinin ana, baba veya kardeşinin ölümü hallerinin her birinde isteği üzerine on güne kadar; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi halinde ise isteği üzerine yedi güne kadar mazeret izni verilebilir. ‘’
Görüldüğü üzere, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre sayılan hallerde verilecek ölüm izni 7 gün iken, Türk Silahlı kuvvetleri İzin Yönetmeliğine göre verilecek ölüm izni 10 gündür.
Ölüm iznini düzenleyen hem kanuna hem de yönetmeliğe göre memur; eşi, çocuğu ve kardeşinin yanı sıra eşinin anne, baba ve kardeşinin de vefatı durumunda ölüm izni kullanılabilir. Hukuk kuralları; amca, teyze, dayı, hala ve bu akrabaların eşleri ve çocukları ile alakalı bir düzenleme yapmamıştır. Dolayısıyla bu akrabaların vefatı hallerinde ölüm izni kullanılamayacaktır.
Ölüm İzni Kimlere Verilir?
Ölüm izninin kimlere verileceği; mesleki unvan, statü ve yıllık izin hakları göz önüne alındığında çalışanlar için bir araştırma konusudur. Ölüm izni hakkı; 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu, Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliği ve 4857 Sayılı İş Kanunu ek madde 2’ye göre düzenlenmiştir. Kamu ya da özel sektör fark etmeksizin, tüm çalışanlar ölüm izni hakkından yararlanabilir. Zira bu hak, kanunlarca iş hayatındaki herkes için tanınmıştır. Bu yönüyle genel bir haktır.
Ölüm izni; özel sektör çalışanlarına, memurlara ve TSK personeline verilir. Ölüm izninin kullanılması hayatın olağan akışı nedeniyle kapsayıcıdır; ancak aradaki fark, kişilerin tabi olduğu kanunlardan dolayı hangi yakınlık derecesinde akrabanın vefatı halinde ve kaç gün ölüm izninin kullanılabileceği hususunda ortaya çıkmaktadır.
Özel sektör çalışanlarının ölüm izni hakkı 4857 Sayılı İş Kanunu ek madde 2’de düzenlenmiştir. Bu kanuna göre işçiler; annesi, babası, eşi, kardeşi ve çocuğunun vefat etmesi durumunda 3 gün ölüm izni hakkını kullanabilirler. Yukarıda bahsedildiği üzere 657’ye tabi memurlar 7 gün, TSK personeli 10 gün ölüm izni kullanırken işçiler 3 gün ölüm izni kullanmaktadır. Aradaki bir diğer fark ise, memurlar eşlerinin de annesinin, babasının veya kardeşinin vefatı hallerinde ölüm izni kullanabilirken işçilere böyle bir hak tanınmamıştır.
657 Ölüm izni
657 ölüm izni ifadesi, devlet memurlarının tabi olduğu 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre düzenlenmiş ölüm izni hakkını açıklar. Yukarıdaki açıklamalarda yer aldığı üzere kanun; devlet memurlarının eşi, çocuğu veya kişinin kendisinin ya da eşinin annesi, babası veya kardeşinin vefatı durumlarında ölüm iznini kullanma hakkını tanımıştır. 657 ölüm izni, ücretli bir izindir ve 7 gündür. Devlet memuru ölüm iznini kullandığında, çalışmadığı günler çalışmış gibi kabul edilerek maaşını eksiksiz yatırılır.
Ölüm izninin ne zaman başlayacağı da merak edilen konular arasındadır. Kanuna göre sayılan kişilerden herhangi birinin vefatı durumunda ölüm izni başlar. Kanunda belirtilen yakının, hastalığının ileri derecede olması, yoğun bakımda olması gibi aşırı durumlar olsa dahi ölüm izni kullanılamaz. Bu tür durumlar mazeret olarak geçerli olabilir ancak iznin türü farklıdır. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu, ölüm dışında geçerli mazeretleri ve alınabilecek izinleri belirlemiştir. Dolayısıyla hastalık durumlarında ölüm izni değil, farklı bir izin kullanılması gerekmektedir.
Ölüm İzninin hafta sonuna ya da resmî tatillere denk gelmesi durumu da merak edilen bir husustur. Ölüm izni, kanunlarda ‘’gün’’ olarak belirtilmiştir. ‘’İş günü’’ olarak belirtilmediği için ölüm iznine hafta sonları ve resmî tatiller de dahildir. Örneğin 657’te tabi bir devlet memuru kanunlarda belirtilen yakınının vefatı üzerine ölüm iznini kullanmış olsun. Ölüm izninin son iki günü hafta sonuna denk geldiği takdirde izni ikin gün daha uzamayacaktır. O hafta sonu ölüm izni bitmiş sayılır.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanuna tabi memurlar için ölüm izninin yıllık izinden düşüp düşmediği bahsinde bilgi vermek önem taşımaktadır. Ölüm izni, yıllık izinden düşmeyen bir izindir. Kanunlarda belirtildiği gibi ölüm izni yıllık izinden farklıdır ve ayrı olarak kullanılır. Bu durumun sebebi ölüm izninin kullanılması için belirli şartların gerçekleşmesinin gerekmesidir.
Ölüm İzni Dilekçesi
Ölüm izni dilekçesi, kanunda belirtilen yakının vefatıyla usulüne uygun bir biçimde işverene ya da makama iletilir. Bu andan itibaren, kişi işine devam etmez ve özel sektör çalışanı ise 3 gün, 657’ye tabi devlet memur ise 7 gün, TSK personeli ise 10 gün ölüm izni kullanır. Ölüm izni kullanıldığı günlerdeki ücreti çalışıyormuş gibi hesaplanır ve aylıktan kesilemez. Çünkü ölüm izni, ücretli bir izindir.
Ölüm izniyle ilgili uyuşmazlıklara devlet memurları ve üst makamlar arasında nadir rastlansa da özel sektörde sıkça ortaya çıkan bir durumdur. Özel sektörde zaman zaman işçi-işveren ilişkisi içerisinde ölüm izni hakkının suiistimal edildiği görülmektedir. İşçi, işverene usulüne uygun bir biçimde, dilekçesiyle müracaat etmesi durumunda ölüm iznini kısıtlanamaz bir biçimde kullanabilir. Bu talebi reddedilen işçi, istifa edebilir. İşverenin ölüm iznini kullandırtmaması haklı ve tek taraflı fesih gerekçesidir.
Ölüm izni ile alakalı ortaya çıkan uyuşmazlıklardan mustarip kişiler kesinlikle bir avukata başvurmalıdır. Kişi, kendi bakış açısıyla yaşadığı somut olayı objektif bir biçimde değerlendirmeden kendisini başka olaylarla özdeşleştirebilir. Bu durum sonrası yapılacak çıkarımlar, kişilerin haklarında geri dönülemez kayıpların oluşmasına sebebiyet verebilir. Ölüm izni ile ilgili yaşanan uyuşmazlık ve gerekirse açılacak dava; takibi zor, özen ve dikkat isteyen bir iştir. Kişilerin hak kaybı yaşamamak için profesyonel bir avukat yardımına ihtiyacı vardır. Böylelikle kişiler yaşanan sorunlardan daha az etkilenecek ve haklarını koruyabileceklerdir.