Velayetin Kaldırılması Davası Nedir?

Velayetin kaldırılması davası, velayet hakkına sahip olan anne ve babanın velayet hakkının belli şartların gerçekleşmesi halinde kaldırılması sonucuna neden olan dava türüdür.

Velayete ilişkin diğer davalar gibi velayetin kaldırılması davasında da çocuğun üstün yararı göz önünde tutularak çocuğun menfaati için en doğru olacak karar verilmeye çalışılır. Velayet hakkı, kamu düzenine ilişkin bir haktır. Bu nedenle de bu hakkın kötüye kullanımı ya da gerektiği gibi kullanılmaması halinde çocuğun menfaati gerektirdiği takdirde velayet kaldırılabilir.

Velayetin kaldırılması sonucunda çocuğun annesi ya da babası velayet hakkında doğan hiçbir hakkı kullanamayacak, çocuk üzerinde karar verme yetkisini kaybedecektir. Görüldüğü üzere velayetin kaldırılması davası oldukça ağır sonuçları olan, etkileri sarsıcı olabilecek bir dava türüdür. Bu nedenle davanın hangi tarafında yer alırsa alsın davada taraf olan kişilerin bir avukat ile çalışarak en etkili ve doğru şekilde dava sürecini yürütmesi doğru olacaktır.

Velayetin Kaldırılmasını Kimler İsteyebilir?

Velayetin kaldırılması kamu düzenini ilgilendiren bir hukuk kurumudur. Bu nedenle velayeti kaldırılması istenen çocuğun annesi, babası, akrabaları ya da başka herhangi bir kişi velayetin kaldırılmasını talep edebilir. Ayrıca bir davada velayetin kaldırılmasının şartları oluştuğunu fark eden hakim de re’sen velayetin kaldırılmasına karar verebilir. Velayetin kaldırılması davası açmak isteyen kişilerin bir avukattan danışmanlık hizmeti alarak bilgi alması ve nasıl bir yol izleyeceğini öğrenmesi yararlı olacaktır.

Velayetin Kaldırılması Sebepleri Nelerdir?

Velayetin kaldırılması sebepleri kanunda tek tek sayılmamıştır. Ancak belirli bir çerçeve çizilerek somut olayın özelliklerine göre hakim tarafından değerlendirmeye bırakılmıştır.

Velayetin kaldırılması bir ebeveyn için oldukça ağır bir durumdur. Bu nedenle oldukça önemli ve geçerli bir sebebin varlığı aranmaktadır. Ayrıca çocuğun menfaatinin zedelenmesi de yargılamadan en çok dikkate alınacak noktalardan biridir. Her olayda olayın özelliklerine göre sonucun farklı olabileceğini de hatırlatmakla birlikte velayetin kaldırılmasının sebeplerinden bazıları şunlar olabilir;

• Ebeveynlerin çocuğa karşı yükümlülüklerini ağır biçimde yerine getirmemesi
• Ebeveynlerin çocuğu başka bir yerde yaşatması
• Ebeveynlerin çocuğun beslenme, eğitim, barınma, bakım gibi temel ihtiyaçlarını karşılamaması
• Ebeveynlerin çocuğa fiziksel ve psikolojik şiddet uygulaması
• Ebeveynlerin ağır hastalık nedeniyle çocuğa bakamayacak durumda olması

Velayetin Kaldırılmasının Şartları Nelerdir?

Velayetin kaldırılması daha önce de bahsedildiği üzere oldukça ağır bir hukuki yaptırımdır. Bir anne ya da babanın elinden velayet hakkının alınması önemli sonuçları olan, toplumsal yapıyı ilgilendiren bir durumdur.

Bu nedenle hakim velayetin kaldırılması talebini detaylı bir şekilde inceler, mümkün olduğunca derinlemesine araştırır ve belli şartların sağlanmış olmasını arar.

Velayetin kaldırılması davasında hakim öncelikle başka tedbirlere başvurarak çocuğun menfaatinin zedelenmesinin engellenip engellenemeyeceğini değerlendirir. Eğer başka önlemlerle çocuğun mağduriyeti giderilebiliyor ise hakim öncelikle bunu tercih edecektir. Çocuğun korunmasına yönelik önlemlerin neler olabileceği ileride daha detaylı anlatılacaktır.

Velayetin kaldırılması için aranan şartlardan bir diğeri ebeveynlerin çocuğa karşı olan yükümlülüklerini ağır ve sürekli biçimde ihlal etmesidir.

Örneğin annenin çocuğuna bağırması ağır bir davranış olmadığından ve sürekliliği bulunmadığından bu durum velayetin kaldırılmasına neden olmayacaktır.

Ancak çocuğa sürekli olarak fiziksel şiddet uygulanması, çocuğa yemek verilmemesi, çocuğun eğitim hakkının engellenmesi gibi durumlar ağır ve sürekli niteliktedir. Bu durumlarda olayın diğer özellikleri de değerlendirilerek velayetin kaldırılmasına karar verilebilir.

Çocuğun Korunmasına Yönelik Önlemler

Çocuğun annesi ya da babası tarafından menfaatinin zedelenmesi, ebeveyn olmaktan kaynaklanan yükümlülüklerini ihlal etmesi ve çocuğa kötü muamelede bulunması halinde hakim hemen velayetin kaldırılmasına karar vermeyecektir.

Velayetin kaldırılmasının ağır bir hukuki durum yaratması nedeniyle hakim öncelikle çocuğun korunmasına yönelik başka önlemler alarak menfaatinin sağlanıp sağlanamayacağını inceler. Bu incelemede çocuğun üstün yararı, aile birliğini koruma ve somut olayın özellikleri dikkate alınır.

Çocuğun korunmasına yönelik alınabilecek önlemlerden en yaygın olanı çocuğun velayeti kaldırılmaksızın devlet korumasına alınarak bir kuruma yerleştirilmesidir. Koruyucu bir aile bulunması durumunda kurum yerine bir ailenin yanına yerleştirilmesine de karar verilebilir.

Ayrıca çocuğun akrabalarına yerleştirilmesi de mümkündür. Bu durumlar uygulamada daha sık görülen uygulamalar olmakla birlikte hakim çocuğun korunmasına yönelik başka bir önlem bulunması halinde uygulanmasını isteyebilecektir.

Anne veya Babanın Başka Bir Kişiyle Evlenmesi Halinde Velayet Kaldırılır Mı?

Boşanma sonucunda çocukların velayet hakkı anne ya da babada kalmaktadır. Velayetin kimde kalacağı boşanma davası veya velayet davasında belli kriterler gözetilerek belirlenmektedir.

Boşanma sonucu çocuğun velayetini alan tarafın başka bir kişiyle yeniden evlenmesi durumunda velayetin kaldırılıp kaldırılmayacağı merak edilen konuların arasında yer almaktadır. Velayet hakkına sahip ebeveynin yeniden evlenmesi tek başına velayetin kaldırılmasına yol açmaz.

Ancak bu evlilik çocuğa karşı yükümlülüklerin yerine getirilmesine engel oluyorsa ve çocuğun menfaatini ağır biçimde zedeliyorsa velayet kaldırılabilir. Çocuğun üstün yararı gereğince öncelikle diğer ebeveyninin velayet hakkına sahip olması ihtimali değerlendirilir.

Diğer bir deyişle velayetin değiştirilmesi gündeme gelebilir. Fakat diğer ebeveynin velayet hakkına sahip olması da uygun görülmüyorsa velayetin kaldırılmasına karar verilerek çocuk bir devlet kurumuna ya da koruyucu ailenin yanına yerleştirilebilir.

Velayetin Kaldırılmasının İptali

Velayetin kaldırılması davası, hukuki bir durum yaratan davalardandır. Ancak bu hukuki durumun ortaya çıkmasına neden olan sebep ve şartlarda değişiklik meydana gelmesi halinde bu durumun iptali de mümkün olmaktadır.

Başka bir şekilde anlatmak gerekirse velayetin kaldırılmasına neden olan durum, davranış ya da eylemin sonlanması ve tekrarlanmayacağının anlaşılması halinde velayetin kaldırılması iptal edilerek anne ve babaya yeniden velayet verilebilir.

Örneğin hastalık nedeniyle çocuklarına gerekli özeni gösteremediği için velayet hakkı kaldırılan ebeveynlerin iyileşmesi ve mahkemede çocuğun bakımını üstlenebileceklerini inandırıcı bir şekilde gösterdikleri takdirde velayeti yeniden alabilir.

Velayetin kaldırılmasının iptali davasında çocuğun menfaatinin artık zedelenmeyeceğinin, çocuğa karşı yükümlülüklerin yerine getirileceğinin ve çocuğun üstün yararının velayetin alınmasıyla sağlanacağının ispatlanması büyük önem taşır. Bu nedenle velayeti geri almak isteyen kişilerin alanında uzman bir avukatla çalışması tavsiye edilir.

Birden Fazla Çocuk Olması Halinde Velayetin Kaldırılması

Birden fazla çocuk olması durumunda velayetin kaldırılmasının tüm kardeşleri etkileyip etkilemeyeceği de merak edilen hususlardandır.

Eğer mahkeme kararında ayrıca belirtilmediyse velayetin kaldırılması kararı tüm kardeşler için geçerlidir. Bunun nedeni velayetin kaldırılmasına neden olan durumun genellikle tüm kardeşleri etkiliyor olmasıdır.

Ancak somut olayda kardeşlerden bir kısmına yönelik bir menfaat zedelenmesi varken diğerleri için bu durum söz konusu değilse hakim yalnızca menfaati zedelenen bir kısım kardeş için velayetin kaldırılmasına karar verebilir. Fakat uygulamada velayetin kaldırılması davalarında tüm kardeşler için ortak şekilde karar verildiği gözlemlenmektedir.