Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu ve cezası, ceza kanunumuzun 179 ve 180. Maddelerinde düzenlenmiştir. TCK 179 maddesinde trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, TCK 180. Maddesinde ise; trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma suçu yer almaktadır.
Türk Ceza Kanununun 179 ve 180 maddeleri gereğince trafik güvenliğini tehlikeye sokma para cezası ile neticelenebileceği gibi hapis cezası mümkün olan bir suçtur. Bunların dışında 2918 sayılı “Karayolları Trafik Kanunu” uyarınca ilgili hakkında idari para cezası (trafik cezası) da düzenlenmektedir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda yapılan değişiklik ile trafik güvenliğini tehlikeye sokma seri muhakeme usulü yürütülen bir yargılamaya tabidir.
Genellikle trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu TCK 179/3 maddesinde belirtilen “alkol veya uyuşturucu madde etkisi altında iken araç kullanma” şeklinde gerçekleşmektedir. Bu nedenle sıklıkla alkollü araç kullanma cezası olarak da anılmaktadır. Suçun TCK 179/3 maddesi kapsamında değerlendirilebilmesi için trafik güvenliğini tehlikeye sokma alkol sınırının üzerinde olması gerekir.
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu Nedir?
TCK 179 maddesinde suçun farklı işleniş biçimleri tanımlanmıştır. Bu nedenle bir çeşit seçimlik hareketli suç olduğunu söyleyebiliriz.
TCK Madde 179- (1) Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşımının güven içinde akışını sağlamak için konulmuş her türlü işareti değiştirerek, kullanılamaz hale getirerek, konuldukları yerden kaldırarak, yanlış işaretler vererek, geçiş, varış, kalkış veya iniş yolları üzerine bir şey koyarak ya da teknik işletim sistemine müdahale ederek, başkalarının hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından bir tehlikeye neden olan kişiye bir yıldan altı yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşım araçlarını kişilerin hayat, sağlık veya malvarlığı açısından tehlikeli olabilecek şekilde sevk ve idare eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle ya da başka bir nedenle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmasına rağmen araç kullanan kişi yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.”
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokan Davranışlar Nelerdir?
TCK 179 maddesi ve alt bentlerinde de belirtildiği üzere trafik güvenliğini tehlikeye sokan davranışlar genellikle üç farklı şekilde gerçekleşmektedir.
- Trafik işaretlerini değiştirmek, tahrip etmek, bulunduğu yerden kaldırmak, yanlış işaretler vermek
- Ulaşım araçlarını kişilerin sağlık veya mal varlığını tehlikeye sokacak şekilde sevk ya da idare etmek,
- Alkol veya uyuşturucu madde etkisi altında iken araç kullanmak
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu Cezası
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunda failin seçimlik hareketlerine göre ceza miktarları da değişir.
TCK 179/1 maddesinde belirtilen şekilde suçunu işlenmesi halinde fail; 1 yıl ile 6 yıl arasında hapis cezası ile cezalandırılır.
Failin hareketi TCK 179/2 maddesinde belirtilen şekilde gerçekleşmesi halinde; 3 ay ile 2 yıl arasında hapis cezası ile cezalandırılır.
Son olarak fail alkol ve uyuşturucu madde etkisi altında iken araç sevk ve idare etmesi (alkollü araç kullanma cezası) halinde ise yine; 3 ay ile 2 yıl arasında hapis cezası ile cezalandırılmaktadır.
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Para Cezası
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçlarında sadece hapis cezası öngörülmüştür. Ancak trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan dolayı alınan hapis cezasının para cezasına çevrilmesi mümkündür.
Hapis cezalarının para cezasına çevrilebilmesi için sanık hakkında verilen hürriyeti bağlayıcı cezanın bir yıl veya bir yıldan daha az süreli bir hapis cezası olması gerekir.
Yukarıda belirtmiş olduğumuz cezalar adli para cezalarından ibarettir. Bunların haricinde
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu Unsurları
Türk Ceza Kanununun 179 maddesinde kısmen de olsa suçun unsurları belirtilmiştir.
- Her türlü ulaşım araçlarının trafikte güvenli bir şekilde seyretmeleri için konulmuş işaretleri değiştirmek, kullanılamaz hale getirmek, yer değiştirmek veya teknik işletim sistemlerine müdahalede bulunmak.
- Kişilerin sağlık, hayat ya da malvarlıklarını tehlikeye düşürecek şekilde araç kullanmak.
- Alkol veya uyuşturucu madde etkisi altında iken araç kullanmak.
- Suçun TCK 179/3 maddesinde belirtilen tanıma uygun şekilde işlenmesi halinde, trafik güvenliğini tehlikeye sokma alkol sınırının aşılmış olması gerekir.
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Seri Muhakeme
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma seri muhakeme usulü yargılama ile yapılabilmektedir. Ancak TCK 179/1 maddesindeki seçimlik hareket seri muhakemeye tabi suçlar arasında değildir. Sadece TCK 179/2 ve TCK 179/3 maddeleri seri muhakeme usulüne tabi suçlar arasındadır.
Cumhuriyet Savcısı tarafından trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan dolayı seri muhakeme usulüne ilişkin prosedürler uygulanmasından sonra ve şüphelinin seri muhakemeyi kabul etmesi durumunda yargılama sonucunda fail hakkında verilecek olan hapis cezasının 1/2 oranında indirilmesi mümkündür.
Alkollü Araç Kullanma Suçu ve Cezası
TCK 179/2 maddesi genellikle alkollü araç kullanma suçu ve cezası olarak tabir edilmektedir. Buna göre yargılama sonucunda fail hakkında 3 ay ile 2 yıl arasında hapis cezası verilebilmektedir. Ayrıca ilgili hakkında trafik cezası adı altında idari para cezası da düzenlenmektedir.
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Alkol Sınırı
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma alkol sınırı hususi araçlar ve ticari araçlar olarak iki farklı ayrım ile belirlenmiştir. Ayrıca bu ayrımda herhangi bir kazanın meydana gelmesi alkol sınırına etki etmektedir. Herhangi bir trafik kazasına sebebiyet verilmemesi halinde genel olarak bu sınır 1,00 promildir. Ancak herhangi bir şekilde trafik kazasının meydana gelmesinde; Hususi araçlarda alkol oranı 0.50 promil iken ticari araçlarda alkol sınır 0.20 promildir.
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Alkol Sınırına İlişkin Yargıtay Kararı
“…Kastamonu 3. Asliye Ceza Mahkemesi gerekçesinde, “…Sanığın olay tarihinde sevk ve idaresindeki 37 AC 771 plaka sayılı aracıyla şehir merkezinde seyir halindeyken kolluk görevlilerince yapılan kontrolde 4,25 promil alkollü olduğunun belirlendiği, Kastamonu Devlet Hastanesinin raporunda 4,25 promil alkollü olduğunun tespit edildiği, sanığın alınan beyanında üzerine atılı suçu işlediğini kabul ettiği, sanığın aldığı alkolün etkisiyle güvenli şekilde … kullanamayacak durumda olduğunun anlaşıldığı, Adli Tıp Kurumu 5. İhtisas Kurulu raporlarında istikrarlı bir şekilde vurgulandığı üzere; alkollü şekilde trafikte seyreden bir sürücünün alkol konsantrasyonu hangi seviyede olursa olsun bireysel farklılıklar göstermekle birlikte trafik güvenliği açısından değişen derecelerde risk oluşturabileceği, 1.00 promilden yüksek olarak saptanan alkol düzeyinin güvenli sürüş yeteneğini kaybettireceğinin bilimsel olarak kabulü gerektiği, dolayısıyla sanığın tespit edilen alkol miktarının güvenli sürüş yeteneğini kaybettirecek seviye olarak belirlenen 1.00 promilin üzerinde olduğu, böylelikle sanığın üzerine atılı alkol veya uyuşturucu maddenin etkisi altındayken … kullanma suçunu 4.25 promil alkollü halde trafikte … kullanmak suretiyle işlediğinin sabit olduğu anlaşıldığından TCK’nın 179/3. maddesi delaleti ile TCK’nın 179/2. maddesi uyarınca sanıkta belirlenen alkol miktarı nedeni ile alt sınırdan uzaklaşmak suretiyle cezalandırılmasına, Sanık tarafında basit yargılama usulüne tabi verilen karara itiraz etmesi nedeni ile CMK’nın 251/3. maddesi gereğince 1/4 indirim hakkının kaldırılmasına, sanığın denetim süresi içerisinde dosyamıza konu kasıtlı suçu işlediğinden CMK’nın 231/8 maddesi uyarınca hakkında CMK’nın 231/5. maddesinin uygulanmamasına karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm tesisi cihetine gidilmiştir….” denilmiştir.
2. Sanığın atılı suçlamayı ikrar ettiği belirlenmiştir.
3. Sanık hakkında düzenlenen alkol raporu ile trafik idari para cezası karar tutanağı dava dosyasında bulunmaktadır.
IV. GEREKÇE
Tayin olunan ceza miktarı yerinde görüldüğünden, hükümde bu yönüyle hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Sanığın üzerine atılı suçlamayı ikrar ettiği, alınan alkol muayene raporları ve tutanaklar karşısında Mahkemece, dava dosyası tekemmül ettirilerek karar verildiği belirlendiğinden, hükümde bu yönüyle hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Yargılama sürecindeki işlemlerin usûl ve kanuna uygun olarak yapıldığı, aşamalarda ileri sürülen iddia ve savunmaların toplanan tüm delillerle birlikte gerekçeli kararda gösterilip tartışıldığı, eylemin sanık tarafından gerçekleştirildiğinin saptandığı, vicdanî kanının dosya içindeki belge ve bilgilerle uyumlu olarak kesin verilere dayandırıldığı, eyleme uyan suç vasfının doğru biçimde belirlendiği anlaşıldığından, sanık müdafiinin yerinde görülmeyen diğer temyiz sebepleri de reddedilmiştir.”
(Yargıtay 12. Ceza Dairesinin 10.01.2024 tarih, 2022/4088 esas ve 2024/93 sayılı kararı)
Trafik Güvenliğini Taksirle Tehlikeye Sokma Suçu ve Cezası
Yukarıda TCK 179 maddesinde düzenlenmiş suçlar kasten işlenebilen suçlar arasındadır. Ancak trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçlarının taksirle işlenebilmesi de mümkündür. TCK 180 maddesinde düzenlenen suçun unsurları oluşması halinde fail hakkında 3 ay ile 3 yıl arasında hapis cezası verilmektedir.
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçlarında Yargılama
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunda yargılama görevi Asliye Ceza Mahkemesine aittir. Yargılama yetkisi ise suçun işlenmiş olduğu yer Asliye Ceza Mahkemeleridir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi failin üzerine atılı suçun TCK 179/2 ve TCK 179/3 kapsamında kalması halinde ve diğer koşulların gerçekleşmesi durumunda seri yargılama usulü gereğince yargılama yapılmaktadır.
Trafik Güvenlini Tehlikeye Sokma Suçunda Erteleme
Türk Ceza Kanununun 51. Maddesinde düzenlenmiş olan hapis cezasının ertelenmesi hükümlerinin trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu içinde uygulanması mümkündür. Cezanın ertelenmesinde aranan en önemli şart ise; 18 yaşından büyük 65 yaşından küçük kişiler için verilen hapis cezasının iki yıl ve daha az süreli olmasıdır. Ayrıca 18 yaşından küçük ve 65 yaşından büyük kişiler için bu süre 3 yıl olarak belirlenmiştir.
Trafik Güvenliğini Tehlikeyi Sokma Suçunda HAGB
TCK 179 ve TCK 180 maddelerinde belirtilen suçlar nedeniyle yapılan yargılama sonucunda fail hakkında verilecek olan ceza miktarları göz önüne alındığında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür. Ancak trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunda ceza miktarının 2 yıldan az olması ve fail hakkında daha önce kasıtlı bir suçtan kesinleşmiş bir hapis cezasının bulunmaması gibi diğer şartların gerçekleşmesi gerekir.
Sık Sorulan Sorular
TCK 179/2 Maddesi Ne Demek?
TCK 179/2 maddesi de trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu kapsamındadır. Genellikle trafikte seyir halinde iken sık tabir edilen “drift atma, makas atma” şeklinde gerçekleşmektedir. Bu şekilde trafiği tehlikeye düşüren kişilerin yargılanmaları mümkün iken ayrıca oldukça yüksek miktarlarda trafik idari para cezası da düzenlenebilmektedir.
Trafik Kazası Adli Sicile İşler Mi?
Meydana gelen trafik kazası sonucunda taksirle yaralama veya trafik güvenliğini tehlikeye sokmak suçu oluşmadığı sürece sadece trafik kazası nedeniyle kişinin adli sicil kaydında bu yönde bir sicil kaydı yer almamaktadır.
Ancak trafik kazası nedeniyle TCK veya diğer kanunlarda belirlenmiş bir suçun oluşması halinde yapılacak yargılama sonucunda herhangi bir hapis veya adli para cezası alınması halinde bu durumda bu husus adli sicil kaydında belirtilmektedir.
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu Kaç Promil Sınırları
Herhangi bir trafik kazasına sebebiyet verilmemesi durumunda bu durum 1,00 promil olarak belirlenmiştir. Bunun dışında trafik kazası meydana gelmiş ise trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu için özel araçlar da 0,50 promil, ticari araçlarda ise 0,20 promil sınırı bulunmaktadır. Bu sınırların aşılması halinde fail hakkında TCK 179/3 maddesi uyarınca soruşturma ve sonrasında yargılama yapılmaktadır.
