Yabancı ülke vatandaşlarının ülkemize girişleri – çıkışları veya ülkemizdeki kalışları ya da ülkemizden koruma talep eden yabancıların korunmasına yönelik usul ve esaslar; 6458 sayılı, “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu” ile belirlenmiştir.
6458 sayılı yasa ile ayrıca; Sınır dışı edilme kararı, sınır dışı edilme kararı alınacak kişiler, sınır dışı kararına itiraz ve sınır dışı kararına itiraz süreleri de düzenlenmiştir. ancak sınır dışı kararına itiraz dilekçesi hakkında detaylı bilgiler vermeden önce; Deport kararı nedir? Deport kararına nasıl itiraz edilir veya sınır dışı kararına nasıl itiraz edilir? Sorularına kısa da olsa cevap vermek yerinde olacaktır.
Deport Kararı Nedir?
6458 sayılı yabancılar ve uluslararası koruma kanunun 54. maddesinde sınır dışı kararı alınacak olacak kişiler belirtilmiştir. 6458 sayılı yasanın 54. maddesinde belirtilen kişilerden olduğu veya söz konusu ihlalleri gerçekleştirdiği tespit edilen kişiler hakkında uygulanan idari işleme deport kararı denilmektedir.
Türkiye’yi Terke Davet
Deport kararı veya sınır dışı edilme kararı uygulanması için öncelikle ilgili kişi hakkında “Türkiye’yi terke davet” prosedürü uygulanmaktadır. Niteliği itibariyle; Sınır dışı edilme kararının ilgiliye tebliğ edilmesi olarak da kabul edilmektedir. Hakkında deport kararı alınan yabancıların 15 gün ile 30 gün arasında değişen sürelerde ülkeyi terk etmeleri için süre tanınmaktadır. Bu süreler dahilinde hakkında sınır dışı edilme kararı alınan kişiler; Sınır dışı edilme kararına itiraz dilekçesi ile; Kararı veren merciinin bulunduğu yer idare mahkemesine sınır dışı edilme kararının iptali için dava açması gerekmektedir.
Sınır Dışı Edilme Sebepleri
- Deport kararı alınacak kişiler veya sınır dışı edilme sebepleri 6458 sayılı yasanın 54. maddesinde sıralanmıştır. 5237 sayılı TKC’nın 59. maddesinde bertilen hakkında mahkumiyet kararı verilen kişilerin; Cezalarının infazından sonra ve koşullu salıverilme kararından sonra; İç İşleri Bakanlığınca hakkında sınır dışı edilmesi gerektiği kanaatine varılan kişiler.
- Çıkar amaçlı suç örgütü üyesi ve yöneticileri
- Terör örgütü üyesi ve yöneticileri
- Ülkeye girişte vize ya da ikamet izinleri sırasında gerçeğe aykırı bilgi verenler ile bu işlemlerde sahte belge kullanan kişiler
- Ülke içerisindeki geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar
- Kamu güvenliği, kamu sağlığı veya kamu düzeni konusunda tehdit unsuru olan kişiler
- Vize ya da vize muafiyetini 10 günden fazla olarak aşanlar ile vizesi ve ikamet iptal izni iptal edilenler
- Makul bir sebebe dayandırılmaksızın ikamet iznini 10 günde fazla ihlal edenler
- Çalışma izni olmaksızın çalışanlar
- Ülkeye giriş – çıkış kurallarını ihlal edenler
- Ülkeye giriş yasağı bulunan kişiler
- İkamet izni uzatma başvurularının reddedilmesine müteakip 10 gün içinde ülkeye terk etmeyenler
- Terör örgütleriyle ilişkili olduğu uluslararası kurum veya kuruluşlarca değerlendirilen kişiler
Yukarıda belirtilen sınır dışı edilme sebeplerine dayandırılarak hakkında sınır dışı kararı verilen kişiler; Söz konusu kararın 6458 sayılı kanuna aykırı olduğunu düşünmeleri halinde; Sınır dışı kararına itiraz dilekçesi ile idare mahkemelerine idari işlemin iptali hakkında dava açılması gerekmektedir.
Sınır Dışı Edilemeyecek Kişiler
Hakkında deport kararı verilemeyecek kişiler; Yani sınır dışı edilemeyecek kişiler 6458 sayılı yasanın 55. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre;
- Sınır dışı edilmesi halinde idam cezasına, işkenceye ya da insanlık dışı muameleye maruz kalacağı konusunda yeterli olgu bulunan kişiler
- Hamilelik nedeniyle seyahat etmesi riskli olan kişiler ile ciddi sağlık sorunları bulunan kişiler
- Hayati tehlikesi bulunan hastalar
- İnsan ticareti mağdurları
- Psikolojik, fiziksel ya da cinsel şiddet mağdurlarından tedavi süreçleri devam edenler
İdari Gözetim Kararı Nedir?
Daha çok sınır dışı kararlarının uygulanması amacıyla ilgili hakkında idari gözetim kararı verilebilmektedir. 6458 sayılı yasanın 54. maddesi kapsamında bulunan kişilerin kolluk kuvveti tarafından yakalanmasına müteakip haklarında valilik makamında sınır dışı konusunda karar verilinceye kadar uygulanan tedbir niteliğinde bir uygulamadır. 6458 sayılı yasanın 54. madde gereğince hakkında idari gözetim kararı verilen kişiler hakkında; Sınır dışı kararına yetkili makam tarafından 48 saat içerisinde karar verilmesi gerekmektedir. Ayrıca daha önce hakkında deport kararı bulunan ancak gerekli süre içerisinde ülkeyi terk etmeyen kişiler hakkında da idari gözetim kararı uygulanmaktadır. Hakkında idari gözetim kararı verilen kişiler geri gönderme merkezinde gözetim altına alınmaktadırlar. Geri gönderme merkezlerinde kalma süresi kural olarak 6 ayı geçmeyecek şekilde uzatılması da mümkündür.
İdari Gözetim Kararına İtiraz
Hakkında herhangi bir sebeple idari gözetim kararı uygulanan kişiler; İdari gözetim kararının hukuka aykırı olduğunu veya idari gözetim kararının usulüne uygun bir şekilde yerine getirilmediğini düşünmesi halinde, idari gözetim kararına itiraz etmesi mümkündür. Sınır dışı kararına itiraz dilekçesinden farklı olarak idari gözetim kararına itiraz Sulh Ceza Hakimliğine yapılmaktadır. Sulh Ceza Hakimliği tarafından idari gözetim kararına itiraz hakkında verilen kararlar kesin nitelik taşımaktadır.
Sınır Dışı Kararına İtiraz Dilekçesi
Deport kararına itiraz dilekçesi veya sınır dışı kararına itiraz dilekçesi söz konusu işlem idari işlem niteliğinde olması nedeniyle; İdare mahkemelerine verilmesi gerekmektedir. Bir nevi idari dava dilekçesi niteliğinde olan sınır dışı kararına itiraz dilekçesi; Sınır dışı kararının ilgiliye tebliğini takip eden 7 günlük süre içerisinde idare mahkemesine ibraz edilmesi gerekmektedir.
Sınır dışı kararına itiraz dilekçesi ile; İdare Mahkemesine başvuru yapan ilgilinin başvurusu üzerine; İdare Mahkemesi en geç 15 günlük süre içerisinde karar vermesi gerekmektedir. Dava açma süresi içerisinde ve sınır dışı kararına itiraz dilekçesi doğrultusunda yapılan yargılama devam ettiği sürece ilgili hakkında sınır dışı edilme kararı uygulanmamaktadır.
Sınır Dışı Edilme Kararına İtiraz Dilekçesi Nereye Verilir?
Yukarıda da belirtildiği üzere deport kararı veya sınır dışı edilme kararı idari işlemdir. Bu nedenle sınır dışı edilme kararına itiraz dilekçesi hakkında gerekli inceleme yetkisi İdare Mahkemelerindedir. Yetkili mahkeme ise, sınır dışı kararı verilen valiliğin bulunduğu yer idare mahkemesidir. Deport kararının ilgiliye tebliği sırasında; sınır dışı kararı verilen makamın bulunduğu il dışında başka bir yerde bulunulması halinde, sınır dışı edilme kararına itiraz dilekçesinin ilgili idare mahkemesine gönderilmek üzere en yakın; Nöbetçi İdare mahkemesine de ibraz edilmesi mümkündür.
