Bu yazımızda sağ kalan eşin mirasçılığı, miras payı ve bu konuyla ilgili ikinci eş miras payı, eşlerden biri öldüğünde kalan mallar nasıl paylaştırılır detaylara yer verdik.
Sağ kalan eş, vefat eden eşin mirasçılarından bir tanesidir. Bu miras hakkı, evlilikte süren mal rejiminden kaynaklanan alacak hakkından bağımsızdır. Belirtmek gerekir ki eşin miras payı, birlikte mirasçı olduğu zümreye göre değişmektedir.
Eşin Miras Payı
Sağ kalan eş başlıklı TMK’nın 499.maddesi
“Sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre mirasbırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olur:
1. Mirasbırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,
2. Mirasbırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,
3. Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.” şeklindedir.
Görüleceği üzere eşin vefatı halinde çocukları varsa, eş çocuklarla birlikte mirasçı olacak ve mirasın 1/4’ü üzerinde hak sahibi olacaktır. Eğer eş, anne baba ve kardeşleri ile birlikte miras üzerinde hak sahibi olacaksa bu durumda alacağı oran 1/2’si olacaktır. Eğer vefat eden eşin, anne-babası hayatta değilse fakat nine ve dedesi hayattaysa bu sefer eşin alacağı oran ¾ olacaktır. Bu orana vefat eden eşin amca, hala, dayı, teyzesi de dahildir.
Eş, Boşanma Davası Sırasında Ölürse Sağ Kalan Eş Mirasçı Olabilir Mi?
TMK’nın 181.maddesi “Boşanan eşler, bu sıfatla birbirlerinin yasal mirasçısı olamazlar ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça, kaybederler. Boşanma davası devam ederken, ölen eşin mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması hâlinde de yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.” şeklindedir.
Bu soru akla sıkça gelen sorulardan bir tanesidir. Böyle bir durum ortaya çıktığında, vefat eden eşin mirasçıları kusur oranlarının belirlenmesi için davanın devam etmesini talep edebilmektedir. Bunun amacı sağ kalan eşin ve vefat eden eşin kusurlarının ortaya çıkarılmasıdır. Bu doğrultuda sağ kalan eş, kusur oranına göre mirasçı olabilecek veya olamayacaktır.
Miras Kalan Mallar, Eşlerin Ortak Malı Sayılır Mı?
İfade etmek gerekir ki miras kalan mallar eşlerin kişisel malları sayılmaktadır. Türk Medeni Kanununda yapılan değişikliğe göre 2001 sonrasında evlenen eşler için ayrı bir talep bulunmaması halinde mal rejimi, edinilmiş mal rejimi olarak uygulanmaktadır. Bu kapsamda evlilikte edinilen mallar üzerinde eşler eşit paya sahip olmaktadır. Bunun istisnasını kişisel mallar oluşturmaktadır. Eğer bir mal kişisel mal statüsüne giriyorsa boşanma davasının ardından açılacak mal paylaşımı davasında yapılacak hesaplamada dikkate alınmayacaktır. Miras kalan mallar da kişisel mallar arasında sayılmaktadır. Yani bir eşe ailesinden kalan miras üzerinde diğer eş hak talep edememektedir.
Miras Kalan Mal Satıldıktan Sonra Alınan Mal, Mirasa Dahil Edilir Mi?
Yukarıda yaptığımız açıklamaların bir kısmı bu soru için de geçerlidir. Kişisel malın satılmasıyla alınan mal da kişisel mal sayılmaktadır. Eğer bir kısmı bu şekilde alınmışsa alınan malın bir kısmı kişisel mal olarak kabul edilmektedir. Örneğin, eşlerden bir tanesine babasından ev miras kaldığını düşünelim. Eşler de bu evi satarak yeni bir ev almaya karar vermiş olsun. Eğer evlerin değerleri aynı ise yeni alınan evin değeri de mal paylaşımı davasında bu miktar kişisel mal olarak kabul edilecektir. Eğer üzerine bir miktar eklenmişse ve eklenen bu miktar üzerinde kişisel mal iddiası bulunmuyorsa bu miktar edinilmiş mal olarak kabul edilecektir. Örneğin 100.000 TL’nin 80 Bin TL’si kişisel mal olarak kabul edilirse kalan miktar olan 20 Bin TL’nin yarısı üzerinde eş hak iddia edebilecektir.
Vefat Eden Eşin Akrabası Yoksa Miras Kime Kalır?
Bu durumda mirasın tamamı sağ kalan eşe kalacaktır.
Kadın Eş, Kayınpederin Mirasçısı Olur Mu?
Bu soru hem erkek hem de kadın için geçerlidir. Eşler, kayınpederlerinin direkt olarak mirasçısı olamamaktadır. Bunun gerçekleşmesi için erkeğin veya kadının, babalarından veya annelerinden sonra vefat etmeleri gerekmektedir. Bu durumda miras, eşlerine geçecek ve eşleri üzerinden miras üzerinde hak talep edilebilecektir. Yani direkt bir mirasçılık söz konusu olmasa da dolaylı mirasçılık söz konusu olmaktadır.
İkinci Eşin Miras Payı
Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere kanunun açık hükmü karşısında evlilik miras hakkının sebeplerinden bir tanesidir. Yani eşin vefatı sırasında sağ kalan eşin resmi bir evliliği bulunuyorsa eşin kaçıncı evliliği olduğunun bir önemi olmayacaktır. Ayrıca ikinci evlilikte çocuk sahibi olunup olunmamasının da bir önemi bulunmamaktadır. Bu durumda da eş mirasçı olacak fakat miras oranı değişebilecektir. Bu kapsamda eğer eşin başka mirasçısı yoksa ikinci eş, mirasın tamamını alacaktır. Eğer ölen eşin çocuğu yoksa fakat annesi babası veya kardeşleri hayattaysa ikinci eş mirasın 1/2’sini alacaktır.
Üvey Anne-Babadan Miras Kalır Mı?
Üvey anne ve babanın öz çocukları mirasçı olsa da diğer eşlerinin çocukları mirasçı olamamaktadır. Üvey çocuğun mirasçı olabilmesi ancak dolaylı olarak mümkün olabilmektedir. Bu kapsamda çocuk üvey anne veya babasının direkt mirasçısı olamasa da üvey anne-babanın vefatı halinde öz anne veya babalarına mirasın yarısı geçecek ve üvey çocuk da bu şekilde mirasçı olabilecektir.
Eşlerden Biri Öldüğünde Mallar Nasıl Paylaştırılır?
Yukarıda da birkaç defa ifade edildiği üzere eşler arasında bulunan mal rejimi gereği diğer eş edinilmiş mallar üzerinde hak sahibidir. Bu kapsamda eşlerden birinin vefatı halinde boşanma davası yoksa dahi öncelikle kalan mirastan bu borcun ödenmesi gerekir. Çünkü edinilmiş mallar üzerinden hesaplanacak olan değer terekenin (miras bırakanın malları) borcu olarak kabul edilmektedir. Bu kapsamda öncelikle eşin evlilik dolayısıyla alacağı miktar paylaştırılacak ve eşe verilecek kalan mallar da mirasçılar arasında pay edilecektir.
