Resmi nikah yapmadan dini nikah yapmak, 2015 yılından önce ceza kanunumuzda suç olarak tanımlanmıştı. Ancak Anayasa Mahkemesinin 27.05.2015 tarihli kararı ile resmi nikah olmadan imam nikahı yapmanın cezasının düzenlendiği TCK 230/5 ve TCK 230/6 maddeleri iptal edilmiştir.
Anayasa mahkemesinin bu iptal kararından sonra resmi nikah olmaksızın yapılan dini nikahın cezai yönden bir yaptırımı olup olmadığı konusunda bir düzenleme yapılmamıştır. Ceza hukukumuzda yer alan mevcut düzenlemelerde resmi nikah yapmadan dini nikah yapmanın bir cezai müeyyidesi yoktur. Buna karşın evlilik birlikteliğinin resmi nikah olmadan sürdürülmesi aile hukukundan kaynaklanan farklı hak kayıplarına neden olabilecektir.
Dini Nikahın Hukuk Sistemimizdeki Yeri
Aile hukukuna ilişkin düzenlemelerin yer aldığı 4721 sayılı Medeni Kanunumuz veya diğer yasalarda sadece dine nikaha ilişkin fazlaca bir düzenleme yoktur. Türk Medeni Kanunumuzun 143. Maddesinde yer alan hükme göre;
“Aile cüzdanı gösterilmeden evlenmenin dini töreni yapılamaz.”
Medeni kanunumuzda yer alan bu hüküm daha çok eşlerin aile hukukundan kaynaklanan haklarını korumaya yönelik bir uygulama olup, cezai hüküm içermemektedir.
Dini Nikah Nedir Şartları Nelerdir?
Bir çok dini inançta olduğu gibi İslam dinimizde de dini açıdan nikahın geçerli olması için resmi nikah sonrasında dini nikah kıyılması zorunluluğu vardır Bu zorunluluk sadece dini açıdan getirilmiş bir zorunluluktur. Yukarıda da belirttiğimiz gibi hukuk sistemimizde dini nikahı zorunlu kılan bir düzenleme yoktur. 2015 yılından önce resmi nikah yapmadan dini nikah yapmak suç olarak tanımlanmış ise de; Anayasa Mahkemesi bu hükmü iptal etmiştir.
Dini Nikah Şartları
Tıpkı resmi nikahta olduğu gibi dini nikahın kıyılması ve ilsem dini açından kabul görmesi için dini nikah şartlarının oluşması gerekir. Bu şartlar genel olarak aşağıdaki gibidir.
Rıza
Resmi nikahta olduğu gibi dini nikah kıyılması için de kadın ve erkeğin birlikte rızası gerekir. Rıza dışı gerçekleşen resmi nikah nasıl geçersiz ise, İslam dini açısından da geçersizdir.
Dini Nikah Şahit Huzurunda Kılınmalıdır
Dini nikah kıyılması sırasında da resmi nikahtaki gibi şahit bulundurulması zorunludur. Dini nikahın kıyılması sırasında en az 2 şahit olmalıdır. Ayrıca yine bu şahitlerin de İslam dinine mensup olup Müslüman olmaları zorunludur.
Mehir
Dini nikah şartları ile resmi nikah şartlarını birbiriden ayıran en önemli husus mehirdir. Mehir dini nikah öncesinde kadına boşanma sonrasında ödenecek olan bir değerdir. Resmi nikah öncesinde ise “mehir” olarak herhangi bir zorunluluk getirilmemiştir. Ancak Medeni Kanun ile Borçlar Kanunumuz gereği resmi nikah ile evli olanlar boşanma davası sonrasında resmi olarak boşanmaları sonrasında tazminat veya nafaka gibi yükümlülükler altına girilebilecektir. Bu uygulama dini nikahta yer alan mehir ile büyük oranda aynı amaca hizmet etmektedir.
İcap ve Kabul
Dini nikahın son şartı ise icap ve kabuldür. Resmi nikah kıyılmasından sonra eşlerin resmi memur önünde gerekli imzaları atma dini nikahta bir çeşit icap ve kabuldür.
Görüldüğü gibi dini nikah şartları ile resmi nikah şartları birbirine oldukça benzemektedir. Buna karşın yasalarımız resmi nikah yapmadan dini nikah yapmak gibi bir fiili hukuki açıdan cezalandırmamaktadır. İslam dinine göre resmi nikah yapılmamış olsa dahi dini nikah kıyılmaması “günah” olarak kabul edilen “zina” ile sonuçlanabilecektir.
Resmi Nikah Olmadan İmam Nikahı Kıymak Yasak Mı?
Resmi nikah yapmadan dini nikah yapmak mevcut düzenlemeler ile suç olarak tanımlanmamıştır. Ancak Türk Medeni Kanunu 143. Maddesinde yer alan hükümlere aykırı bir şekilde davranarak resmi nikâha ilişkin belgeler sorgulanmadan (evlilik cüzdanı gibi) din görevlisinin imam nikahını kıyması mesleki sorumluluklarına aykırı davranması nedeniyle disiplin soruşturması ile cezalandırılması mümkün olabilecektir. Bu durumda da yine resmi nikâh olmadan dini nikah kıydıran eşler hakkında bir cezai hüküm yoktur.
İlk Önce Dini Nikah Mı Resmi Nikah Mı?
Medeni Kanunumuzun 143. Maddesinde yer alan; “Aile cüzdanı gösterilmeden evlenmenin dini töreni yapılamaz.” Hükmü gereğince öncelikle resmi nikahın yapılması gerektiğini söyleyebiliriz. Zira imam nikahını kıymakla görevli ve yetkili din görevlisi, dini nikah kıyılmasından önce resmi nikahın gerçekleştiğine dair belgeleri sizden talep edecektir.
Resmi Nikah Yapmadan Dini Nikah Yapmak ve Hukuki Sonuçları
Türk Medeni Kanunumuz sadece resmi nikahı kabul etmektedir. Hukuki açıdan imam nikahının herhangi bir bağlayıcılığı yoktur. Bu nedenle resmi nikah yapmadan dini nikah yapmak şeklinde gerçekleşen evlilik birlikteliği sırasında veya evlilik birlikteliği herhangi bir şekilde sona ermesinden sonra farklı hukuki sonuçlarla karşılaşılması muhtemeldir. Resmi nikah yapılmadan sadece dini nikah kıyılmasına bağlı olarak karşılaşılabilecek hukuki sonuçları ise genel hatları ile aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
Miras Hakkı
Resmi nikah yapmadan dini nikah yapmak şeklinde gerçekleşen evliliklerde, evlilik birlikteliğin resmi olarak kurulmamasına bağlı olarak eşlerin birbiri üzerinde miras hakkı da bulunmaz. Sadece imam nikahı kıyılarak gerçekleşen evlilikler sırasında eşlerden herhangi birisinin vefat etmesi halinde sağ kalan diğer eş yasal mirasçı olamamaktadır.
Mal Paylaşımı
Uygulamada resmi nikah olmaksızın kurulan evlilik birlikteliklerinde en sık karşılaşılan hukuki açıdan olumsuz durum ise mal paylaşımına ilişkindir. Medeni kanunumuz sadece resmi nikahı kabul etmiş olduğundan, boşanma sonrasında yapılacak olan mal paylaşımına ilişkin hükümler geçerliliği söz konusu olamaz.
Ortak Çocukların Durumu
Hukuki açıdan resmi nikah gerçekleştirilmeksizin yapılan evlilikler geçersizdir. Bu nedenle bu evlilik birlikteliğinden doğan çocuklar Medeni Kanunumuza göre “evlilik birlikteliği dışında” doğmuş kabul edilir. Başkaca hukuki işlemler ve çeşitli davalar ile çocuğun babanın nüfusuna kaydı mümkün olabilse de uzun ve yıpratıcı hukuki süreçlerden geçilmektedir.
Eşlerin Nafaka ve Tazminat Hakkı Yoktur
Resmi Nikah Yapmadan Dini Nikah Yapmak şeklinde kurulan evliliklerin sona ermesinden sonra kusursuz olan eşin diğer eşten yoksulluk nafakası veya tazminat talep etme hakkı yoktur. Bu özellikle kadın eşler için boşanma sonrasında ciddi sorun yaratabilecek bir durumdur.
Sosyal Güvenlik Hakları Bakımından Sakıncaları
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre herhangi bir sigorta kaydı bulunmayan eş, diğer eşin sağlık sigortasından faydalanmaktadır. Resmi nikah yapılmadan gerçekleşen evliliklerde eşlerin birbirinin sosyal güvenlik haklarından faydalanma hakları bulunmaz. Bu sağlık kuruluşlarından ücretsiz hizmet almayı kısıtladığı gibi eşlerden birisinin ölümü sonrasında da diğer eşin, ölen ölüm aylığı veya dul aylığı gibi haklardan faydalanması mümkün değildir.
Resmi Nikah Yapılmadan Dini Nikah Kıyan Din Görevlisi
Resmi nikah olmadan dini sadece dini nikah yapmanın eşler açısından sakıncalarını sıraladıktan sonra kısaca bu şekilde imam nikahı kıyan din görevlisinin karşılaşabileceği hukuki sorunlara da değinmek isteriz.
Resmi nikah olmadan imam nikahı kıyan din görevlisinin 657 sayılı devlet memurlarına tabi olması halinde bu görevinin gereklerine aykırı davranmasından dolayı disiplin hukuku açısından farklı yaptırımlarla karşılaşması mümkün olabilmektedir.
Resmi Nikah Yapmadan Dini Nikah Yapmak
Görüldüğü gibi resmi nikah yapmadan dini nikah yapmak ceza hukuku açısından herhangi bir şekilde suç teşkil etmese de yukarıda sıralamış olduğumuz nedenlerden dolayı farklı hak kayıplarına uğramak kuvvetle muhtemeldir. Bu nedenle hukuki güvence sağlanması açısından öncelikle resmi nikahın kıyılması oldukça önemlidir.
