Özel belgede sahtecilik suçu ve cezası 5237 sayılı ceza kanunumuzun 4. Bölümünde “Kamu Güvenliğine Karşı Suçlar” başlığı altında TCK 207 maddesinde düzenlenmiştir.
Sıklıkla özel evrakta sahtecilik suçu olarak da anılmaktadır. Özel belgede sahtecilik suçu nasıl tespit edilir? Özel belgede sahtecilik suçu şikayet bağlı mıdır? Özel belgede sahtecilik suçu uzlaşmaya tabi mi gibi konulara detaylı şekilde değinmeden önce; Resmi belgede sahtecilik özel belgede sahtecilik suçları arasındaki farka kısaca değinmekte fayda vardır.
Özel Belgede Sahtecilik
TCK md. 207/1; Bir özel belgeyi sahte olarak düzenleyen veya gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren ve kullanan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
TCK md. 207/2; Bir sahte özel belgeyi bu özelliğini bilerek kullanan kişi de yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
Resmi Belgede Sahtecilik ve Özel Belgede Sahtecilik Suçu Farkı
TCK 204 ve devamı maddelerinde düzenlenen resmi belgede sahtecilik suçu ile TCK 207 maddesinde düzenlenen özel evrakta sahtecilik suçu arasındaki en önemli fark, resmi belgenin sahte olarak düzenlenmesi suçun oluşumu için yeterli iken; TCK 207’de ise özel belgenin sadece düzenlenmiş olması suçun oluşumu için yeterli değildir. Ayrıca failin söz konusu bu belgeyi kullanması gerekmektedir.
Özel Belge ve Resmi Belge Ayrımı
Yukarıda belirtmiş olduğumuz durum özel belgede sahtecilik suçunun işleniş biçimine ilişkindir. Ancak özel belge ile resmi belgenin korumuş oldukları hukuki değerler arasında da kısmen de olsa fark vardır. Örneğin resmi belgeler herhangi bir kamu kurumunun işleyiş düzenine ilişkindir. Bu nedenle resmi belgede sahtecilik suçu ile ayrıca kamu düzeninin işleyiş biçimi koruma altına alınmaya çalışılmıştır.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda Seçimlik Hareketler
TCK 207/1 ve TCK 207/2 maddelerinde özel belgede sahtecilik suçunu oluşturan hal ve hareketler belirtilmiştir. Bu özelliği itibariyle özel evrakta sahtecilik suçunun seçimlik hareketli bir suç olduğunu söylemek mümkündür. Gerek TCK 207 maddesi, gerekse bu konuda verilen yargı kararları dikkate alındığında özel evrakta sahtecilik suçuna ilişkin seçimlik hareketleri aşağıdaki gibi sıralamamız mümkündür.
- Özel belgeyi aslına aykırı şekilde düzenlemek
- Özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek (iğfal kabiliyeti)
- Suça konu özel belgenin yukarıda belirtilen şekilde düzenlendiğini veya değiştirildiğini bilinmesine rağmen kullanmak
Özel belgede sahtecilik suçu unsurları başlığı altında detaylandıracağımız gibi failin özel belgeyi düzenlemesi ya da değiştirmesi suçun oluşumu için yeterli değildir. Ayrıca failin bu belgeyi kullanması suçun oluşumu için zorunludur.
Özel Belgede Sahtecilik Suçu İle Korunan Hukuki Değer
Gerek resmi belgede sahtecilik suçu ile, gerekse özel evrakta sahtecilik suçu ile asıl korunan hukuki değer “kamu güvenidir.” Ancak özel belgelerde niteliği itibariyle kanıt taşıyan belgelerdir. Bu nedenle kısmen de olsa özel evrakta sahtecilik suçu ile kişilerin yararlarının koruma altına alındığını söyleyebiliriz.
Özel Belgede Sahtecilik Suçu Unsurları
Failin TCK 207 maddesi uyarınca cezalandırılabilmesi için, suçun unsurlarının oluşması gerekir. Gerek TCK 207 maddesi, gerekse özel belgede sahtecilik suçu unsurları konusunda verilmiş yargı kararlarını göz önüne alarak özel evrakta sahtecilik suçu unsurlarını aşağıdaki gibi sıralamamız mümkündür.
Suçun Faili
Özel evrakta sahtecilik suçu fail açısından özgü suç niteliği taşımaz. Suçun failinin herkes olması mümkündür.
TCK 207 maddesi ile korunan hukuki değer göz önüne alındığında suçun mağduru daha çok kamu kurumları olarak görülmektedir. Bu nedenle suçtan dolayı herhangi bir zararın meydana gelip gelmediğinin bir önemi bulunmamaktadır. Bu nedenle sahte olarak düzenlenmiş belgenin muhatabı daha çok suçtan zarar gören olarak nitelendirilmektedir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunun Konusu
Tam olarak birbirlerini karşılayan kavramlar olmasa da suçun konusunu evrak ve belgeler oluşturmaktadır. Bu nedenle herhangi bir belgenin TCK 207 maddesi kapsamında değerlendirilebilmesi için aşağıdaki özellikleri barındırması gerekir.
Yazılı Olma Şartı
Herhangi bir sahtecilikten söz edebilmek için öncelikle suça konu belgenin yazılı şekilde üretilmiş olması gerekir. Bu nedenle herhangi bir yazıl dili kullanılması zorunludur. Ayrıca belge üzerinde bulunan bu yazıların anlaşılabilir nitelikte olması gerekir.
Yazılı belgenin herhangi bir yazılı elverişli cihaz aracılığı ile oluşturulması (daktilo, bilgisayar vs.) dahi suçun oluşumuna yeterlidir. Bu konudaki en önemli unsur belgenin okunabilirliği ve anlaşılabilirliğidir.
Belgenin Hukuki Bir Değerinin Bulunması
Belgenin yazılı olma şartı, özel belgede sahtecilik suçu unsurlarının oluşması için tek başına yeterli değildir. Yazılı içeriğin aynı zamanda hukuki bir ilişkiyi ortaya koyması gerekir.
Belgenin Kullanılması
TCK 207 maddesinde özel belgede sahtecilik suçunun yapılan tanımından da anlaşılacağı üzere belgenin sadece düzenlenmiş olması özel evrakta sahtecilik suçunun oluşması için yeterli değildir. Aynı zamanda failin düzenlemiş olduğu bu belgeyi kullanması gerekmektedir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçu Yargıtay Kararı (Belgenin Kullanılmasının Zorunluluğu)
“Sanıklar … ve …’in, müştekiye faiz karşılığında verdikleri borç para nedeniyle aldıkları, müşteki ve ağabeyinin imzalarını taşıyan, borçlu, kefil, rakam ve yazıyla değer haneleri dışındaki bilgileri boş vaziyette, 4.600-TL bedelli senedi ellerinde tutup, müştekinin borcu ödemesi üzerine aynı bilgileri içeren borçlu ve kefil yerine imza atmak suretiyle sahte olarak oluşturulmuş senedi iade etmek suretiyle özel belgede sahtecilik suçunu işledikleri iddiasıyla açılan kamu davasında; suça konu belge üzerinde düzenleme tarihi bulunmadığından, suç tarihinde yürürlükte bulunan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 688. maddesine göre, senedin tanzim edildiği günün bononun zorunlu unsurlarından olduğu cihetle, bono vasfı taşımadığı ve bu hali ile özel belge niteliğinde olduğu, özel belgede sahtecilik suçunun oluşabilmesi için belgenin düzenlenmesi yeterli olmayıp, kullanılması gerektiği de göz önünde bulundurularak, suça konu senedin sanıklar tarafından kullanılmaması karşısında, sanıkların unsurları itibariyle oluşmayan suçtan beraatlerine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde mahkumiyetlerine karar verilmesi, hukuka aykırıdır” [1]
Yargıtay 21. Ceza Dairesinin 24.05.2016 tarih, 2016/7658 esas ve 2016/4631 sayılı kararı
Özel Belgede Sahtecilik Suçu Yargıtay Kararları (Suçun Unsurları)
29.05.2009 tarihli iddianame ile sanığın suça konu sahte kira sözleşmesini Zeytinburnu 2. İcra Müdürlüğünün 2006/1992 sayılı takip dosyasına ibraz ettiğinin iddia olunması, özel belgede sahtecilik suçunun oluşabilmesi için belgenin sahte olarak düzenlenmesi yeterli olmayıp, ayrıca belge aslı ya da onaylı suretinin hukuki sonuç doğuracak şekilde kullanılmasının gerekmesi ve belgelerde sahtecilik suçlarında aldatma yeteneğinin bulunup bulunmadığının takdirinin de mahkemeye ait olması, bilirkişi incelemesinin de suça konu belgenin fotokopisi üzerinden yapıldığının anlaşılması karşısında, gerçeğin kuşkuya yer vermeyecek şekilde belirlenmesi bakımından, anılan icra dosyasının getirtilip incelenerek bu dosyaya sahte belge aslının mı yoksa onaysız fotokopisinin mi ibraz edildiği araştırılıp, onaysız fotokopisinin ibraz edildiğinin anlaşılması durumunda hukuki sonuç doğurmayacağı cihetle, özel belgede sahtecilik suçunun yasal unsurları itibariyle oluşmayacağı dikkate alınmadan eksik incelemeyle yazılı şekilde karar verilmesi hukuka aykırıdır. [2]
Yargıtay 21. Ceza Dairesinin 04.11.2015 tarih, 2015/3813 esas ve 2015/4609 sayılı kararı
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda İğfal Kabiliyeti (Aldatma Yeteneği)
İğfal kelime anlamı itibariyle; “aldatma, baştan çıkarma, kandırma” anlamlarını taşımaktadır. TCK 207 maddesinde suça ilişkin yapılan tanımdan da anlaşılacağı üzere sahte olarak düzenlenen belgenin iğfal kabiliyetine yani aldatma ve kandırma yeteneğine sahip olması gerekmektedir. Bu nedenle gerek resmi belgede sahtecilik suçu gerekse özel evrakta sahtecilik suçunda, suça konu belgenin iğfal kabiliyetine sahip olması suçun unsurları arasında yer almaktadır.
“Dairemizce suça konu özel belgenin yapılan incelemesinde; izin kağıdı başlığı altındaki belgenin 28/05/2014 tarihli olup K5 hakkında düzenlendiği, izin süresinin önce 10 gün olarak yazıldığı daha sonra 10 rakamının üzeri çizilerek altına 4 rakamı yazıldığı, bu değişikliğin gerekçesinin belgenin üst tarafına yazıldığı, belgede izin talep eden, vardiya amiri ve idari işler kısmında imzaların bulunduğu, izin süresinde yapılan değişikliğin açık bir şekilde görüldüğü ve bu haliyle belgenin bu hususa iğfal kabiliyetinin bulunmadığı hususunun tespiti ve Yargıtay 21. Ceza Dairesinin 19/04/2016 tarih 2015/7761 esas 2016/3525 karar sayılı kararında belgede sahtecilik suçlarında, sahte bir belgenin kullanılarak ilgili kurum nezdinde işlem yaptırılmış olmasının, tek başına o belgenin iğfal kabiliyeti taşıdığını göstermeyeceği de dikkate alındığında, sanığın üzerine atılı 5237 Sayılı TCK’ nun 207/1 maddesinde öngörülen özel belgede sahtecilik suçunun yasal unsurları itibariyle oluşmadığından, ilk derece mahkemesince verilen mahkumiyet kararının kaldırılarak sanığın beraatine dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.” [3]
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesinin 14.02.2017 tarih, 2016/41 esas ve 2017/198 sayılı kararı
Özel Belgede Sahtecilik Suçu Nasıl Tespit Edilir?
Ceza kanunumuzda yer alan ve suçun konusunu sahteciliğin oluşturduğu bütün suçlarda genellikle suça konu belgenin sahte olarak düzenlenip düzenlenmediği veya iğfal kabiliyetinin bulunup bulunmadığı konusunda bilirkişi incelemesi veya Adli Tıp Kurumu, Jandarma Kriminal Daire Başkanlığı gibi kurumlarda yapılacak olan “grafoloji” incelemesi ile tespit edilmektedir.
Söz konusu belgenin sahte olarak üretilip üretilmediği veya belge üzerinde suça konu bir değişikliğinin yapılıp yapılmadığının tespiti için gerektiğinde inceleme öncesinde belge muhatabından mukayeseye konu imza veya yazı örneklerinin alınması ile özel belgede sahtecilik suçu tespit edilebilmektedir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda Yargılama
TCK 207 maddesinde belirlenmiş suçun üst sınırları itibariyle yargılama görevi Asliye Ceza Mahkemesindedir. Yargılama yetkisi ise suçun işlenmiş olduğu yer Asliye Ceza Mahkemesidir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda Etkin Pişmanlık
Yukarıda özel belgede sahtecilik suçu unsurlarında da belirttiğimiz gibi suçun oluşması için söz konusu belgenin sahte olarak düzenlenmesi veya değiştirilmesi yeterli değildir. Ayrıca failin bu belgeyi kullanması gerekmektedir. Bu nedenle özel evrakta sahtecilik suçunda etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması da mümkün değildir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda Teşebbüs Hükümleri Uygulanır Mı?
Suçun tamamlanabilmesi için failin sahte olarak üretilen veya değiştirilen belgeyi kullanmasının zorunlu olması durumu dikkate alındığında özel evrakta sahtecilik suçunda suça teşebbüs hükümlerinin uygulanması mümkün değildir.
Özel Belgeyi Bozmak, Yok Etmek veya Gizlemek
Özel belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek, TCK 208 maddesinde ayrıca düzenlenmiştir. Suçun işleniş biçimleri ve özel evrakta sahtecilik suçu ile benzerliği nedeniyle sık sık her iki suç birbirine karıştırılmaktadır.
Tanımdan da anlaşılacağı üzere TCK 208 maddesi ile failin asıl amacı sahte belge düzenleme olmayıp, daha çok var olan bir özel belgeyi kullanılmasını engellemek amacıyla bozmak veya yok etmektir. TCK 208 maddesi ile fail daha çok söz konusu belgenin hukuki kanıtlanabilirliğini ortadan kaldırmak amacı ile hareket etmektedir. TCK 208 maddesi ile de yine fail hakkında 1 yıl ile 3 yıl arasında hapis cezası öngörülmüştür.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda Hafifletici Nedenler
Resmi belgede sahtecilik veya özel evrakta sahtecilik suçları için genellikle tek bir hafifletici neden düzenlenmiştir. TCK 211 maddesine göre failin; Herhangi bir hukuki ilişkiye dayanmış olan alacağını ispat etmek amacı ile ya da gerçek bir durumun belgelenmesi amacı ile hareket ederek sahtecilik suçlarını işlemesi halinde hakkında verilecek olan yarı oranında indirilebilmektedir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda İçtima
TCK 212 maddesinde de belirtildiği üzere özel evrakta sahtecilik suçunda içtima hükümlerinin uygulanması mümkün değildir. Özel evrakta sahtecilik suçu ile birlikte başkaca bir suçun işlenmesi halinde fail hakkında ayrı ayrı cezalandırılma yoluna gidilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Özel Belgede Sahtecilik Suçu Cezası
TCK 207 maddesinde belirtilen tüm seçimlik hareketler için özel belgede sahtecilik suçu cezası 1 yıl ile 3 yıl arasında hapis cezası ile cezalandırılmaktadır.
Özel Belgede Sahtecilik Suçu Zamanaşımı Süreleri
Ceza alt ve üst sınırları dikkate alındığında özel evrakta sahtecilik suçu için öngörülmüş zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Kira Sözleşmesi Resmi Belge Midir Özel Belge Midir?
Kira sözleşmeleri korumuş olduğu hukuki değer ve nitelikleri itibariyle özel belge olarak değerlendirilmektedir.
Özel Evrakta Sahtecilik Suçu Şikayete Bağlı Mıdır?
Özel evrakta sahtecilik suçu şikayete bağlı suçlar arasında yer almaz. Şikayete bağlı suçlardan olmadığı gibi ayrıca uzlaşmaya tabi suçlar arasında da yer almaz.
