Memuriyete engel suçlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 48/5 maddesinde yer allan suçlardır. Uygulamada daha çok yüz kızartıcı suçlar olarak da bilinir. Bu suçlar memuriyete engel suçlar olduğu gibi, aktif olarak devlet memuru olarak çalışan kişilerin bu suçları işlemeleri yine 657 sayılı yasanın 125. Maddesinde belirtilen disiplin cezalarının uygulanmasına neden olabilecek suçlardır. Yüz kızartıcı suçlar nedeniyle hüküm giymek memuriyete engel olduğu gibi 657 sayılı yasanın 98 veya 125/E-g maddesi uyarınca devlet memurluğundan çıkarılma nedenidir.
Memuriyete engel suçlar sadece yüz kızartıcı suçlardan ibaret değildir. Kasıtlı olarak işlenebilen suçlar nedeniyle 1 yıl ve daha fazla süre ile hapis cezasına mahkum olmakta yüz kızartıcı suç olmasa bile memuriyete engel teşkil edecektir. Bu nedenle memuriyete engel suçları yüz kızartıcı suçlar ve memuriyete alınma şartları olarak iki farklı başlık altında incelemek konuyu daha anlaşılabilir kılacaktır.
Hangi Suçları İşleyen Devlet Memuru Olamaz?
Yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olanlar devlet memuru olamaz. Kişinin yargılama sonucu almış olduğu ceza miktarı fark etmeksizin sadece yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olması memuriyete engeldir. Örneğin güveni kötüye kullanma suçundan kişinin 10 ay hapis cezası almış olması durumu memuriyete engeldir.
Yine yüz kızartıcı suçlar arasında yer alan ve kamu görevlilerince işlenmesi mümkün olan, zimmet, irtikap ve rüşvet alma suçlarından da ceza miktarı fark etmeksizin hüküm giymek memuriyetten çıkarılma nedenidir. 657 sayılı Devlet memurları Kanununun 48/5 ve diğer özel yasalarda “yüz kızartıcı suç” olarak kabul edilen suçlar aşağıdaki gibidir.
Yüz Kızartıcı Suçlar Hangileridir?
- Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar
- Devletin Birliğini ve Bütünlüğünü Bozmak (TCK 302)
- Düşmanla İş Birliği Yapmak (TCK 303)
- Devlete Savaşa Karşı Tahrik (TCK 304)
- Temel Milli Yararlara Karşı Faaliyette Bulunmak İçin Yarar Sağlama (TCK 305)
- Yabancı Devlet Aleyhine Asker Toplama (TCK 306)
- Askeri Tesisleri Tahrip ve Düşman Askeri Hareketleri Yararına Anlaşma (TCK 3079
- Düşman Devlete Maddi ve Mali Yardım (TCK 308)
- Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar
- Anayasayı İhlal (TCK 309)
- Cumhurbaşkanına Suikast ve Fiili Saldırı (TCK 310)
- Yasama Organına Karşı Suç (TCK 311)
- Hükümete Karşı Suç (TCK 312)
- Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine Karşı Silahlı İsyan (TCK 313)
- Silahlı Örgüt (TCK 314)
- Silah Sağlama (TCK 315)
- Suç İçin Anlaşma (TCK 316)
- Zimmet (TCK 247)
- İrtikap (TCK 250)
- Rüşvet (TCK 252)
- Hırsızlık (TCK 141)
- Nitelikli Hırsızlık (TCK 142)
- Basit Dolandırıcılık (TCK 157)
- Nitelikli Dolandırıcılık (TCK 158)
- Sahtecilik
- Parada Sahtecilik (TCK 197)
- Kıymetli Damgada Sahtecilik (TCK 199)
- Resmi Belgede Sahtecilik (TCK 204)
- Güveni Kötüye Kullanma (TCK 155)
- Hileli İflas (TCK 161)
- İhaleye Fesat Karıştırma (TCK 235)
- Edimin İfasına Fesat Karıştırma (TCK 236)
- Suçtan Kaynaklanan Mal Varlığını Aklama (TCK 282)
- Kaçakçılık Suçları
Hangi Cezayı Alanlar Memur Olamaz?
Yukarıda sıralamış olduğumuz suçlar yüz kızartıcı suç olup, hükümlünün almış olduğu ceza miktarı fark etmeksizin memuriyete engel suçlardır. Bunun dışında ise suçun türü fark etmeksizin 1 yıl ve daha uzun süreli hürriyeti bağlayıcı cezalar (hapis cezaları) da memuriyete engel suçlar olarak kabul edilir.
Örneğin TCK 106 maddesinde yer alan “Tehdit Suçu” için 6 ay ile 2 yıl arasında hapis cezası öngörülmüştür. Dolayısıyla kişinin tehdit suçundan dolayı 1 yıl ve daha üzeri hapis cezası alması kamu görevine atanmaya engel teşkil edecektir. Buna karşın kişinin tehdit uçundan 11 ay hapis cezası alması kamu görevine atanmaya engel teşkil etmez.
TCK 53 Memuriyete Engel Mi?
TCK 53 maddesinde mahkumiyetin sonucu olarak hükümlü hakkında uygulanacak diğer kısıtlamalar düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanununun 53/1-a maddesinde yer alan hükme göre kişi hakkında yüz kızartıcı suçlar ile diğer suçlardan kesinleşmiş bir hüküm bulunması ve bu hükmün infaz edilmemiş olması halinde TCK 53/1-a maddesi gereğince bu hüküm memuriyete engel teşkil edecektir. Bu durumda hükmün 1 yı ve daha fala süreli olup olmadığının bir önemi de yoktur. 6 aylık bir cezanın infaz edilmemiş olması halinde dahi TCK 53 maddesi memuriyete engel teşkil eder.
Ayrıca 657 sayılı Devlet memurları Kanununun 48/5 maddesinde yer aan hükme göre; TCK 53 maddesinde yer alan süreler geçmiş olsa dahi 1 yıl ve daha fazla süreli hapis cezaları memuriyete engel suçlar arasında yer alır. Bu durumda cezanın infaz edilmiş olup olmasının bir önemi yoktur.
Hangi Durumlarda Memurluktan Atılır?
Aktif olarak görevde olan kişinin hangi durumlarda memurluktan atılacağı konusu oldukça kapsamlıdır. Memuriyete engel suçlar nedeniyle yapılacak yargılama ve devlet memurluğundan çıkarılma cezası, ceza hukuku ve idare hukuku ile yakından ilgilidir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 98. Maddesinde memuriyetin hangi durumlarda sona ereceği düzenlenmiştir.
Kişinin memuriyete alınma şartlarından herhangi birisini sonradan kaybetmesi halinde de memuriyet sona erer. Bu duruma en sık rastlanılan örnek ise kamu görevlisi hakkında yüz kızartıcı suçlar nedeniyle hüküm kurulmuş olmasıdır. Bu durumda kamu görevlisi 657 sayılı yasanın 125/E-g (Memurluk Sıfatı İle Bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak) maddesi uyarınca ihracı kuvvetle muhtemeldir.
657 sayılı yasanın 125/E-g maddesi ile kasıt sadece yüz kızartıcı suçlar değildir. Yasa metninden de anlaşılacağı üzere “utanç verici hareketler” de memuriyetten çıkarılma nedenleri arasında sayılmıştır. Yıllardır tartışmalara neden olan kıyasa ve takdire elverişli olan 657 sayılı yasanın 125/E-g maddesi sık sık farklı idari işlemlere sebebiyet vermektedir.
Diğer Memurluktan Çıkarılmayı Gerektiren Haller
Memurluktan çıkarılmayı gerektiren haller sadece TCK 125/E-g maddesinden ibaret değildir. Bunun dışında aşağıdaki durumlarda da kişi memuriyetten çıkarılma disiplin cezası ile cezalandırılır.
- İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükün ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak
- Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek
- Siyasi partiye girmek,
- Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek,
- Savaş, olağanüstü hal veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya emirleri yapmamak,
- Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak,
- Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak,
- Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak,
- Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek,
- Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak,
- 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna aykırı fiilleri işlemek
- Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmak.
Cinsel Tacizden Yargılanan Memuriyetten Atılır Mı?
Kamu görevlisinin yüz kızartıcı suçlar veya diğer kasten işlenebilen suçlar nedeniyle sadece yargılanıyor olması memuriyetten çıkarıma nedeni değildir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 131. Maddesinde yer alan hükme göre özetle; Ceza yargılaması sonucu verilen kişinin beraat etmiş olması veya hakkında cezai hüküm kurulması disiplin cezası uygulanıp uygulanmamasına engel bir durum değildir.
Ceza Yargılamasının Disiplin Soruşturmasına Etkisi
Yukarıda da belirttiğimiz gibi ceza yargılaması sonucu verilen kararların disiplin hukuku açısından bağlayıcılığı yoktur. Ancak bilindiği üzere ceza yargılamaları daha üstün delil niteliğine sahiptir. Bu durumda disiplin soruşturmasında kullanılamayan bir takım delillerin ceza yargılamasında kullanılması mümkündür.
Ceza yargılaması sonucu kamu görevlisi hakkında, suçun kamu görevlisi tarafından işlenmediği yönünde bir beraat kararı verilmesi halinde ise ceza yargılaması disiplin soruşturmasını bağlar niteliktedir. Bu durumda ceza yargılamasında kişinin suçsuz olduğunun ortaya konulmasına rağmen disiplin cezası uygulanması mümkün değildir. Kişinin üzerine atılı suç memuriyete engel suçlar arasında olması halinde dahi “suçun kamu görevlisi tarafından işlenmediği veya suçun işlenmediği yönünde beraat” hükmü kurulması durumunda disiplin hukuku bu ceza yargılaması kararı ile bağlı kalmak zorundadır.
Adli Sicil Kaydı Silinen Memur Olabilir Mi?
Adli sicil kaydı silinen kişinin memur olup olamayacağı konusunda öncelikle suçun yüz kızartıcı suçlardan (memuriyete engel suçlar) olup olmadığı ve hükmün kasıtlı bir suçtan 1 yıl ve daha üzeri hürriyeti bağlayıcı ceza olup olmadığı konusunda bilgi sahibi olmak gerekir. Adli sicil kaydı silinmiş olsa bile diğer bir ifade ile TCK 53 maddesinde yer alan sürer geçmiş olsa bile kişi 1 yıl ve daha üzeri süreyle hürriyeti bağlayıcı ceza ile hüküm giymesi yada yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymesi halinde adli sicil kaydı silinmiş olsa dahi memur olamayacaktır.
Hangi Suçlar Memur Olmaya Engel Değildir?
Taksirli suçların tamamı memur olmaya engel değildir. Bunun dışında ise kasten işlenen bir suçtan dolayı hüküm giyilmiş olması ancak bu hükmün 1 yıldan daha az süreli olması da yine memur olmaya engel değildir. Ancak her iki durumda da bu cezaların infaz edilmiş olması gerekmektedir.
Uyuşturucu Madde Kullanmak Suçu Memuriyetten İhraç Nedeni Midir?
Uyuşturucu madde kullanmak suçundan dolayı hakkında disiplin soruşturması yapılan kamu görevlisi hakkında 657 sayılı devlet memurları kanununun 125/E-g maddesinde yer alan “memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketler” gerekçesi ile devlet memurluğundan çıkarılması mümkündür.
Adli Para Cezası Memuriyete Engel Mi?
Sadece adli para cezası şeklinde hüküm kurulması memuriyete engel değildir. Yüz kızartıcı suçlar nedeniyle fail hakkında sadece adli para cezası hükmü kurulmamaktadır. Bu nedenle hürriyeti bağlayıcı ceza ile birlikte adli para cezası hükmü de kurulması halinde hürriyeti bağlayıcı ceza miktarı ve suçun memuriyete engel suçlardan olup olmadığı dikkate alınmaktadır. Aksi halde sadece adli para cezası şeklinde kurulan hükümler memuriyete bir engel teşkil etmez.
Memur Olmadan Önce İşlenen Suçlar Atamaya Engel Midir?
Memur olmadan önce işlenen suçun 1 yıl ve daha fazla süreli hapis cezası olması hali atamaya engeldir. Bunun dışında ise yine herhangi bir süre sınırı bulunmaksızın yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olmak, memuriyetten önce gerçekleşmiş olsa dahi atamaya engeldir.
Kavga Memuriyete Engel Midir?
Kavga sonucunda kişi genellikle “kasten yaralama” suçu nedeniyle yargılanmaktadır. Kasten yaralama suçundan dolayı 1 yıl ve daha fazla süreli hapis cezası alınması halinde memuriyete engel suçlar arasında nitelendirilebilir. Ancak failin 1 yıldan daha az süreli hapis cezası almış olması halinde ise kasten yaralama suçu memuriyete engel değildir.
Güveni Kötüye Kullanma Suçu Memuriyete Engel Mi?
Yüz kızartıcı suçları sıralamış olduğumuz başladığımızda da belirttiğimiz gibi güveni kötüye kullanma suçu “yüz kızartıcı suçlar” arasında sayılmıştır. Bu nedenle alınan ceza miktarının 1 yıldan fazla veya daha az olup olmadığı dikkate alınmaksızın güveni kötüye kullanma suçunun memuriyete engel olduğunu söyleyebiliriz.
Memurluğa Engel Suçlar (Özet)
Memurluğa engel suçlar konusunda yukarıda vermiş olduğumuz bilgileri özetlemek gerekirse;
- Yüz kızartıcı suçlar
- Kasten işlenebilen bir suçtan 1 Yıl ve daha uzun süreli hürriyeti bağlayıcı ceza almak
- Suçun niteliği ve ceza miktarı fark etmeksizin TCK 53 maddesi gereğince infazı tamamlanmamış suçlar
Memurluğa ve atamaya engel suçlardır.
