Malulen emeklilik şartları nelerdir? Bu yazımızda bu soruyla birlikte başvuru için gerekli belgeler, prim gün sayısı ile ilgili durum, malulen emeklilik oranlarıyla ilgili detaylı güncel bilgi sahibi olabilirsiniz.
Devletimiz, sosyal hukuk devleti niteliği gereği hak ve özgürlükleri geliştirerek kişilerin huzur, refah ve mutluluklarını güvence altına almayı hedefler. Bu kapsamda, kişilerin ekonomik refahı ve özgürlüğü oldukça önemlidir. Bilinmektedir ki bazı yurttaşlar, diğerlerine göre dezavantajlı olabilmektedir. Devletin hedefi, kişiler arasındaki dengesizliği ortadan kaldırmaktır. Maluller de çalışma ve iş gücü kaybına uğramakta ve iş bulma olasılıkları azalmaktadır. Bu kapsamda devlet tarafından bazı tedbirler alınmaktadır. Malülen emeklilik de bu tedbirler arasındadır.
Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?
Maluliyet, kişilerin geçirdikleri kaza veya hastalık sonucu vücutlarında oluşan kısıtlılıktır. Sigortalı olup da çalışma sürecinde maluliyetleri doğan işçilerin buna bağlı olarak emekli olabilmeleri için bir takım şartlar bulunmaktadır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki vücut bütünlüğünde çalışmalarını engelleyecek kısıtlılık doğduğu tarihten geriye 10 yıldır çalışıyor olmaları gerekmektedir.
İşçinin bu sigortalılık sürecinde 1800 gün prim ödemiş olması ve hizmet süresi bulunuyor olması gerekmektedir.
Sigortalı işçinin en az %60 oranında çalışma gücü kaybettiğini belgeleyen sağlık kurulu tarafından tanzim edilmiş resmi rapor bulunmalıdır. Raporu tanzim eden hastanenin SGK tarafından belirlediği hastanelerden bir tanesi olması gerekmektedir.
Malulen Emeklilik İçin Gerekli Belgeler
Malulen emekli olabilmek için yukarıdaki şartları taşımanız ve bulunduğuz yerdeki sosyal güvenlik il başkanlığına veya sosyal güvenlik merkezine müracaat etmeniz gerekmektedir. Malülen emekli olma talebinize ek olarak, işe giriş bildirgesi, işe girişte verilmişse sağlık raporu veya verilmemişse buna ilişkin beyanlar, işten ayrılış bildirgesi, SGK tarafından verilmiş malülen emekliliğe ilişkin sevk ve bu doğrultuda sağlık raporu gerekecektir.
Prim Gün Sayım Eksik, Malulen Emekli Olabilir Miyim?
Yukarıda da belirttiğimiz üzere malulen emekli olabimek için gereken şartlardan bir tanesi de 1800 prim gün sayısıdır. Bazı durumlarda ise bu sayı eksik kalabilmektedir. Bu sorunu belli şekillerde aşabilme imkanı bulunabilmektedir. Örneğin kişinin borçlanabileceği bir dönem bulunuyorsa prim gün sayısı 1800’e tamamlanabilmektedir. Eğer askerlik, doğum ve yurtdışı borçlanması yapma imkanınız varsa SGK sevk işlemlerini gerçekleştirecektir.
Malullük Oranı %60’tan Düşükse Emekli Olunabilir Mi?
Malullük oranı %60’tan düşük olması halinde de oranın %40’tan büyük olması şartı aranmaktadır. Bu kapsamda da aranan bazı şartlar bulunmaktadır.
Sağlık raporunda oranın %40 ila %49 arasında olması halinde sigortalının 18 yıllık sigortalılık süresine sahip olması ve 4100 gün prim ödemiş olması gerekmektedir. Eğer engel oranı %50 ila %59 arasında ise aranan sigortalılık süresi 16 yıl, prim gün sayısı ise 3700 olacaktır.
Engellilik Oranı %80 Üzerinde Olanlar Nasıl Emekli Olur?
Sağlık kurulu raporu ile engel oranı %80 ve üzeri olarak belirlenmiş kişiler için 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim gün sayısı şartı aranmaktadır.
Prim Gün Sayısı ve Sigortalılık Süresi Düşükse Emeklilik Hakkı Kazanılabilir Mi?
Yukarıda birden fazla malulen emeklilik türünden bahsettik. Ancak bunlarda aranan şartları taşımıyor olabilirsiniz. Yine ifade etmemiz gerekir ki %60 maluliyet oranına ek olarak eğer sigortalının 1800 prim gün sayısı ve 10 yıl sigortalılık süresi bulunuyorsa ve sigortalı başka birinin bakımına ihtiyaç duyuyorsa malülen emekli olma hakkını kazanabilmektedir. Burada önemli olan husus, başkasının bakımına ihtiyaç duyan kişiden ek 1800 prim günü talep edilmemektedir.
Memurlar İçin Malulen Emeklilik Şartları
Kamu görevlilerinde de malulen emekliliğe ilişkin şartlar hemen hemen işçilerle aynıdır. Devlet memurunun vücudunda görev başındayken vuku bulan bir kazadan dolayı kısıtlılık olması durumunda malulen emeklilik hakkı kazanır. İfade etmek gerekir ki burada kavram farklılığı bulunmaktadır. Devlet memurlarına malullük sebebiyle bağlanan maaşa vazife malullüğü aylığı ismi verilmektedir. Vazife malullüğü aylığı bağlanması için gereken bir takım şartlar bulunmaktadır.
Kamu görevlisinin malulen emekli olabilmesi için kazanın görev yaptıkları sırada meydana gelmesi gerekmektedir. Burada bir parantez açmak gerekmektedir. Kamu görevlisi, görevi dışında farklı bir kamu kurumunca talep edilen işi yaparken, kamu kurumlarının menfaatlerini korumak amacıyla bir işi yaparken, kamu kurumlarınca servis imkanı sağlanmışsa ve kaza bu gidiş geliş sırasında olmuşsa da vazife malullüğü aylığı almaya hak kazanır.
Malulen Emeklilik Oranı Nasıl Tespit Edilir?
Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere malulen emeklilik için en önemli şartlardan biri sağlık kurulu raporu ve maluliyet oranıdır. Bu kapsamda iş kazası meydana geldikten sonra sağlık kuruluna sevk için belli bir prosedürün takip edilmesi gerekmektedir.
Sigortalı işçinin öncelikle SGK’ya başvurması ve iş kazası geçirdiğini bildirmesi gerekmektedir. Devam eden süreçte SGK tarafından işçinin durumuna ilişkin bir tespit yapılmakta ve devamında işçinin geçirdiği kazanın iş kazası olduğunun tespitinin ardından işçi, sağlık kuruluna sevk edilmektedir. Sağlık kurulu tarafından yapılan tespitlerden sonra dosya yetkili SGK birimine gönderilir.
Bu süreç sonunda işçinin iş kazasından dolayı meslekte kazanma gücü kayıp oranı tespit edilmektedir. Bu tespitin ardından tebligat yapılmakta ve işçinin sürekli iş göremezlik oranının %10 üzerinde olması halinde işçiye sürekli iş göremezlik maaşı bağlanmaktadır.
SGK Bölge Sağlık Kurulunun kararına itiraz edilmesi mümkündür. Ayrıca itirazın karara bağlanmasının ardından işçinin maluliyet oranına ilişkin olarak dava açma hakkı da bulunmaktadır.
Malulen Emeklilik Heyet Raporunu Veren Hastaneler
Yukarıda da belirttiğimiz üzere SGK, iş kazası ile ilgili yapılan başvurunun ardından işçiyi sağlık kurulu raporu almak üzere belirli hastanelere sevk etmektedir. Bu kapsamda malulen emekliliğe temel alınacak raporu, Sağlık Bakanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren eğitim ve araştırma hastaneleri, devlet üniversiteleri, TSK’ya bağlı hastaneler verebilmektedir. Bazı durumlarda iş kazası geçiren sigortalı işçinin şehrinde sağlık kurulu raporu verebilecek bir hastane bulunmayabilmektedir. Bu durumda da bu hastaneler Sağlık Bakanlığınca yetkili kılınmışsa rapor verebilmektedir.
Yoğun Bakımdaki İşçinin Malulen Emeklilik Raporu Alması
Bazı durumlarda sigortalı işçi geçirdiği kazaya bağlı olarak hemen iyileşememekte ve bir süre yoğun bakımda tedavi görebilmektedir. Bu durumda, yoğun bakımda tedavi olan işçinin bulunduğu hastane de sağlık kurulu raporu verebilmektedir.
Sağlık Kurulu Raporuna İtiraz Edilebilir Mi?
Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere SGK Bölge Kurulunun verdiği rapor kesin nitelikte değildir. Bu raporun işçiye tebliğ edilmesinden sonra işçinin 6 ay içerisinde Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna itiraz etme hakkı vardır.Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından İverilen rapor SGK için kesin niteliktedir fakat işçinin dava açma hakkı da bulunmaktadır.
Maluliyet Oranı Artarsa Yapılması Gerekenler
İşçinin maluliyet oranının artması halinde bu durum yeni bir başvuru konusudur. Yukarıda bahsedilen şartlar kapsamında gerekli başvurular yapılmalı ve başvuruların kabul edilmemesi halinde de dava açılmalıdır.
Malullük Aylığı Hangi Hallerde Kesilir?
Yukarıda malulen emeklilik için bahsedilen şartların bazılarının ortadan kakması veya işçinin bazı eylemleri sonucunda malullük aylığı kesilmektedir. Öncelikle önemle belirtmek gerekir ki malulen emekli olan kişi başka bir yerde sigortalı çalışmamalıdır. Eğer sigortalı çalışırsa aylığı kesilir. Yine farklı bir ülkede çalışırsa veya ülke mevzuatına bağlı olarak çalışırsa aylığı kesilir. İşçinin malulen emekli olmasına sebebiyet veren kısıtlılık halinin ortadan kalkması halinde ve kontrol muayenelerinde işçinin kısıtlı olmadığına karar verilirse aylık kesilmektedir. Eğer işçinin en başından malul olmadığı tespit edilirse SGK tarafından ödenen aylıklar faiziyle talep edilebilecektir.
