Mala zarar verme suçu Türk Ceza Kanunu’nda; başkasının bir taşınır veya da taşınmaz malının kısmen ya da tamamen bozulması, tahrip edilmesi, yok edilmesi veya kullanılamaz hale getirilmesi olarak tanımlamıştır.
Mala Zarar Verme Suçu Şikayet Süresi, Zamanaşımı ve Uzlaştırma
Bu suç basit yani en az cezayı gerektiren haliyle şikayete tabidir ve mağdur bu şikayet hakkını, faili ve fiili öğrenmesinden itibaren altı ay içerisinde kullanmalıdır.
Mala zarar verme suçunun nitelikli hali ise daha ağır bir cezayı gerektirir ve bu durumda şuç şikayete tabi olmayıp; şikayet edilmese de savcılık tarafından dava zamanaşımı olan sekiz yıl içerisinde kovuşturma yapılabilecektir.
Mala zarar verme suçunda uzlaştırma prosedürü söz konusudur ki; soruşturma ve onu takip eden yargılama aşamalarında öncelikle uzlaştırma yoluna gidilmesi gerekecektir.
Uzlaştırma ise, cumhuriyet savcısı tarafından görevlendirilen bir uzlaştırmacıda olması gereken niteliklere sahip bir kişinin, uzlaştırma kapsamına giren bir suç nedeniyle başlatılan soruşturma ve kovuşturma sırasında şüpheli veya sanık ile mağdur, suçtan zarar gören veya kanuni temsilcinin anlaştırılarak uyuşmazlığın giderilmesi sürecini ifade eder.
Türk Ceza Kanunu’na Göre Mala Zarar Verme Suçunun Altı Farklı Şekli
Mala zarar verme suçu, TCK madde 151’de belirtilen aşağıdaki fiilleri yerine getirmek suretiyle altı farklı şekilde işlenir:
- Tahrip ederek mala zarar verme
- Yıkarak mala zarar verme
- Yok olmasına yol açacak şekilde mala zarar verme
- Malı bozup kullanılmaz hale getirecek şekilde mala zarar verme
- Kirleterek mala zarar verme
- Ayrıca değinmek gerekir ki; malesef kanunumuzda hayvanlar mal olarak kabul edildiğinden, sahipli bir hayvanı öldürecek derecede ona zarar vermek (TCK m.151/2) de tek başına mala zarar verme suçuna yol açan fiillerden bir tanesidir.
Mala Zarar Verme Suçunun Unsurları
Mala zarar verme suçu, kişinin taşınır ya da taşınmaz bir mal üzerindeki mülkiyet hakkını korumaktadır. Burada korunan hukuki değer bir kalem de olabilir, lüks bir çanta veya apartman dairesi de olabilir ve bu suçun oluştuğunu söyleyebilmemiz için genel kast gerekli ve yeterlidir.
Ayrıca bu suç ancak ve ancak, madde 151/2 de sınırlı şekilde sayılmış seçimlik fiillerin yerine getirilmesi suretiyle işlenebilir; başka türlü işlenmesi mümkün değildir.
Mala Zarar Verme Suçunun Cezası
Yukarıda bahsettiğimiz fiillerin kişinin maliki olduğu normal mallar( laptop, masa, araba, kitap, kalem vb.) üzerinden işlenmesi, suçun basit hali olarak karşımıza çıkar. Normal mallar üzerinden mala zarar verme suçunun cezası TCK m.151’e göre dört aydan üç yıla kadar hapis cezasıdır.
Mala Zarar Verme Suçunun Nitelikli Hali
Aşağıdaki TCK m.152’ deki hallerde, zarar verilen eşyanın önemli bir nitelik taşımasından ötürü cezanın ağırlaştırılması öngörülmüştür. Bu haller:
- Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya kamunun yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında,
- Yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş her türlü eşya veya tesis hakkında,
- Devlet ormanı statüsündeki yerler hariç, nerede olursa olsun, her türlü dikili ağaç, fidan veya bağ çubuğu hakkında,
- Sulamaya, içme sularının sağlanmasına veya afetlerden korumaya yarayan tesisler hakkında,
- Grev veya lokavt hallerinde işverenlerin veya işçilerin veya işveren veya işçi sendika veya konfederasyonlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,
- Siyasi partilerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,
- Sona ermiş olsa bile, görevinden ötürü öç almak amacıyla bir kamu görevlisinin zararına olarak işlenmesi halinde, fail hakkında
bir yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Mala Zarar Verme Suçu ve Etkin Pişmanlık (TCK m.168)
Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflâs suçları tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde etkin pişmanlık hükmü uygulanarak verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.
Fail, kovuşturma başladıktan sonra ancak hüküm verilmeden önce etkin pişmanlık gösterirse cezanın yarısı indirilir.
Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye verilecek cezanın, hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflâs suçları hallerde yarısına, etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmezden önce gösterilmesi halinde üçte birine kadarı indirilir
Kısmen geri verme veya tazmin halinde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, ayrıca mağdurun rızası aranır.
Karşılıksız yararlanma suçunda, fail, azmettiren veya yardım edenin pişmanlık göstererek mağdurun, kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararı, soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi halinde kamu davası açılmaz; zararın hüküm verilinceye kadar tamamen tazmin edilmesi halinde ise, verilecek ceza üçte birine kadar indirilir ancak kişi, bu etkin pişmanlık imkanından bu iki defadan fazla yararlanamaz.
Mala Zarar Verme Suçunda Şahsi Cezasızlık ve Ceza İndirimi (TCK m.167)
Yağma ve nitelikli yağma hariç, bu bölümde yer alan suçların;
- Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin,
- Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlatlığın,
- Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin, zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.
Bu suçların, haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili akraba hakkında şikayet üzerine verilecek ceza yarısı oranında indirilir.
