İşsizlik Maaşı 2022

İşsizlik maaşı, yasal düzenlemelerde işsizlik ödeneği olarak isimlendirilen ve işsiz kalan işçiler için iktisadi anlamda büyük önem taşıyan güvencelerdendir. İşsiz kalan işçilerin, işsiz kaldıkları süreçte mali açıdan güç duruma düşmemek için işsizlik maaşına başvurur. Ancak işsizlik ödeneğinin müracaat eden herkese bağlanması mümkün değildir. Söz konusu ödenekten yararlanılabilmesi için belirli şartların karşılanıyor olması gerekir.

İşsizlik Maaşı Hesabı

İşsizlik maaşı almak isteyen sigortalı işsizin elde edeceği tutarın gülük hesabı; sigortalı işsizin son 4 ay süre ile primine esas teşkil eden günlük ortalama brüt ücretinin %40’ı bulunarak gerçekleştirilir. Bu noktada, işçinin prime esas olan ücreti çok yüksek miktarlarda olabilir. Dolayısıyla kanun koyucu bu hususta üst sınır getirmiştir. İşsizlik Sigortası Kanunu md.50 düzenlemesi gereğince sigortalı işsize bağlanacak işsizlik maaşının tavanı, brüt asgari ücret miktarının %80’idir.

İşsizlik Maaşı Miktarı

İşsizlik maaşı miktarı, yukarıda açıklanan hesaplama şekline göre hesaplanır ve 2021 yılı için aşağıda ifade edilen tablodaki gibidir:

İşsizlik maaşından istifade etmek isteyen sigortalı işsizler, işsizlik ödeneğinden yapılabilecek kesintileri de merak eder. İşsizlik maaşı, sadece damga vergisi nedeniyle kesinti yapılabilecek bir maaştır. Harici bir vergilendirme ile kesinti yapılabilmesi mümkün değildir. İşsizlik ödeneğine, nafaka alacağı istisna olmak kaydıyla haciz uygulanması da mümkün değildir.

İşsizlik Maaşı Süresi

İşsizlik maaşı süresi, Kanun’un 50. Maddesinde düzenleme altına alınmış olup sigortalı işsizin son 3 sene zarfında ne kadar sigortalı çalıştığı ile bağlantılı hesaplanmıştır. Buna göre, son 3 yıl içinde sigorta kapsamında çalışılan gün sayısı:

• 600 gün ise 180 gün süre ile maaş başlanır,
• 900 gün ise 240 gün süre ile maaş başlanır,
• 1080 gün ise 300 gün süre ile maaş başlanır.

İşsizlik Maaşı Şartları

İşsizlik maaşı, yalnızca belirli şartların mevcudiyeti halinde bağlanmaktadır. Şartları karşılamayan işçilerin işsizlik ödeneği alabilmesi söz konusu değildir. İşsizlik maaşı şartları şu şekilde ifade edilebilir:

• Sigortalı işsizin, iş akdinin feshedildiği tarihten geçmişe doğru 120 günlük süre içinde primlerinin ödenmemiş olması,
• İş akdinin feshedilmesinden geçmişe doğru 3 senelik süre zarfında en az 600 prim günü çalışılmış olması gerekir.

İfade edilen şartların her ikisi de sağlanmalıdır. İşsizlik ödeneğinden yararlanılabilmesi için, iş akdinin işçinin kendi isteği ve kusuru dışında bir sebeple sona ermesi gereklidir. Aksi takdirde işsizlik ödeneği alınabilmesi mümkün değildir.

Sigortalı işsizlerin işsizlik ödeneği alabilmesi için son 120 günlük süreçte prim ödeme koşulun sağlaması gerektiği ifade edildir. Fakat, kimi hallerde primlerin eksik bildirilmesi söz konusu olabilir. Bu tür bir durumda 120 gün prim şartının ihlal edilmediği kabul edilir. Şartın ihlali olarak değerlendirilmeyen haller; doğal afet, hastalık, ekonomik kriz, ücretsiz izin kullanımı, genel yaşamı etkileyen olaylar, disiplin cezası, gözaltı ve tutukluluk hali, grev ve lokavttır. Tutukluluğun hükümlülükle neticelenmemesi gerekir.

İşsizlik Maaşı Başvurusu

İşsizlik maaşı başvurusu söz konusu olduğunda, başvurunun reddedilmemesi için öncelikle işsizlik maaşı şartlarının karşılanması gerekir. Bir üst başlıkta ifade edilen şartların karşılanması halinde işverenler tarafında 3 nüsha işten ayrılma bildirgesi niteliğinde belge düzenlenmesi gerekir. Düzenlenen 3 nüsha belgenin bir tanesi işçiye, bir tanesi İŞKUR’a iletilir ve son kalan belge de işverende kalır. Ancak, işverenin SGK’ya işten çıkmaya ilişkin bildirimde bulunması halinde İŞKUR’a belge ibraz etme mecburiyeti bulunmaz.

Uygulamada işverenlerden bazılarının işten ayrılma bildirgesi düzenlemediği bilinmektedir. Bu tür bir durumda işverenin her bir eylemi için işçinin aylık brüt asgari ücret miktarının iki katı miktarınca idari para cezası söz konusu olur. İşverenin her bir eyleminden kastı: işverenin işten ayrılma bildirgesi niteliğinde belge düzenlememesi, belgeyi işçiye vermemesi veya İŞKUR’a ibraz etmemesi halleridir. Söz konusu fiilleri ifa etmeyen işverenler için son derece ciddi idari para cezaları öngörülmüştür. İşten ayrılma bildirgesini, işverenin kusuru nedeniyle alamayan işçinin hak kaybı yaşaması söz konusu değildir.

İşsizlik maaşı başvurusunda bulunmak isteyen sigortalı işsiz, iş akdinin feshini izleyen 30 gün içinde kendisine en yakın İŞKUR şubesine müracaat etmelidir. Başvuru sırasında işten ayrılma bildirgesinin İŞKUR birimine ibraz edilmesiyle birlikte işsizlik maaşı başvuru süreci başlar. İş akdinin feshedilmesini takip eden 30 günlük süre aşıldığı takdirde geç kalınan süre, işsizlik maaşı süresinden düşürülür. İşçinin geç kalmasına neden olan durum, mücbir bir neden teşkil ediyorsa gecikilen sürenin ödenekten düşürülmesi mümkün değildir.

İşsizlik maaşına başvuruda bulunan sigortalı işsiz, İŞKUR kayıtlarına iş arayan kişi olarak kaydedilerek yeni bir işe girmeye hazır kabul edilir. Bu noktada kişiye, bir yeni iş bulma hususunda birtakım hizmetler sunulur.

İşsizlik Maaşı Nasıl Alınır?

İşsizlik ödeneği şartlarını haiz sigortalı işçi, usulüne uygun başvuruda bulunduktan sonra kısa sürede maaş başvurusu neticelenir. Başvuru sonucu, genellikle başvuruyu izleyen ayın sonuna kadar neticelenir. Başvurusu müspet sonuçlanan ve işsizlik maaşı bağlanan kişi, her ayın 5’inde kimliği ile birlikte PTTBank şubelerinden maaşını alabilir.

İşsizlik Maaşı İle İlgili Önemli Hususlar

İşsizlik maaşı, TSK personelleri tarafından yararlanılabilecek bir ödeme değildir. Fakat, muvazzaf askerlik görevini ifa etmek sebebiyle işinden ayrılan işçi, askerlik görevi sonrasında işsizlik maaşı almaya hak kazanır. Bu tür bir durumda, askerde geçirilen süre hiç yokmuş gibi kabul edilerek hesap yapılır. Ancak, askere giden işçinin, işsizlik ödeneği şartlarını karşılaması gerekir.

Yarı zamanlı çalışan işçilerin işsizlik ödeneği alıp alamayacağı da merak edilen hususlardandır. Kişinin part time, yani yarı zamanlı çalışıyor olması, işsizlik ödeneği koşullarını sağladığı takdirde ödeneği almasına engel değildir. Fakat uygulamada, yarı zamanlı çalışan işçilerin prim şartını genellikle karşılamakta noksan kaldığı bilinmektedir. Buradan kaynaklanan mağduriyetin önüne geçmek adına 2011’de yürürlüğe konan düzenleme ile yarı zamanlı çalışan işçilerin, eksik prim borcunu ödemek suretiyle işsizlik ödeneği alabilmesinin önü açılmıştır.

İkale sözleşmesi, işveren ve işçinin mutabık kalarak iş akdini feshettiği sözleşmedir. İkale sözleşmesi halinde işsizlik maaşının alınıp alınamayacağı önemlidir. İkale sözleşmesi halinde işçinin, işsizlik ödeneğinden faydalanabilmesi için işçinin, işten çıkış sebebi olarak Kurum’a bildirilen kod belirleyicidir. İşveren, işçinin işsizlik maaşına hak kazanmasına engel teşkil edebilecek bir neden bildirdiği takdirde işçi, söz konusu ödenekten faydalanamaz.

İşsizlik Maaşı Hangi Hallerde Kesilir?

Belirli süreli bağlanan işsizlik maaşı, aşağıda ifade edilen hallerin varlığında kesilir:

• İşsizlik maaşı başvurusunda bulunan sigortalı işsiz, Kurum tarafından bir yeni iş aramaya hazır olarak kabul edilir ve İŞKUR, işçi için iş aramaya başlar. Kişi, İŞKUR tarafından kendisine teklif edilen uygun bir işi, haklı gerekçe öne sürmeksizin reddederse işsizlik maaşı kesilecektir. Fakat, İŞKUR’un teklif ettiği iş, kişinin mesleğine uygun değilse, en son çalıştığı yerden aldığı ücrete yakın bir ücret değilse ve ikamet ettiği belediye sınırları dışında bir işse kişi, İŞKUR’un teklifini reddedebilir ve işsizlik ödeneği almaya devam eder.

• Kişi hakkında yapılan denetlemeler sonucunda işçinin; işsizlik ödeneği aldığı süreçte bir başka yerde kayıt dışı çalışmak suretiyle ücret aldığı tespit edilirse işçinin aldığı işsizlik ödeneği kesilecektir. Bir üst maddede ve bu maddede ifade edilen hallerde kesilen işsizlik maaşı tekrar başlatılmaz.

• Sigortalı işsiz, işsizlik maaşı aldığı süreçte, bir başka sosyal güvenlik kurumundan yaşlılık aylığı alırsa, halihazırda aldığı işsizlik maaşı kesilir. Kesilme, emeklilik sebebiyle yaşlılık alınmaya başlanan tarih itibariyle gerçekleştirilir.

• İŞKUR’ca kişiye sunulan mesleki eğitim programları, haklı bir sebep göstermeksizin reddedilirse ya da kabul edilir ancak düzenli katılım gösterilmezse işsizlik maaşı kesilir. Kişi, Kurum’un çağrılarına vaktinde yanıt vermez, talep edilen belge ve bilgileri öngörülen süresi içerisinde Kurum’a ibraz etmezse yine işsizlik maaşı kesilecektir. Bir üst maddede ve bu maddede ifade edilen hallerin telafi edilebilir haller olması sebebiyle işsizlik maaşı tekrar başlatılmamak üzere değil, söz konusu hallerin giderilmesiyle tekrar başlatılır.

İşsizlik Maaşı Alırken Yeni Bir İşe Başlamak

İşsizlik maaşı alan sigortalı işsizin, maaş aldığı müddetçe bir başka işte kayıt dışı çalışması, işsizlik maaşının tekrar başlatılmamak üzere kesilmesine neden olur. Kişi, işsizlik ödeneği alırken yeni bir işe başlar ve 1 gün süre ile çalışsa dahi, işe başladığı tarihi takip eden 15 gün içinde kendisine en yakın İŞKUR şubesine mevcut durumunu bildirmelidir.