Israrlı takip suçu ve cezası Ceza Kanunumuzun “Hürriyete Karşı Suçlar” başlığı altında TCK 123/A maddesinde düzenlenmiş takibi şikayete tabi bir suçtur.
TCK 123 maddesinde düzenlenen “Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma” suçundan, korumuş olduğu hukuki değer ve failin seçimlik hareketlerindeki maksatları itibariyle ayrılmaktadır
Zaman zaman yargı kararlarında ısrarlı takip suçu nasıl oluşur konusunda çelişkili kararlar verildiği görülmektedir. Bu nedenle ceza hukuku açısından TCK 123/A maddesinde tanımlanan hangi hal, hareket ve diğer fiillerin ısrarlı takip suçunu oluşturabileceğinin esaslı bir şekilde ortaya konmasında fayda vardır.
Israrlı Takip Suçu Cezası
MADDE 123/A-(1) Israrlı bir şekilde; fiziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olan faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Suçun;
a) Çocuğa ya da ayrılık kararı verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi,
b) Mağdurun okulunu, iş yerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması,
c) Hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi,
Hâlinde faile bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
(3) Bu maddede düzenlenen suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır.
Israrlı Takip Suçu İle Korunan Hukuki Değer
TCK 123 maddesinde düzenlenen “kişilerin huzur ve sükununu bozma” suçu ile TCK 123/A maddesi korumuş oldukları hukuki değer bakımından oldukça benzer suçlardır. Her iki suçta da büyük oranda “özel hayat” ile “kişi hürriyeti” koruma altında alınmaya çalışılmıştır. Buna karşın ısrarlı takip suçlarında daha çok suçun mağduru açısından daha ağır suç tipleri ile karşılaşılmaması amaçlanmıştır.
Suçun tanımının yapıldığı TCK 123/A maddesinden de anlaşılacağı üzere; Kişinin kendisinin ya da bir yakının güvenliğinden endişe etmesi, kişi hürriyetini kısıtladığı gibi failin seçimlik hareketleri özel hayata bir müdahalenin bulunmasına da sebebiyet verebilecektir. Bu nedenle TCK 123/A maddesi ile korunan hukuki değer daha çok karma bir nitelik taşır.
Israrlı Takip Suçunun Unsurları
Israrlı takip suçunun unsurları ile TCK 123 maddesinde düzenlenen “kişilerin huzur ve sükununu bozma” suçu ayrımında sık sık hataya düşüldüğü görülür. Her iki suçun ayrımının yapılması failin hukuki statüsü için önemlidir. Örneğin TCK 123 maddesinde ceza üst sınırı 1 yıl iken, TCK 123/A maddesi için öngörülen ceza üst sınırı suçun daha ağır cezayı gerektiren halleri de düşünüldüğünde 3 yıla kadar çıkabilmektedir.
Israrlı Takip Suçu Nasıl Oluşur?
Fiziki Takip
Daha önce de belirttiğimiz gibi ısrarlı takip suçları seçimlik hareketli bir suçtur. Bunlardan ilki failin suçun mağdurunu fiziki olarak takip etmesidir. Bu takip işlemi, evinde, iş yerinde, sokakta veya okulda olabilecektir. Bu konuda bir ısrarlı takip suçunun unsurları bakımından bir ayrım yapılmamıştır.
Temas Kurmaya Çalışmak
TCK 123/A maddesinde yer alan bir başka seçimlik hareket ise failin mağdur ile temas kurmaya çalışmasıdır. Bunun için fiziki takip haricinde kullanılan her türlü araç kullanılabilmektedir. Telefon, e-posta, sosyal medya uygulamaları en sık rastlanan araçlardandır.
Örneğin herhangi bir sosyal medya uygulaması üzerinden bir kişiyle temas kurmak amacı ile sık sık arkadaşlık talebinde bulunmak ısrarlı takip suçunu oluşturabilecektir.
Israr Boyutu ve Niteliği
TCK 123/A-1 bendinde failin yukarıda belirtmiş olduğumuz seçimlik hareketleri “ısrarlı” bir şekilde sürdürmesi gerektiği vurgulanmıştır. Burada ısrarın boyutunun tespit edilmesinde, ısrarlı takip suçunun unsurlarının oluşup oluşmadığı konusunda önemlidir. Failin sergilemiş olduğu bu hareketlerin mağdurda; Huzursuzluk yaratmaya veya endişe duymasına sebebiyet verecek ölçüde tekrarlanması genellikle ısrarın varlığına işarettir.
Yüksek yargı organları ve yerel mahkemeler mağdurda herhangi bir olumsuz etki yaratmayan bir ya da iki kez gerçekleşmiş ve tekrar edilmemiş eylemleri suçun unsurlarının oluşması bakımından yeterli görmemektedir. Ancak bu durumda ısrar şartının aranmadığı, tehdit, hakaret veya şantaj gibi suçların oluşması failin bu suçlardan yargılanmasına sebebiyet verebilecektir.
Israrlı Takip Suçu ve Cezası Yargıtay Kararı
Israrlı takip suçunda suçun unsurlarının oluşup oluşmadığında en belirleyici hususun ısrarın boyutu ve niteliği olduğunu, bunun yanında failin amaç ve maksadının tespit edilmesi gerektiğini vurgulamıştık. Son yıllarda ısrarlı takip suçu ve cezası Yargıtay kararlarına fazlaca konu olmamaktadır. Ancak suçun unsurları TCK 123 maddesi ile benzerlik göstermesi nedeniyle, bu konuda verilmiş olan Yargıtay kararı ise aşağıdaki gibidir.
“5237 sayılı Kanun’un 123 üncü maddesinde düzenlenen kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu genel ve tamamlayıcı nitelikte bir suç olup, bu suçun oluşması için eylemin Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanmamış olması gerekmektedir. Bu suçun oluşabilmesi için, kanun metninde yazılı bulunan telefon etme, gürültü yapma ya da aynı maksatla, hukuka aykırı bir davranışta bulunulması eylemlerinin bir kez yapmasının yeterli olmadığı, eylemin ısrarla tekrarlanması, süreklilik arz etmesi ve sırf kişilerin huzur ve sükununu bozma saiki ile işlenmesi gerekmektedir. Somut olayda, sanığın alacağını istemek için katılanı aradığının kabul edilmesi karşısında, eylemini sırf kişilerin huzur ve sükununu bozma saiki ile gerçekleştirmediğinin kabul edilmesinde ve bu nedenle beraat kararı verilmesinde, hukuka aykırılık bulunmamıştır.” [1]
Yargıtay 6. Ceza Dairesinin kararından da anlaşılacağı üzere failin bir kez arama yapmasının suçun oluşması için yeterli olmadığı, suç teşkil edebilecek bu hareketlerin süreklilik kazanması gerektiği yönündedir. Benzer şekilde ısrarlı takip suçu unsurlarında da aynı durum geçerlidir.
Israrlı Takip Suçunda Daha Ağır Cezayı Gerektiren Haller
Temel ceza kanunumuzda birçok suçta olduğu gibi TCK 123/A maddesinde de daha ağır cezayı gerektiren haller yer almaktadır. Suçun daha ağır cezayı gerektiren halleri ise TCK 123/A-2 maddesinde sıralanmıştır.
- Çocuğu, boşanmış olunan eşe veya ayrılık kararı alınmış olan eşe karşı,
- Suçtan dolayı mağdurun; Evini, işini yada okulunu değiştirmek zorunda kalmış olması ya da işini veya okulunu bırakmak zorunda kalmış olması,,
- Fail hakkında eve, iş yerine veya okula yaklaşmama tedbiri uygulanmasına rağmen bu suçun işlenmiş olması durumlarında fail hakkında uygulanacak ceza miktarı 1 ile 3 yıl arasındadır.
Israrlı Takip Suçunun Özel Görünüş Biçimleri
Israrlı takip suçunun unsurlarının belirlenmesinde suçun özel görünüş biçimleri de etkileyici bir rol oynar. Bu nedenle kısaca suçun özel görünüş biçimleri hakkında bilgi vermek yerinde olacaktır.
Israrlı Takip Suçuna Teşebbüs
Israrlı takip suçları için teşebbüs hükümlerinin uygulanması mümkün değildir. Suçun failinin eylemlerini tamamlaması ile suç oluşturmaktadır.
Israrlı Takip Suçunda İştirak
Teşebbüs hükümlerinde olduğu gibi TCK 123/A maddesi içinde “iştirak” hükümleri uygulanmamaktadır. Ancak suça azmettiren ya da yardım eden sıfatı ile yargılanmak mümkündür.
Israrlı Takip Suçunda İçtima
Suçun failinin eylemleri ceza kanunda belirtmiş başkaca suçları da oluşturması halinde fail bu suçlardan da yargılanmaktadır. Örneğin ısrarlı takip suçu ile beraber hakaret suçunu da işlemesi halinde her iki suçtan da yargılanıp ayrı ayrı cezalandırılmak mümkündür.
Israrlı Takip Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık suçun işlenmesinden sonra failin bu suçtan dolayı pişman olmasıdır. Ancak mağdurda bırakmış olduğu etkide bir değişiklik olmayacağından TCK 123/A maddesi için etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması mümkün değildir.
Israrlı Takip Suçunda Şikayet Hakkının Kullanılması
TCK 123/A maddesindeki suç takibi şikayete tabi suçlardandır. Bu nedenle suçun mağdurunun şikayet süresi içerisinde bu şikayet hakkını kullanması gerekir. Takibi şikayete bağlı suçlarda şikayet süresi 6 (altı) aydır.
Israrlı Takip Suçundan Dolayı Yargılama
Israrlı takip suçunda yargılama görevi Asliye Ceza Mahkemelerindedir. Yargılama yetkisi ise yine suçun işlenmiş olduğu yer Asliye Ceza Mahkemesidir. Yargılama aşamasında genellikle basit yargılama usulü uygulanmaktadır.
Israrlı Takip Suçu ve HAGB
Herhangi bir suçtan yapılan yargılama sonrası hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için bir takım şartların oluşması gerekir. En önemli koşul ise fail hakkında verilen cezanın 2 yıldan az olmasıdır. Özellikle suçun basit halinin düzenlenmiş olduğu TCK 123/A-1 maddesinde suçun ceza üst sınırının 2 yıl olması fail hakkında HAGB kararının uygulanmasına imkan vermektedir. Bunun dışında fail hakkında ısrarlı takip suçunun daha ağır cezayı gerektiren halleri kapsamında yargılama yapılmasına rağmen üst sınırdan uzaklaşılması halinde de yine HAGB kararı verilmesi mümkündür.
Israrlı Takip Suçunun Ertelenmesi
Ceza hukukunda erteleme; Yapılan yargılama sonrasında fail hakkında verilen cezanın belirli koşulların varlığı halinde infazından vazgeçilmesidir. HAGB kararlarında olduğu gibi erteleme kararı verilmesi için fail hakkındaki cezanın 2 yıl veya daha az hürriyeti bağlayıcı ceza olması gerekir.
Bu durumda failin göstermiş olduğu pişmanlık, mahkemenin takdiri ve sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmaması gibi koşullar aranır. Bu özellikleri dikkate alındığında TCK 123/A maddesi içinde erteleme kararı verilmesi imkan dahilindedir.
Sık Sorulan Sorular
Israrlı Takip Suçu Şikayet Dilekçesi
Israrlı takip suçuna maruz kaldığını düşünen kişiler en yakın kolluk kuvvetine veya Cumhuriyet Savcılığına müracaat ederek şikayet hakkını kullanabilirler. Bu konuda olay yeri varsa failin kimliği hakkında bilgiler ile olaya ilişkin bilgi – belge veya tanıkların ısrarlı takip suçu şikayet dilekçesinde belirtilmesi yeterlidir. Şikayet dilekçesinin ilgili kuruma ibraz edilmesi ile konu ile ilgili olarak kolluk kuvveti veya C.Savcısı tarafından daha detaylı beyanlarınız alınacaktır.
Israrlı Takip Tacize Girer Mi?
Israrlı takip suçunun unsurlarının oluşup oluşmadığı yargılama aşamasında düşülen en büyük hatalardan birisidir. Niteliği itibariyle beraberinde farklı suç tipleri ile karşılaşmak mümkündür. Bu durumda failin suça ilişkin hareketleri dikkate alınmaktadır. Fail ısrarlı takip suçu ile beraber cinsel taciz olarak nitelendirilebilecek hareketlerde bulunması halinde cinsel taciz suçundan da yargılanmasının önünde bir engel yoktur.
Birini Sürekli Aramak Suç Mu?
Birini sürekli aramak failin bu aramadaki kastına göre Israrlı takip veya kişilerin huzur veya sükununu bozmak suçunu oluşturabilecektir. Ayrıca aramalarında tehdit, hakaret veya şantaj gibi unsurlar bulunması halinde fail ayrıca bu suçlardan yargılanacaktır.
Israrlı Takip Suçunda Tutuklama Olur Mu?
TCK 123/A-1 ve TCK 123/A-2 maddelerinde belirtilen ceza üst sınırları itibariyle tutuklama tedbirleri sık uygulanmaz. Ayrıca katalog suçlar arasında da yer almamaktadır. Ancak ısrarlı takip suçunun kadına, eski eşe ya da boşanma aşamasında olunan eşe karşı işlenmesi halinde 6284 sayılı yasa da dikkate alınarak fail hakkında “zorlama hapsi” uygulanması sık görülen bir tedbirdir.
[1] Yargıtay 6. Ceza Dairesinin 04/12/2023 tarih, 2022/7274 esas ve 2023/14902 sayılı kararı
