Çalışma hayatında çok sık karşımıza çıkan sorulanlardan biri çalışanlarımız ile yapmak istediğimiz iş sonlandırmadır. Birçok iş yeri çeşitli nedenlerle iş hayatına son vermek istedikleri çalışanlarını işten çıkarırken hukuksal açıdan bir sorunla karşılaşmak istemezler. Bundan dolayı iş fesihlerinde uymaları gereken kuralları benimsemeli ve bu kurallara uyum sağlamaları gerekir. Çalışma hayatında hem işveren hem de çalışanların hakkını koruyacak tüm kurallar hukuksal kapsam içerisinde yer aldığından herhangi olumsuz bir durumla karşılaşmamak ya da haksızlığa uğramamak adına bu kurallara rivayet edilmelidir. Bunlardan bir tanesi de işçilerin işten çıkarılma süresince işçi kaçıncı ihtardan sonra işten çıkarılır sorunudur. Bu yazımızda sizlere işçilerin işten çıkarılmasında tutanak fesihleri hakkında bilgilendirmeler yapacağız.
İşçi Hakkında Tutulan Fesih Tutanakları Hakkında Bilinen Yanlışlar
İş hayatında sık karşımıza çıkan inanışlardan birisi işçilerin çalışma hayatlarında tutulan tutanak sayının belirli bir rakam aşması durumunda işçinin işten çıkarma hakkına sahip olacağımıza dair bir görüştür. Ancak kimi yerde 3 tutanağın yeterli olduğunu görebilirken kimi yerde 4-5 hatta daha fazlasına ihtiyacımız olacağını iddia edenler vardır. Peki, bunlardan hangisi hukuksal açıdan doğrudur? Bu yazımızda sizlere iş yerinde tutanak nedir, ne amaçla tutulur, kaç tane tutanağa sahip olmak işçinin iş hayatına son vermek için yeterlidir gibi sıkça sorulan sorulara yanıt vermeye çalışacağız.
İş Yerlerinde Tutulan Tutanak Ne Anlama Gelmektedir?
İşçi, personel ya da çalışan, belirli bazı hükümler dâhilinde bir iş yerinde çalışan kimselere verilen addır. Her işçi çalışma hayatına atılmadan evvel iş sözleşmesi adı verilen içerisinde işveren ve işçinin haklarının, çalışma saatleri, izin durumları, tazminat gibi durumları içeren bir sözleşmenin tüm hükümlerine uyacağına dair yazılı beyan altına imza atarak kabul etmektedir. Bu sözleşme hem işvereni hem de çalışanı korumaktadır. Bu açıdan bakıldığından iş sözleşmesi hem işverenin hem de işçinin sırtına bazı sorumluluklar yüklemektedir.
Eğer bir işçi ya da işveren sözleşmeye aykırı bir harekette bulunursa veya iş yerinin kural ve düzenine aykırı bir hareket ve ihlalde bulunursa bu hareketin veya ihlalin yazılı kayıt altına alınması yani iş tutanağı adı verilen yazılı bir beyan ile tutulması gerekmektedir. İş yerinde tutanak, ihlalin veya eylemin yazılı bir şekilde kayıt altına alınması anlamına gelmektedir. Ancak ihtarla işten çıkarma belirli bir mevzuat veya hüküm doğrultusunda tanımlanmış bir uygulama değildir. İşçi hakkında tutulan tutanakların içeriği ve ihlal nedenlerine bakılarak işveren tarafından bahsi geçen kararlar bütününden oluştuğunu söyleyebiliriz. Genel olarak baktığımızda işverenlerin ortalama olarak 3 uyarının yeterli olacağı düşüncesiyle hareket ettiklerini görmekteyiz. Bu durum işçi, kaçıncı ihtardan sonra işten çıkarılır sorusu için en sık verilen cevaplar arasında görülmektedir.
İşçilere Sunulan Yazılı İhtar Nedir? İşçilere Tutulan Tutanak Kaç Yıl için Geçerli Olmaktadır? İşçi Yasağında Tutanak Tutulur mu?
İşçilerin davranışlarından rahatsız olan ve onları biraz korkutarak tedirgin etmek isteyen işverenler tarafından başvurulan uyarıyı sözlü değil de yazılı bir şekilde sunulmasına yazılı ihtar denilmektedir.
Bu soruda yine ihtarlar ile birlikte sıkça sorulan cevabının anlaşılamadığı bir konudur. Ancak işçi hakkında iş müfettişlerinin tutmuş olduğu tutanakların süresi tutanak konusunun aksi ispat edilene kadar geçerli olduğundan herhangi bir yıl belirtilmez.
Ülkemizde covid-19 salgını döneminde işverenlerin haksız yere çalışanları hakkında tutanak tutulması ve işten çıkarılması gibi durumların önüne geçmek adına OHAL kapsamında işten çıkarılma yasağı gibi özel durumlar uygulanmıştır.
Böylelikle işverenlerin keyfi ve zorunlu nedenlerle bile olsa işçilerini işten çıkarılmasının önüne geçilmiştir. Bugünlerde yine deprem, yangın, sel gibi afetlerden sonra OHAL kapsamında bölgesel de olsa bu yasaklar uygulanmaktadır.
Bir İşçi Hakkında Tutanak Tutulması Durumunda Ne Olmaktadır?
Herhangi bir iş yerinde çalışan işçi hakkında tutanak tutulması durumunda ne gibi şeyler ile karşılaşırız ya da işçi kaçıncı ihtardan sonra işten çıkarılır gibi sorular bu durumla karşı karşıya kalmış işçiler tarafından araştırılmaktadır. Bir örnek üzerinden bu durumu açıklamaya çalışırsak işçilerin karşılaşmış oldukları bu durumu yorumlamalarına daha fazla yardımcı olabiliriz.
Örnek durumlarımızı bir senaryo oluşturarak ele alalım. İlk olarak iş yerinde hırsızlık yapan bir çalışan/işçinin suçüstü yakalandığını ve polis çağırılarak teslim edildiğini ve resmi kaydının oluşturulduğunu farz edelim. Eğer böyle bir durum ortaya çıkmış ancak işçi hakkında tutanak tutulmamışsa dahi bu işçiyi işten tazminatsız bir şekilde çıkarabilirsiniz. Burada işveren haklarının olduğu 25.madde devreye girmektedir.
Bir diğer örneğimizde ise hafta içi 2 gün işe mazeret bildirmeden işe gelmeyen işçi hakkında 2 ayrı günde de tutanak tutulmuş olduğunu farz edelim. Bu işçide üst üste 2 gün devamsızlık yapıp işverenine de bu durumu bildirmediği için 25.madde kapsamında tazminatsız olarak işten çıkarılabilmektedir.
Bir diğer ve son örneğimizde ise işçinin işinin sorumluluğunu yerine getirmediğini veya doğru yapmadığına dair en az 3 tutanak tutulduğunu farz edelim. Bu tutanaklara bakarak işçi kıdem tazminatı ödenerek 18.madde kapsamında ancak işten çıkarabilirsiniz. Ancak burada kıdem tazminatı ödemek zorunda olduğunuzu unutmamanız gerekmektedir.
İş Yerinde Tutulan Kaçıncı Tutanaktan Sonra İşçiyi İşten Çıkarabilirim?
İşverenler tarafından sorulan işçi kaçıncı ihtardan sonra işten çıkarılır sorusuna uzman hukuk danışmanlarının verdiği tek yanıt “işyerinde tutulan kaçıncı tutanaktan sonra işçinizin işten çıkarabileceğine dair genel bir kural hukuksal olarak bulunmamaktadır.” İşçinin yapmış olduğu fiile bakılarak hiç tutanak olmasa bile işten çıkarma hakkınız olabileceğiniz gibi bazı durumlarda 3 tutanak bile işçiyi işten çıkarsanız bile tazminat ödeyebilirsiniz. Bu durumda tutanakların sayısına bakmadan işçilerinizin “işçi fiilinin İş kanunu kapsamındaki 18. ve 25.maddeleri” kapsamında uzman bir değerlendirme görüşü almanız gerekebilir.
Tutulan tutanak sayısı ne kadar önemli olsa da tek başına yeterli olmadığı nice durumlar bulunmaktadır. İş kanunu bu kapsamda işverenlerin keyfi yönde işçilerin iş hayatına son vermesini önlemek adına sıkı tedbirler almıştır. Bu durumlara rivayet etmeyen işverenler ciddi tazminat ödemeleri ile karşılaşabilmektedirler. İş kanununa ait olan tüm uygulamaların tamamında olduğu gibi her somut olayında kendi içerisinde özel olarak değerlendirilmesi ve mevzuat kapsamında bilir bir kişi tarafından mevzuat kapsamında yorumlanması gereklidir.
İşçinin Tutanağı İmzalamaması Durumunda Ne Olmaktadır?
İşçinin tutanağı imzalayıp imzalamaması durumu de tutanağın geçerli olup olmayacağı açısından önemlidir. İşçi kaçıncı ihtardan sonra işten çıkarılır diye araştırmalar yapıyorsanız ve işveren tarafından hazırlanan tutanağı imzalamamışsanız işveren işçi sözleşmesini fesih edemeyeceğini bilmeniz gerekmektedir.
Eğer böyle bir durumla karşılaşmışsanız bilmeniz gerekir ki böyle bir durumda haklı bir fesih işlemi ortada olmamaktadır. Yani bu duruma itiraz etme hakkınız bulunmaktadır. Çünkü işçinin tutanağı imzalamaması, tutanağı geçersiz kılmaktadır. Ancak olaya şahit olan kişilerin imzası olması durumunda tutanak geçerli hale gelecektir.
Yani eğer sizin değil de olaya şahitlik eden kişilerin imzası olursa tutanak geçerli hale gelmektedir. Sonuç kısmında sizlere yeniden söylememiz gerekirse işçi kaçıncı ihtardan sonra işten çıkarılır sorusuna uzman hukuk danışmanlarımız kesinlikle ihtar sayısının bir öneminin olmadığını işçilerin yapmış olduğu fiillerin daha önemli olduğunu bilmeniz gerektiğini düşünmektedir.
İşyerlerinizde çalışan işçilerinizi işten çıkarmak istediğinizde mutlaka hukuksal bir danışmandan yardım almalısınız. Bu durum hem işçi hem de işveren açısından daha doğru sonuçlar doğuracaktır. İşçi, işveren ve çalışma hayatında merak ettiğiniz tüm sorular için ilgili diğer içeriklerimizi ve sıkça sorulan soruları okuyabilir, danışmak istediğiniz diğer konular için iletişime geçebilirsiniz.
