Feth-i kabir, ölen kişilerin mezarlarının açılması işlemidir. Genellikle miras hukuku veya ceza hukuku bağlamında gerektiğinde gerçekleştirilir.
Ölen kişinin kimliği belirsizse, ölüm nedeni şüpheliyse, miras konusunda anlaşmazlık varsa veya yeni kanıtlar ortaya çıkmışsa, feth-i kabir işlemi başlatılabilir.
Feth-i kabir işlemi, soruşturma aşamasında savcının, dava sürecinde ise mahkemenin kararıyla gerçekleşir. Mezardan çıkarma kararı, ölünün bir yakınına hemen bildirilir.
Feth-i Kabrin Hukuki Temeli Nedir?
Feth-i kabrin hukuki temeli, Ceza Muhakemesi Kanunu‘nun 87/4. maddesinde yer almaktadır.
Bu maddeye göre, “Gömülmüş bir ceset, incelemek veya otopsi yapmak için mezardan çıkarılabilir. Mezardan çıkarma kararı, araştırmanın amacını tehlikeye atmıyorsa ve erişilmesi kolaysa, ölünün bir yakınına derhal bildirilir.”
Feth-i kabir, gömülmüş bir cesedin incelenmesi veya otopsi yapılması amacıyla mezardan çıkarılması işlemidir.
Feth-i Kabir Şartları Nelerdir?
Feth-i kabir işlemi için şartlar şunlardır:
- Mezarın açılmasının delillere yardımcı olması,
- Soruşturma aşamasında savcı kararı, dava aşamasında mahkeme kararı,
- Mezardan çıkarma kararının ölünün bir yakınına iletilmesi,
- Mezar açma ve ceset çıkarma işleminin özenli ve usule uygun şekilde yapılması,
- Toksikolojik inceleme gerekiyorsa cesetten numune alınması, kefen ve mezar toprağından örnek alınması.
Feth-i Kabir Nasıl Yapılır?
Feth-i kabir işlemi şu adımları içerir:
- Mezarın açılması için karar alınır. Bu kararı soruşturma aşamasında savcı, dava aşamasında mahkeme verir. Karar, ölünün bir yakınına bildirilir.
- Mezar açma için gerekli ekipman hazırlanır. Mezar açılırken dikkatli olunur ve zehirli gazlar açığa çıkabileceğinden dolayı içeriye giriş özenle yapılır.
- Ceset çıkarılır. Ceset taze ise numune alınır. Eğer ceset çürümüşse, sadece ilgili organ veya kemikler üzerinde inceleme yapılır.
- Toksikolojik inceleme gerekiyorsa, cesetin kefeni, mezar toprağı ve tabuttan da örnekler alınır. Zehirle ölüm durumunda, bu numunelerde kalıntılar bulunabilir.
- Cesedin fotoğraf ve video kayıtları alınır; otopsi ve diğer incelemeler yapılır.
Feth-i Kabir Gerektiren Durumlar Nelerdir?
Gömülmüş bir cesedin mezardan çıkarılmasını gerektiren durumlar şunlar olabilir:
- Ölünün muayenesi veya otopsi yapılmadan gömülmesi,
- Ölüm nedeninin ve zamanının belirlenmesi,
- Ölümle ilgili suç şüphesinin olması,
- Gömüldükten sonra yeni bilgilerin cinayet şüphesini gündeme getirmesi,
- Çeşitli olaylara ilişkin tazminat taleplerinin olması,
- Sigorta veya yanlış tedavi iddiaları,
- Ölünün kimliği hakkında şüphe olması,
- İlk otopsi sonuçlarının tartışmalı olması,
- Cesedin gömülmemiş veya delil olabilecek yabancı cisimlerle gömülmesi.
Feth-i Kabir Karar Çıkmasının Talep Edilmesi ve Karara İtiraz
Feth-i Kabir Kararı ve İtiraz Süreci Feth-i kabir kararı, soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı veya dava aşamasında mahkeme tarafından verilir.
Ceza muhakemesinin amacı gerçekleri ortaya çıkarmak olduğu için feth-i kabir kararı, ilgili kişilerin talebi üzerine de verilebilir.
Talepte bulunurken, feth-i kabir işleminin niçin gerektiğini, hangi kanıtların elde edilebileceğini ve suçun ispatına nasıl katkı sağlayabileceğini açıkça belirtmek önemlidir.
Talebin reddedilmesi durumunda, itiraz yoluna başvurup başvurulamayacağı konusu tartışmalıdır. Kanunda hangi mahkeme kararlarına itiraz edilebileceği belirtilmiştir, ancak feth-i kabir talebinin reddi bu kapsama dahil edilmemiştir.
Feth-i Kabir İşlemi Ne Kadar Sürebilir?
Feth-i kabir işlemi, mezarın yeri, durumu, cesedin durumu, uzmanların sayısı ve niteliği gibi faktörlere bağlı olarak değişen bir süreçtir. Dolayısıyla feth-i kabir işlemi için kesin bir süre vermek olası değildir.
Feth-i Kabir İşlemine Kimler Katılabilir?
Feth-i kabir işlemine katılma hakkı, başta Feth-i kabir işlemi için karar veren Cumhuriyet savcısı veya mahkeme tarafından belirlenir.
Genel olarak feth-i kabir işlemine katılabilecek kişiler şunlardır:
- Feth-i kabir işlemi için karar veren Cumhuriyet savcısı veya mahkeme heyeti,
- Feth-i kabir işlemi için görevlendirilen adli tıp uzmanı veya hekim,
- Feth-i kabir işlemi için görevlendirilen adli kolluk personeli,
- Feth-i kabir işlemi ile ilgili bilgi veya delil sunabilecek tanıklar,
- Feth-i kabir işleminden etkilenebilecek ölünün yakınları veya vekilleri.
