Borçlar Kanunu ile diğer özel yasalardan kaynaklanan bir borcun tahsili için icra takibi ve sonrasında haciz işlemleri başlatılmaktadır. Haciz işlemi ise genellikle kişinin mal varlığına karşı yapılan bir hukuki işlemdir. Peki borçlunun üzerinde mal yoksa ne yapılır?
Herhangi bir alacağın tahsili için borçlunun üzerinde mal varlığı yoksa en sık başvurulan diğer bir hukuki bir yol maaş haczidir. Bu durumda da maaşı olmayan birisine haciz gelir mi gibi sorular öne çıkmaktadır. Ayrıca 1. Derece akraba haczi, haciz sırasında borçlunun hiç malı yoksa ne yapılır, oğlunun borcundan dolayı aileye haciz gelir mi, icra aileden tahsil edilir mi gibi sorular icra iflas hukuka alanında sık araştırma yapılan konular arasında yer alır.
Tüm bu sorulara detaylı bir şekilde cevap vermeden önce asıl konumuz olan borçlunun üzerinde mal yoksa ne yapılır sorusuna cevap vererek detaylara geçelim.
Borçlunun Üzerinde Haczedilebilir Mal Yoksa Ne Yapılır?
Borçlunun üzerinde mal olmaması alacağın tahsil edilemeyeceği sonucunu doğurmamaktadır. Bunun dışında başvurulabilecek farklı haciz yolları vardır. Bunlardan en sık uygulanan haciz işlemi ise maaş haczidir.
Maaş Haczi
Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi borçluya ait herhangi bir malvarlığı yok ise ilk başvurulan haciz işlemi maaş haczidir. Maaş haczi için borçlunun aktif olarak çalışıyor ve SGK kaydının bulunması gerekir.
Öncelikle icra takibinin yapılmış olduğu icra dairesinden talepte bulunularak SGK kaydı sorgulaması yapılmalıdır. İcra Müdürlüğü tarafından yapılacak araştırma sonucunda borçlunun aktif bir şekilde sigortalı olarak çalıştığının tespit edilmesi halinde, yine icra müdürlüğünden maaş haczi talebinde bulunulmalıdır. Kural olarak uygulanacak maaş hacizlerinde 1/4 oranında (%25) her ay maaş kesintisi yapılarak icra dairesi hesabına alacaklıya ödenmek üzerine yatırılır.
Bunun için öncelikle çalışanın sigortalı olarak çalışması gerekir. Sigortasız olarak çalışanlar için maaş haczi yapılamamaktadır. Ancak alacağın tahsili için aşka hukuki yollara başvurmak gerekir. Bunun dışında borçlu hakkında birden fazla icra takibi bulunması halinde talep sırasına göre maaş haczi uygulandığından bu konudaki işlemlerin geciktirilmeksizin yapılması önemlidir.
Banka Hesaplarına Bloke Konulması
Borçlunun üzerinde mal yoksa yapılabilecek başka bir hukuki işlem ise borçlunun banka hesaplarına tedbir konulmasıdır. Uygulamada daha çok banka hesaplarına bloke konulması olarak da bilinir. Bunun için yine icra müdürlüğüne banka hesaplarının tespit edilmesi ve akabinde bu hesapların dondurulması talep edilir. Yukarıda belirttiğimiz gibi maaş hesabı %25 oranında haciz işlemi uygulandığından tedbir konulan banka hesabının maaş hesabı olması halinde sadece %25’lik miktara haciz işlemi uygulanır.
Emekli Maaşı Haczedilebilir Mi?
İcra iflas hukukunda borçlunun üzerinde mal yoksa ne yapılır sorusu kadar emekli maaşı haczedilebilir mi sorusu da ile de karşılaşmaktayız. Maaş haczinin en önemli istisnası emekli maaşına yönelik haciz işlemidir. Yasa gereği emekli maaşlarına haciz işlemi yapılması emeklinin onayı ile mümkündür. Emekli maaşı da belirtilen oranda (1/4) maaş kesintisine onay vermesi halinde emekli maaşı haczi mümkün olabilmektedir.
Borçlunun Üzerinde Mal Yoksa İcra Takibi Yapılabilir Mi?
Borçluya yönelik icra takibi başlatılmaksızın herhangi bir mal varlığına sahip olup olmadığının tespiti oldukça zordur. Malvarlığı araştırması resmi kurumlar yani icra müdürlüklerince yapılabilmektedir. Alacaklının kendisinin yapmış olduğu araştırmalar bu konuda yeterli olamamaktadır. Bu nedenle borçlunun üzerinde mal yoksa bu durum icra takibinin başlatılmasına engel bir durum değildir. Borçlunun üzerinde mal yoksa diğer haciz işlemlerine başvurulur.
Hangi Eşyalar Haczedilemez?
Hangi eşyaların haczedilemeyeceği konusunda borçlar kanununda ve icra iflas kanununda düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler hangi eşya ve malların haczedilemeyeceği konusunda Yargıtay içtihatları ile de desteklenmiştir. Genel olarak icra takibi yapılıyor olmasına rağmen haczedilemeyecek eşyaları aşağıdaki gibi sıralamamız mümkündür.
- Evcil hayvanlar
- Teminat mektupları
- Öğrenci burs ve kredileri
- Borçluya ait telefon hatları
- Ölüm ve doğum yardımları
- Borçluya ait kıyafetler
- Aynı eşyadan sadece bir adet bulunan eşyalar
- Ticari faaliyetlerin sürekliliği kapsamındaki eşyalar
Haczedilecek Mal Yoksa Ne Olur?
Yapılan icra takibi sırasında yapılan araştırmada borçluya ait ev, araba, arsa veya iş yeri gibi haczedilebilir mal bulunmaması durumunda alacağın tahsili için diğer yollar denenir. Bunlardan en çok başvurulan haciz türü ise yukarıda belirttiğimiz maaş haczidir.
1.Derecede Akraba Haczi
Kural olarak borçlu kendi borcundan dolayı sadece kendisi sorumludur. Ayrıca bir kefillik durumu söz konusu olmadığı sürece 1. Derecede akraba haczi gibi bir uygulama borçlar kanunumuz veya icra iflas kanunumuzda düzenlenmemiştir.
Ayrıca 1.derecede yakını daha olsa borçluya ait icra takibinin akrabalardan tahsili amacı ile yapılacak olan işlemler hukuka aykırılık teşkil ettiği gibi “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu” ihlali sonucunu doğurabilecektir.
Tebligat Geldikten Kaç Gün Sonra Haciz Gelir?
Ödeme emrinin borçluya tebliğ edilmesinden sonra takip talebinin kesinleşmesi ile birlikte alacaklı haciz talebinde bulunabilir. İcra takibinin 7 gün içerisinde kesinleşmesi nedeniyle bu sürelerden sonra ortalama 10 – 15 gün içerisinde haciz işlemleri başlatılabilir. Ayrıca İ.İ.K 78 maddesi uyarınca ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde haciz isteme hakkı düşmektedir.
Oğlunun Borcundan Dolayı Aileye Haciz Gelir Mi?
Haciz işlemlerinde tapu kayıtları, araç tescili ve nüfus kayıt sisteminde kayıtlı olan adrese yönelik bilgiler dikkate alınır. Dolayısıyla evlatların borcundan dolayı anne / baba gibi diğer aile fertlerinin üzerine kayıtlı taşınır veya taşınmazlar haczedilemez. Buna karşın aynı evde evlatlarına ait eşyaların haczedilmesinin önünde bir engel yoktur. Bunun için öncelikle evladın mernis adresi ile anne / babanın mernis (resmi adres) adresinin aynı olması gerekir. Buna karşın oğlunun veya kızının üzerinde mal varlığı bulunmaması gibi bir gerekçe gösterilerek anne veya babaya yönelik bir icra takibi yapılamayacağı gibi haciz işlemi de uygulanamaz.
Sık Sorulan Sorular
Eve Gelen Hacizde Neler Alınabilir?
Kesinleşen icra takibi sonrasında haciz talebi üzerine ikamet adresine yönelik haciz işlemlerinde yukarıda “hangi mallar haczedilemez” başlığı altında belirttiğimiz mal ve eşyalar dışında kalan mallar haciz edilebilir. Ancak kişinin yaşamını sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi için zorunlu olan eşyaların haczi mümkün değildir.
Yeni Yasaya Göre Eve Haciz Gelir Mi?
İcra ve İflas kanunumuzda yapılan değişiklikler sonra birçok kişi yasada yapılan bu değişiklikleri yanlış yorumlayarak eve haciz işlemi uygulanamayacağını düşünmektedir. Yapılan değişiklikler ile sadece haczedilemeyecek olan malların kapsamı genişletilmiştir. Mevcut yasalarımız gereği ev adresine haciz işlemi gerçekleştirilmesinin önünde bir engel yoktur.
Mahkeme Kararı Olmadan Eve İcra Gelir Mi?
Ev adresine yönelik haciz işlemlerinin yapılması için icra takip talebinin usulünce tebliğe ve sonrasında kesinleşmesi yeterlidir. Haciz işlemi için ayrıca mahkemeden bu yönden bir karar alınmasına gerek yoktur.
Mal Varlığı Olmayana Haciz Gelir Mi?
İcra takibinin başlatılması için borçlunun herhangi bir mal varlığının bulunması zorunlu değildir. Borçluya ait mal varlığı bulunması sadece alacağın tahsilini kolaylaştırır. Borçlunun üzerinde mal yoksa ne yapılır başlığımızda detayları belirttiğimiz gibi maaş haczi yoluna gidilebilir. Maaş haczi de icra ve iflas kanunumuzda yer alan ayrı bir haciz yolu olması nedeniyle malvarlığı olmayana haciz gelmesi mümkün olabilmektedir.
Kardeşimin Borcu Yüzünden Bana Haciz Gelir Mi?
Daha önce de belirttiğimiz gibi borçlu, borçlarından kefalet durumları haricinde sadece kendisi sorumludur. Bu yüzden kardeşe yönelik yapılan icra takibine dayanılarak başka bir kardeşe haciz işlemi uygulanamaz.
Kardeşlerin aynı evde ikamet ediyor olmaları durumunda ise sadece borçluya ait eşyaların haczi mümkündür. Bu durumun diğer kardeş tarafından belgelendirilmesi halinde bu eşyalara yönelik haciz işlemi yapılamaz. Aksi durumlarda icra mahkemelerine itirazda bulunulması mümkündür.
Borçlunun Üzerinde Mal Yoksa Ne Yapılır?
Yukarıda yapmış olduğumuz bilgilendirmelerden de anlaşılacağı üzere borçlunun üzerinde mal olmaması icra takibinin yapılmasına engel değildir. Bu durumda maaş haczi gibi diğer haciz taleplerinde bulunulması gerekir.
