Islah Harcı Hesaplama

1. Islah Harcı Nedir?

Islah harcı, Türk hukuk sisteminde önemli bir yere sahip olan ıslah kurumunun uygulanması sırasında ödenmesi gereken yasal bir ücrettir. Islah, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 176. maddesinde tanımlandığı üzere, tarafların yapmış oldukları usul işlemlerini tamamen veya kısmen düzeltebilmeleri için başvurdukları bir yoldur. Islah harcı, ıslah edilen miktarın binde 68,31’in dörtte biri alınarak hesaplanır.

Islahın Hukuk Sistemindeki Yeri ve Önemi

Islah, adil yargılanma hakkının bir uzantısı olarak, taraflara dava sürecinde hatalarını düzeltme ve iddialarını genişletme imkanı sunar. Bu sayede:

1. Maddi gerçeğin ortaya çıkarılması kolaylaşır.
2. Adaletin tecellisi daha etkin bir şekilde sağlanır.
3. Taraflar, dava sürecinde ortaya çıkan yeni durumlar karşısında pozisyonlarını güncelleme şansı elde eder.

2. Islah Harcı Hesaplama Nasıl Yapılır?

Islah harcı hesaplaması, ıslah edilen miktar üzerinden yapılır. 2024 yılı için geçerli olan hesaplama yöntemi şu şekildedir:

Islah harcı = Islah edilen miktar x (68,31 / 1000) / 4

Yani, ıslah edilen miktarın binde 68,31’inin dörtte biri kadar ıslah harcı ödenir.

Örnek Hesaplama

Örneğin, 100.000 TL’lik bir davada talep miktarı 150.000 TL’ye yükseltildiğinde:

• Islah edilen miktar: 50.000 TL
• Islah harcı: 50.000 x (68,31 / 1000) / 4 = 853,88 TL

Bu durumda, 853,88 TL ıslah harcı ödenerek dava ıslah edilebilir.

3. Islah Nasıl Yapılır?

Islah süreci şu adımları içerir:

1. Dilekçe ile başvuru: Taraflar, ıslah taleplerini yazılı olarak mahkemeye sunar.
2. Harç yatırma: Hesaplanan ıslah harcı mahkeme veznesine yatırılır.
3. Karşı tarafa tebliğ: Islah talebi karşı tarafa tebliğ edilir.
4. Mahkeme kararı: Mahkeme, ıslah talebini değerlendirir ve karara bağlar.

Islahın Yapılabileceği Aşamalar

• Islah, tahkikatın sona ermesine kadar yapılabilir.
• Yargıtay’ın bozma kararından veya bölge adliye mahkemesinin kaldırma kararından sonra dosya ilk derece mahkemesine gönderildiğinde, ilk derece mahkemesinin tahkikata ilişkin bir işlem yapması hâlinde tahkikat sona erinceye kadar da ıslah yapılabilir.
• Islah hakkı yalnızca bir kez kullanılabilir.

4. Islah ile Neler Yapılabilir?

Islah yoluyla yapılabilecek işlemler şunlardır:

1. Dava konusunun genişletilmesi veya değiştirilmesi
2. Talep sonucunun artırılması
3. Yeni delillerin sunulması
4. İddia ve savunmaların değiştirilmesi veya genişletilmesi
5. Eksik bildirilen vakıaların tamamlanması
6. Zamanaşımı definin ileri sürülmesi
7. Dava dilekçesinde belirtmiş olduğu dava sebebinin değiştirilmesi
8. Davalının cevap dilekçesini değiştirmesi
9. Davanın tamamen değiştirilmesi (Örneğin, tapu iptali ve tescili davasının maddi manevi tazminat davasına dönüştürülmesi)

5. Islah ile Neler Yapılamaz?

Islah kurumunun bazı sınırlamaları vardır. Şu durumlar ıslah yoluyla gerçekleştirilemez:

1. Dava türünün değiştirilmesi
2. Davanın taraflarının değiştirilmesi
3. Kesin hüküm niteliğindeki kararların değiştirilmesi
4. Zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin canlandırılması
5. Maddi hukuk işlemleri yapılması
6. İkinci tanık listesi verilmesi
7. Zamanında verilmeyen cevap dilekçesinin süresinde verilmiş hale getirilmesi
8. Süresi geçmiş ilk itirazların ileri sürülmesi
9. Feragat, kabul, sulh gibi usuli işlemlerin değiştirilmesi

6. Mahkeme Harçları Nelerdir?

Mahkeme harçları, yargılama sürecinin çeşitli aşamalarında ödenen ücretlerdir. Başlıca mahkeme harçları şunlardır:

1. Başvurma harcı
2. Celse (duruşma) harcı
3. Karar ve ilam harcı
4. Temyiz, istinaf ve itiraz harçları
5. Keşif harcı

Bu harçların miktarları ve oranları, her yıl yeniden değerleme oranında artırılarak Resmi Gazete’de yayımlanır.

7. Islah Harcı Yatırılmazsa Ne Olur?

Islah harcının yatırılmaması durumunda karşılaşılabilecek sonuçlar şunlardır:

1. Islah talebi reddedilir ve ıslah yapılmamış sayılır.
2. Harçlar Kanunu m. 32 uyarınca müteakip işlemler yapılamaz.
3. Yargıtay kararlarına göre, mahkeme tarafa süre vererek harcın tamamlanmasını isteyebilir.
4. Bu süre içinde harç tamamlanmazsa, ıslah yapılmamış sayılır.

Önemli Not: Harç yatırılmadığı takdirde, HMK m. 150’de yer alan 3 aylık süre içinde davacı eksik harcı tamamlarsa, davaya kaldığı yerden devam edilebilir.

8. İdari Yargıda Islah

İdari yargıda ıslah, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 16. maddesine 2014 yılında eklenen fıkra ile mümkün hale gelmiştir. İdari yargıda ıslah konusunda önemli noktalar şunlardır:

1. Sadece tam yargı davalarında bir defaya mahsus olmak üzere tazminat miktarı artırılabilir.
2. Artırım, süre veya diğer usul kuralları gözetilmeksizin nihai karar verilinceye kadar yapılabilir.
3. Harcı ödenmek suretiyle bir defaya mahsus olmak üzere artırılabilir.
4. Miktarın artırılmasına ilişkin dilekçe, 30 gün içinde cevap verilmek üzere karşı tarafa tebliğ edilir.
5. İdari yargıda ıslah harcı hesaplaması, hukuk davalarındaki gibi ıslah edilen miktarın binde 68,31’inin dörtte biri olarak yapılır.

Sonuç

Islah harcı hesaplama ve ıslah kurumu, Türk hukuk sisteminde önemli bir yere sahiptir. Taraflara dava sürecinde hatalarını düzeltme ve iddialarını genişletme imkanı sunan bu kurum, adil yargılanma hakkının bir uzantısı olarak görülmektedir.

2024 yılı itibariyle ıslah harcı hesaplaması, ıslah edilen miktarın binde 68,31’inin dörtte biri olarak belirlenmiştir. Bu oran, ıslah kurumunun etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamak ve yargılama giderlerinin adil bir şekilde dağıtılmasını temin etmek amacıyla belirlenmiştir.

Islah harcının doğru hesaplanması ve zamanında ödenmesi, ıslah talebinin geçerliliği için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, dava taraflarının ve avukatların ıslah harcı hesaplama konusunda dikkatli olmaları ve güncel oranları takip etmeleri gerekmektedir.

Sonuç olarak, ıslah kurumu ve ıslah harcı hesaplama, hukuk sistemimizin önemli bir parçasıdır ve doğru uygulandığında adaletin tecellisine önemli katkılar sağlamaktadır. Ancak, bu kurumun kullanımında dikkatli olunmalı ve yasal sınırlamalara uyulmalıdır.