Evlilik birlikteliği devam ettiği sürece eşler çocuklarına ve birbirlerine karşı bakım yükümlülüğü altındadırlar. Bazı durumlarda ise bu yükümlülük evlilik birlikteliği sona ermiş olsa dahi devam edebilmektedir. Ancak bu yükümlülük nafakanın kaldırılması davası ile sonlandırılabilecek niteliktedir. Boşanmanın gerçekleşmesinden sonra eşlere yüklenebilecek nafaka türleri; Yoksulluk nafakası ve iştirak nafakasıdır. Her iki nafaka aynı anda olabileceği gibi sadece yoksulluk nafakası veya iştirak nafakası şeklinde de olabilmektedir.
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakasının temel amacı evlilik birlikteliğinin sona ermesi ile yoksulluğa düşecek olan eşe ödenen nafakadır. Boşanma davaları ile birlikte yoksulluk nafakası talep edilebileceği gibi boşanmanın gerçekleşmesinden sonra da talep edilebilmesi mümkündür. Genellikle nafaka yükümlüsünün ekonomik durumu ile düşülecek olan yoksulluğun derecesi dikkate alınmaktadır.
Yoksulluk Nafakasının Kaldırılması
Yukarıda da belirtildiği gibi yoksulluk nafakası boşanma nedeniyle meydana gelebilecek yoksulluğun önlenmesi amacıyla ödenmektedir. Nafakanın kaldırılması da genel olarak bu yoksulluğun ortadan kalkmasına bağlıdır. Uygulamada en sık karşılaşılan yoksulluk nafakasının kaldırılması nedenleri;
- Nafaka alacaklısı eşin resmi olarak evli olmasa da evlenmiş gibi filan başkası ile yaşaması
- Nafaka alacaklısının boşanma sonrasında çalışmaya başlaması
- Diğer nedenlere bağlı olarak yoksulluğun ortadan kalkması
Bu durumlar ileri sürülerek nafakanın kaldırılması davası açılması mümkündür. Bunlar haricinde ise herhangi bir dava açmaksızın yoksulluk nafakasını kendiliğinden ortadan kaldıran durumlar vardır. Nafaka alacaklısının yeniden evlenmesi ve nafaka alacaklısının ölmesi halinde nafaka yükümlülüğü kendiliğinden ortadan kalkmaktadır.
İştirak Nafakası
Boşanma sonrasında yoksulluk nafakasında başka iştirak nafakası yükümlülüğü altına girmekte olasıdır. Uygulamadan daha çok “çocuk nafakası” olarak da bilinmektedir. İştirak nafakasının kaldırılması daha çok velayetin değiştirilmesi ile birlikte gerçekleşmektedir. Bu nedenle velayetin bir eşten alınarak diğer eşe verilmesi durumunda nafaka yükümlülüğü de ortadan kalkmaktadır. Bunun haricinde çocuğun 18 yaşını doldurması, evlenmesi ya da erkin kılınması durumlarında da nafaka yükümlülüğü kendiliğinden ortadan kalkmaktadır.
Nafakanın Kaldırılması Davası Nasıl Açılır?
Nafakanın kaldırılması davası genellikle “yoksulluk nafakası” halinde açılmaktadır. Yukarıda belirtmiş olduğumuz nafakanın iptali nedenlerinden bir veya bir kaçı ileri sürülerek dava açılabilmektedir. Diğer aile hukukuna dayalı uyuşmazlıklarda olduğu gibi nafakanın kaldırılması davaları da aile mahkemesinde görülmektedir. Yetkili mahkeme nafaka alacaklısının ikamet etmiş olduğu yer Aile Mahkemesidir. Ayrıca aile mahkemesi bulunmayan yerlerde ise bu görev yine Aile Mahkemesi sıfatı ile Asliye Hukuk Mahkemelerine aittir.
Nafakanın Kaldırılması Davasında Zamanaşımı Süresi
Bu konuda herhangi bir zamanaşımı süresi belirlenmemiştir. Nafaka iptal nedenlerinin öğrenilmesinden sonra her zaman dava açılması mümkündür.
Nafaka İptal Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Nafaka yükümlülüğünü ortadan kaldıran durumlar ileri sürülerek dava açılabilir iştirak nafakası genellikle kendiliğinden ortadan kalkması nedeniyle bu durum daha çok yoksulluk nafakasında geçerlidir. Genellikle nafaka alacaklısının yeniden çalışmaya başlaması yoksulluğun ortadan kalktığının bir göstergesidir. Ya da herhangi bir nedene bağlı olarak yoksulluğun ortadan kalkması halinde nafakanın kaldırılması da mümkün olabilmektedir.
Nafakanın Kaldırılması Davasında Yargılama Usulü
Bu tür davalar genellikle basit yargılama usulü ile yürütülmektedir. Diğer yazılı yargılama usullerinden farklı olarak nafaka iptal davalarının daha kısa sürdüğünü söyleyebiliriz.
Nafakanın Kaldırılması Davasında İspat Yükü
Nafakanın kaldırılması nedenlerinin varlığını ileri süren davacı bunları kanıtlamakla yükümlüdür. Yeniden çalışmaya başlayan eşin sigorta kayıtları veya maaş bordroları ile kanıtlanabilmektedir. Bu tür belgeler talep halinde mahkeme tarafından ilgili kurumlardan temin edilebilmektedir. Bu konuda önemli bir hususu belirtmek isteriz. Asgari ücret altında bir ücretle çalışılması halinde yoksulluğun tam olarak ortadan kalktığı söylenemez. Bu nedenle asgari ücret altında çalışmaya başlayan eşe karşı nafaka iptal davası yerine nafaka miktarının düşürülmesi yönünde dava açılması gerekmektedir.
Ayrıca nafaka alacaklısının resmi evlilik olmadan evli gibi bir başkası ile yaşaması durumları tanık beyanları ile kanıtlanabilmektedir.
Nafakanın Kaldırılma Nedenleri
Yukarıda yapmış olduğumuz bilgileri özetlemek gerekirse; Nafakanın kaldırılma nedenleri;
- Nafaka alacaklısının yeniden çalışmaya başlaması
- Resmi nikah olmamasına rağmen, evli gibi bir başkası ile fiilen yaşanmaya başlanması
- Diğer nedenlerden ötürü yoksulluğun ortadan kalkması durumlarında nafaka iptal davası açılarak mahkemeden bu yönde karar alınması mümkündür.
Nafaka Yükümlüğünü Ortadan Kaldıran Nedenler
Yukarıda belirtmiş olduğumuz nedenlere bağlı olarak nafakanın kaldırılması için Aile Mahkemelerinde dava açılması gerekmektedir. Ancak aşağıda belirtmiş olduğumuz durumların varlığı halinde herhangi bir dava açılmasına gerek bulunmadan nafaka yükümlülüğü kendiliğinden ortadan kalkmaktadır.
- Nafaka alacaklısının yeniden evlenmesi
- Nafaka alacaklısının ölmesi
- İştirak nafakasında çocuğun 8 yaşını doldurmuş olması veya reşit olması
- Çocuğun evlenmesi, durumlarında nafaka kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Bu gibi durumlarda nafaka iptal davası açılması zorunluluğu bulunmamaktadır.
Nafaka İptal Davası Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?
Yukarıda da belirtildiği gibi bu tür davalar daha çok basit yargılama usulüne tabi olarak yürütülmektedir. Bu nedenle diğer uyuşmazlıklara nazaran daha kısa sürede sonuçlanan davalardır. Tam olarak bir süre belirtilmesi zor olsa da dava dilekçesinde belirtilen hususların mahiyetine göre 2-6 ay içerisinde sonuçlanması mümkündür.
