Tekerrür, bir kişinin daha önce suç teşkil eden bir eylemi gerçekten tekrarlaması anlamına gelir. En basit tanımıyla, tekerrür, bir kişinin daha önce yaptığı bir eylem nedeniyle mahkûmiyet alması ve bu eylemi daha sonra tekrarlamasıdır. Bu durum hukuken “suçta tekerrür” olarak adlandırılır.
“Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular” başlıklı 58. madde, Türk Ceza Kanunu’nun tekerrürü tanımladığı kanun maddesidir.
İkinci kez suç işleyen bir suçlu, “mükerrir” olarak bilinir. Tekerrür söz konusu olduğunda, “mükerrirlere özgü infaz rejimi” uygulanacaktır.
Tekerrürün Amaç ve Hukuki Niteliği Nedir?
Tekerrürün amacı, bir suçu işleyen bir kişiyi başka bir suça bulaşmaması için caydırmaktır. Tekerrür hükümleri, failin bir suçu ilk kez işlemesi ile bir kez daha işlemesi arasında bir fark vardır.
“Mükerrir” terimi, mahkûmiyet cezası aldığı bir suçu tekrar işleyen failleri ifade eder.
Türk Ceza Kanunu 58. maddesi tekerrür şu şekilde düzenlenmiştir:
Madde 58- (1) Önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra yeni bir suçun işlenmesi halinde, tekerrür hükümleri uygulanır. Bunun için cezanın infaz edilmiş olması gerekmez.
(2) Tekerrür hükümleri, önceden işlenen suçtan dolayı;
- a) Beş yıldan fazla süreyle hapis cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş yıl,
- b) Beş yıl veya daha az süreli hapis ya da adlî para cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl, geçtikten sonra işlenen suçlar dolayısıyla uygulanmaz.
(3) Tekerrür halinde, sonraki suça ilişkin kanun maddesinde seçimlik olarak hapis cezası ile adlî para cezası öngörülmüşse, hapis cezasına hükmolunur.
(4) Kasıtlı suçlarla taksirli suçlar ve sırf askerî suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz. Kasten öldürme, kasten yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti ile parada veya kıymetli damgada sahtecilik suçları hariç olmak üzere; yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas olmaz.
(5) Fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişilerin işlediği suçlar dolayısıyla tekerrür hükümleri uygulanmaz.
(6) Tekerrür halinde hükmolunan ceza, mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çektirilir. Ayrıca, mükerrir hakkında cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanır.
(7) Mahkûmiyet kararında, hükümlü hakkında mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanacağı belirtilir.
(8) Mükerrirlerin mahkûm olduğu cezanın infazı ile denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması, kanunda gösterilen şekilde yapılır.
(9) Mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin, itiyadi suçlu, suçu meslek edinen kişi veya örgüt mensubu suçlu hakkında da uygulanmasına hükmedilir.
Türk Ceza Kanunu 58. madde
Tekerrürün hukuki niteliği, caydırıcılığın olmaması nedeniyle failin kusurunu artırmasıdır. Tekerrür hükümlerinin uygulanması, failin cezasını artırabilir.
Tekerrür nedeniyle failin infaz süresi uzamaktadır. Tekerrür, hem bir güvenlik önlemi hem de infaz hukuku kurumudur.
Tekerrür Hükümlerinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?
Tekerrür yasalarının uygulanabilmesi için failin ikinci bir suç işlemesi gerekir. Bu konu yeterli değildir. Bu koşulların tamamı şunlardır:
- Verilen ilk mahkûmiyet cezasının kesinleşmiş olması,
- Kesinleşmiş mahkûmiyet cezası bulunmakta iken failin tekrardan suç işlemesi.
Tekerrür hükümlerinin uygulanması için faile yerel mahkeme tarafından ceza verilmelidir. Zira hakkında soruşturma ve kovuşturma yürütülen bir kişi hakkında beraat veya düşme gibi kararlar verildiği takdirde tekerrür hükümleri söz konusu değildir.
Tekerrürün uygulanması için hapis cezası gerekmez. Zamanında verilen ceza adli para cezası da olabilir.
Tekerrürün uygulanması için ilk cezanın uygulanması gerekmez. Mahkûmiyete mahkum edilen bir kişi, kesinleşmiş cezasına rağmen mahkûmiyet kararının uygulanmasına başlamamış olabilir. Örneğin, hükümlünün teslim olmaması, kaçak durumda olması veya infazın ertelenmesi durumunda yine aynı şey olacaktır. Daha kısaca söylemek gerekirse, mahkumiyet kararının alınması ve kesinleşmesi yeterlidir.
Yeni Suçun Belirtilen Tekerrür Sürelerinde İşlenmesi
TCK madde 58/2, tekerrür sürelerini tanımlar. Belirtilen süreler içinde ikinci bir suçun işlenmesi durumunda tekerrür yasaları uygulanacaktır. Bu nedenle;
Önceki suçtan dolayı mahkumiyetin kesinleşmesinin ardından;
Tamamen infaz edildikten sonra, kanunda üç ila beş yıllık tekerrür süreleri vardır.
- Bunun bir sonucu olarak, beş yıldan fazla hapis cezasının tekerrür süresi, önceki cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş yıldır.
- Adli para cezalarının ve 5 yıldan az süreli hapis cezalarının tekerrür süresi, cezanın infaz edildiği tarihten itibaren 3 yıldır.
Ceza Mahkumiyetinin Tespit Edilmesi
Tekerrür hükümlerinin uygulanması için mahkûmiyet kararı kesinleşmiş olmalıdır. Örneğin, yargılamayı yapan yerel mahkeme tarafından bir ceza verilmiş olsa da, istinaf temyiz yoluna başvursaydı ceza kesinleşmemiş olacaktır.
İlk suçu işleyen kişi, ceza kesinleştikten sonra ikinci suçu işlemelidir. Örneğin, bir failin daha önce işlediği suç kesinleşmemiş veya yargılanması devam ediyorsa, tekerrür hükümleri uygulanamaz. İstinaf ve temyiz (yargıtay) gibi hukuk yollarının kullanılması, mahkûmiyet kararının kesinleşmesi anlamına gelir.
Kanun koyucu, tekerrür hükümlerinin uygulanması için ilk mahkûmiyet cezasının kesinleşmiş olması gerektiğini düşünüyor. Kesinlikle ceza uygulanmaz.
Tekerrür Hükümlerinin Uygulanamayacağı Durumlar Nelerdir?
Tekerrür hükümlerinin uygulanması için ceza uygulanması gerekmez. Sonuç olarak, failin kaçması, yakalanması veya cezanın ertelenmesi durumunda bile tekrar uygulanacaktır. Uygulanması için mahkûmiyet cezasının kesinleşmesi gerekir.
Tekerrüre ilişkin hükümlerin uygulanmadığı durumlar şunlardır:
- Yaş küçüklüğü,
- Genel af – Özel af,
- Eylemin suç olmaktan çıkması,
- Cezanın ertelenmesi,
- Kabahatler,
- İstisnaları bulunmakla beraber yabancı ülkelerde verilen hükümler,
- Uzlaşma,
- Dava Zamanaşımı,
- Ön Ödeme,
- Tazyik Hapsi,
- Disiplin Cezası,
- Kesin olan adli para cezaları,
- Güvenlik tedbirleri,
- Hapisten çevrilen seçenek yaptırımlar
Suçta Tekerrürün Uygulanması Nasıl Olur?
Suçta tekerrür, suçlu için daha ağır cezanın uygulanması anlamına gelir. Suçta tekerrür şu şekillerde uygulanır:
- Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi
- Seçimlik Cezanın Hapis Cezası Olarak Belirlenmesi
- Denetimli Serbestlik
