Satıcı ve tüketici arasında meydana gelebilecek uyuşmazlıkların çözümü için 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun düzenlenmiştir. 6502 sayılı yasada tüketici hakem heyetine nasıl başvurulur sorusunun cevabı büyük ölçüde verilmiştir. Satıcı ve tüketici arasında meydana gelen uyuşmazlıklar genel olarak ayıpla mal veya ayıplı hizmet olarak meydana gelmektedir. Bu nedenle tüketici hakem heyetine nasıl başvurulur konusuna değinmeden önce; Ayıplı mal, ayıplı hizmet, ayıplı mal tüketici seçimlik hakları, satıcının ayıplı maldan sorumluluğu ve ayıplı mal zamanaşımı süreleri hakkında kısaca bilgiler vermek yerinde olacaktır.
Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Sınırları
Tüketici hakem heyetine nasıl başvurulur? Kapsamında en sık karşılaşılan sorulardan birisi başvuru sınırlarına ilişkindir. 6502 sayılı yasada da belirtildiği üzere 30 Bin Türk Lirası altında olan değerler için tüketici mahkemelerinde dava açmadan önce tüketici hakem heyetine başvuru yapılması zorunludur. Uyuşmazlığa konu malın değerinin 10.280.00 TL’den az olması halinde ilçe tüketici hakem heyetine başvuru yapılması gerekmektedir. Ayıplı malın değerinin 10.280.00 TL ve fazla olması halinde ise il tüketici hakem heyetine başvuru yapılması gerekmektedir.
Tüketici Hakem Heyetine Nasıl Başvurulur?
Sözlü başvurular hariç olmak üzere tüketici hakem heyetine yazılı ve elektronik ortamda başvurmak mümkündür. Günümüzde en sık kullanılan başvuru yöntemleri arasında elektronik ortamdan tüketici hakem heyetine başvuru yapılmaktadır. E-devlet üzerinde yapılan başvurulara başvurucuya ait iddia ve delilleri gösterir dilekçe, (tüketici hakem heyetine başvuru formu) ayıplı mala ilişkin fatura veya irsaliye eklenmesi gerekmektedir. Ayrıca bu belgelerinin fiziksel olarak hazırlanarak da bizzat veya vekil aracılığı ile başvurulması mümkündür.
Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Ücretli Mi?
Yukarıda tüketici hakem heyetine nasıl başvurulur başlığında belirtmiş olduğumuz başvuru yollarından her iki durumda da tüketici hakem heyetine başvuru ücreti alınmamaktadır.
Tüketici Hakem Heyeti Karar Süresi
Genel olarak tüketici hakem heyeti karar süresi uyuşmazlığın niteliğine ve iş yoğunluğuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Ancak ortalama bir süre belirtmek gerekirse tüketici hakem heyeti karar süresi 1 ile 6 ay arasında değişiklik göstermektedir.
Tüketici Hakem Heyeti Kararına İtirazAyıplı mal veya ayıplı hizmet nedeniyle tüketici hakem heyetinin vermiş olduğu kararlara karşı itiraz edilmesi mümkündür. İtiraz süresi kararın tebliğinden itibaren 15 gün olarak belirlenmiştir. Tüketici hakem heyeti kararlarına itirazı incelemekle Tüketici Mahkemeleri veya Tüketici Mahkemeleri sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidirler. Ancak Tüketici Mahkemelerine yapılacak olan itiraz tüketici hakem heyeti kararlarının icrasını durdurmamaktadır.
Ayıplı Mal Nedir?
Alıcı ve satıcı arasında malın teslimi sırasında kararlaştırılmış olan özellik ve niteliklere aykırılık ayıplı malın konusunu oluşturmaktadır. Ayrıcı söz konusu mala ait tanıtım reklamlarında veya kullanım kılavuzunda belirtilen özelliklere uygun olmaması da ayıplı mala konu olabilmektedir. Tüketici bu şekilde kendisine teslim edilen ayıp mal nedeniyle; Satının ayıplı maldan sorumluluğu gereği seçimlik haklarını kullanması mümkündür.
Ayıplı Hizmet Nedir?
Ayıplı malda olduğu kadar ayıplı hizmet nedeniyle de tüketici hakem heyetine başvuru yapılması mümkündür. Ayıplı hizmet; Hizmet sözleşmesinde belirtilen süre içerisinde işe başlanmaması, hizmet sağlayıcının reklam ve ilanlarında belirtilen niteliklere aykırı hizmet vermesi veya alacının söz konusu hizmetten yeteri kadar ekonomik ve hukuki yarar sağlayamaması durumlarında söz konusu olmaktadır.
Ayıplı Mal Tüketici Seçimlik Hakları
6502 sayılı yasanın 11. Maddesinde ayıplı mal tüketici seçimlik hakları düzenlenmiştir. Buna göre tüketici;
- Ayıplı malın iadesi ve sözleşmeden cayma
- Ayıp oranında indirim isteme hakkı
- Ayıplı malın ücretsiz onarılmasını isteme
- Ayıplı malın değiştirilmesini talep etme
Gibi haklara sahiptir. Ayıplı mal tüketici seçimlik hakları ileride ayıplı mal zamanaşımı sürelerinde belirttiğimiz şekilde satıcıdan talep edilmelidir. Satıcının bu taleplerden herhangi birisini yerine getirmemesi halinde tüketici hakem heyetine başvurma yolu açılmaktadır.
Satıcının Ayıplı Maldan Sorumluluğu
Satıcının ayıplı maldan sorumluluğu; Tüketicinin korunması hakkında kanunun 9. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre “satıcı söz konusu malı satış sözleşmesinde belirtildiği şekilde alıcıya teslim etmekle yükümlüdür” Bazı durumlarda satıcının ayıplı maldan sorumluluğu ortadan kalkabilmektedir. Örneğin ayıplı mala ait tanıtım reklamlarının üretici firma tarafından hazırlanması; Ayıplı malın bu reklam ve tanıtımlardan farklı olması halinde satıcının ayıplı maldan sorumluluğu ortadan kalkmaktadır.
Ayıplı Mal Zamanaşımı Süreleri
Satıcı ile alacı arasında satış sözleşmesi ile ayrıca daha uzun bir süre belirlenmemiş ise ayıplı mal zamanaşımı süresi iki yıldır. Alıcı iki yıl içerisinde yukarıda belirtmiş olduğumuz ayıplı mal tüketici seçimlik haklarını kullanması gerekmektedir. Satıcının seçimlik haklardan herhangi birisini yerine getirmemesi halinde; Tüketici hakem heyetine başvuru yapılması gerekmektedir. 6502 sayılı yasada gayrimenkuller ve tatil amaçlı kiralanan gayrimenkuller için farklı bir şekilde 5 yıl zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Yukarıda belirtmiş olduğumuz zamanaşımı sürelerinin en önemli istisnası satıcının söz konusu ayıbın gizlenmesi için hile kullanmış olması durumudur. Satıcının bu şekilde ayıbı gizlemesi halinde herhangi bir zamanaşımı süresi uygulanmamaktadır.
