Ülkemizde düğünde takılan ziynet eşyaları ile ilgili olarak evlilik birliği içinde veya sonrasında birçok sorun yaşanabilmektedir. Bu kapsamda hukukumuzda düzenlenmiş dava türlerinden ziynet eşyalarının iadesi davası bu sorunların çözümü için oldukça önemli bir araçtır. Ziynet eşyalarının iadesi davası genel itibariyle düğünde takılan takıların hangi tarafın mülkiyetinde olması gerektiğinin tespiti amacıyla açılmaktadır. Evlilik birliği içerisinde veya sonrasında hakkı olmadan ziynet eşyasını iktisap eden eşe veya üçüncü kişilere karşı açılabilmektedir.
Ziynet Eşyalarının İadesi Davasının Kanuni Gerekçesi
Türk Medeni Kanununun 226. maddesi “Her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alır. Tasfiye sırasında, paylı mülkiyete konu bir mal varsa, eşlerden biri kanunda öngörülen diğer olanaklardan yararlanabileceği gibi, daha üstün bir yararı olduğunu ispat etmek ve diğerinin payını ödemek suretiyle o malın bölünmeden kendisine verilmesini isteyebilir. Eşler karşılıklı borçları ile ilgili düzenleme yapabilirler.” şeklindedir. Görüleceği üzere, kanun, diğer eşte bulunan ziynet eşyasının iadesinin talep edilebileceğini “Her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alır.” şeklindeki cümleyle belirtmiştir.
Ziynet Eşyası Davası Şartları
Öncelikle belirtmek gerekir ki ziynet iadesi davası boşanma davası veya mal paylaşımı davasından ayrı bir şekilde açılabilmektedir. Mal paylaşımı davasına göre farklılık gösterdiği hususlardan bir tanesi de budur. Düğün takılarının iadesi davası evlilik birliği içerisinde de açılabilmektedir. Bu kapsamda mahkemeye sunulacak taleplerde ziynetlerin niteliğine ve sayısına ilişkin net bir bilgi bulunması gerekliliği vardır. Ayrıca ziynet eşyalarının davalıda bulunduğunun da ispat edilmesi gerekmektedir. Bu hususun ispatı önemlidir. Çünkü Yargıtay vermiş olduğu kararlarda ziynet eşyasının taşınabilen bir eşya olduğu niteliğine dikkat çekerek evden ayrılmayı planlayan kadının düğün takılarını da yanında götürmesinin ihtimal dahilinde olduğunu belirtmektedir. Bu kapsamda düğün takılarının iadesi talep edilirken ispat konusuna özen gösterilmesi gerekmektedir.
Düğün Takılarının İadesi Davasında, Takıların Yerine Para Talep Edebilir Miyim?
Ziynet eşyalarının iadesinin talep edildiği davada, öncelikle takıların aynen iadesi bunun mümkün olmadığı durumda da bunların bedelinin ödenmesi talebinde bulunulmalıdır. Usul tekniği açısından da doğru olan budur zira takıların iadesi her zaman mümkün olmamaktadır. Ayrıca takıların misliyle iadesinin talep edilmesi de mümkündür. Bu şekilde takıların aynen iadesi yapılmayacak, bedeli ödenmeyecek fakat size ziynet eşyanızla aynı nitelikte olan takılar verilecektir.
Ziynet Eşyalarının İadesi Davasında İspat
İfade etmek gerekir ki, evlilik birliği içerisinde veya sonrasında ziynet eşyalarının kimde olduğunun, nasıl harcandığının ispatı çoğu zaman oldukça zor olmaktadır. Bu sebeple ziynet eşyalarının kadında olmadığının ispatı noktasında belli kriterler kullanılmaktadır. Çünkü aksi durumda eşyaların kadında olmadığının ispatı oldukça zor bir hal alacaktır. Öncelikle ziynet eşyalarının sayısının ve niteliğinin ispatına değinmek gerekmektedir. Bu noktada düğünde çekilmiş fotoğraflar veya videolar önem teşkil etmektedir. Bu kayıtların mahkemeye sunulmasıyla, mahkeme bir bilirkişi görevlendirecek ve bilirkişi de kayıtlarda gördüğü takıların niteliğini, sayısını ve değerini belirleyecektir. Bu hususlarda ayrıca tanık ve yemin delilinin de kullanılması mümkündür.
İspat edilmesi gereken bir diğer husus da ziynet eşyalarının davalı tarafta bulunup bulunmadığıdır. Örnek vermek gerekirse rızası dışında evden ayrılmak zorunda kalan bir kadının beraberinde düğün takılarını alamadığı kabul edilebilir. Çünkü bu tip bir durumda evden kovulan kadının takı almasına müsade edilmesi çok düşük bir ihtimaldir. Yine şiddete uğrayıp evden kaçmak durumunda kalan bir kadının da yanında ziynet eşyalarını almış olması zordur. Ayrıca ziynet eşyalarının evlilik birliği içerisinde çeşitli ihtiyaçlar için bozdurulduğu durumlarla sıkça karşılaşılmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta bulunmaktadır. Eğer kadın, iade şartı olmaksızın ziynet eşyalarını vermişse bunların iadesinin talep edilmesi mümkün olamayabilmektedir. Bu nokta akla “Düğünde takılan takılar kime aittir?” sorusu gelmektedir.
Düğün Takıları Kime Aittir?
Yargıtay, kararlarında istisnai durumlar hariç düğünde takılan takıların kadına ait olduğunu yani kadına bağışlandığını kabul etmektedir. Bu kapsamda takıların kadının veya erkeğin ailesi tarafından takıldığının önemi olmaksızın düğün takıları kadının kişisel malı olarak kabul edilmektedir. Bu içtihadın arkasında toplumumuzun yapısı yatmaktadır. Zira, düğün takıları kadınlar için bir teminat olarak kabul edilmektedir. Ayrıca istisnai durumlara da değinmek gerekmektedir. Bazen, erkeğe takılan takılar o yöredeki örf ve adetler gereği erkeğe verilmiş sayılabilmektedir. Ancak bunun ispatı için ilgili yerin gelenek, örf ve adetlerinin de araştırılması gerekmektedir.
Ziynet ve Düğün Takısı Davası Hangi Mahkemede Açılır?
Ziynet eşyalarının iadesi davasında görevli mahkeme aile mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise genel yetki kuralı davalının yerleşim yerinde aile mahkemesi olacaktır. Ancak yukarıda da belirttiğimiz üzere düğün takılarının iadesi boşanma davası ile birlikte de istenebilmektedir. Eğer dava bu şekilde açılacaksa artık boşanma davasına ilişkin yetki kuralları geçerli olacaktır. Boşanma davasında yetkili mahkeme, eşlerin birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
Düğün Takılarının Evlilik Sürerken Bozdurulması
Bu durum çoğu evlilikte karşımıza çıkmaktadır. Çeşitli ihtiyaçlar veya yatırımlar için evlilik birliği devam ederken kadının kişisel malı niteliğinde kabul edilen ziynet eşyaları bozdurulmakta ve yerine yenileri de alınmamaktadır. Örnek vermek gerekirse, kadına ait olan ziynet eşyası, araç alımı için, borçların ödenmesi için, yatırım yapmak veya iş kurmak için bozdurulabilmektedir. Öncelikle belirtmek gerekir ki kadının bozdurulan takıların iadesini istemediğine ilişkin bir delil olmadığı sürece bu altınların kadına iadesi zorunludur. Bu kapsamda bu altınlar kadının ihtiyaçları için bozdurulmuş olması halinde dahi kadına iadesi gerekmektedir.
Düğünde Erkeğe Takılan Takı Kadına Ait Olur Mu?
Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere düğünde erkeğe takılan takıların kime ait olacağının tespiti için ilgili yörenin geleneklerinin, örf ve adetlerinin dosyaya getirtilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda Yargıtay tarafından yörenin örf ve adetleri gereği düğün takılarının erkeğe ait olduğu yönünde verilmiş kararlar bulunmaktadır.
Düğün Takılarının İadesi İçin (Ziynet Eşyaları) Dava Açma Süresi Nedir?
Birçok dava açısından zamanaşımı kuralları sıkı şekilde düzenlenmiş olsa da düğün takılarının iadesine ilişkin davalarda bazı farklılıklar bulunmaktadır. Düğün takılarının iadesi davasında, eğer ziynet eşyası davalıda bulunuyorsa bu takıların aynen iadesi için istihkak davası açılabilmekte ve bu davaya ilişkin de herhangi bir zamanaşımı bulunmamaktadır. Burada düğünde takılan ziynet eşyasının mevcut olması gerektiğini belirtmek gerekmektedir.
Çoğu durumda da düğün takılarının aynen iadesi mümkün olmamaktadır. Bu kapsamda da takıların aynen iadesine ilişkin istihkak davası açılamamakta fakat bu takıların bedelinin iadesi talep edilebilmektedir. Bu durumda da zamanaşımı bulunmaktadır ve bu süre 10 yıldır. Yani sadece bedel iadesi talep edilecekse boşanma kararının kesinleşmesinden 10 yıl içinde düğün takılarının bedelinin iadesi talep edilmelidir.
