Derhal beraat kararı ve şartları CMK223/9 maddesinde düzenlenmiştir. Bu kararın alınmasının temel şartı yargılama aşamasında sanığın suçlandığı eylemin suç olarak tanımlanmaması ve delil değerlendirmesine gerek görülmemesidir. Bu durumun mevcudiyeti doğrultusunda beraat kararı verilebilmektedir.

Derhal Beraat Kararı Nedir?

Derhal beraat kararı ve şartları ile ilgili olarak detaylı bilgi sunmadan önce derhal beraat kararının ne olduğunu kısaca tanımlayalım. Derhal beraat kararı delil değerlendirilmesine ihtiyaç olmadığı durumlar için söz konusudur.

Ek bir delil değerlendirmesine gerek olmadığı kararı çıkarsa ve mevcut delillerle de sanığa istinat edilen suç tanımlanamıyorsa derhal beraat kararı çıkartılabilmektedir. Bu durumda ilk anda eylemin suç teşkil etmiyor görüntüsünde olması gerekmektedir.

Derhal beraat kararı yargılamanın her aşamasında çıkartılabilir; yalnızca duruşmanın başında alınabilen bir karar değildir.

Beraat kararının “Derhal” verilmesinin anlamı ise o anda yargılama hangi aşamada olursa olsun daha fazla delil toplamaya ya da araştırmaya gerek olmadığını ifade etmektedir.

*Derhal beraat kararının verilebilmesi için sanığın sorgulamasının yapılması da gerekli değildir. CMK193/2. Madde bu durumu açıkça tanımlamıştır. Mahkumiyet dışında bir karar alınacaksa sorgulama yapılmadan da beraat kararı çıkabilmektedir

Derhal Beraat Kararının Unsurları Nelerdir?

Derhal beraat kararı gerekçeleri CMK’da 5 farklı şekilde tanımlanmıştır. Gerekçenin ne olduğunun kararın çıkması açısından bir değeri yoktur. Derhal beraat kararı hangi gerekçelerle çıkartılmaktadır?:

• Söz konusu olan suçun kanunlara göre suç olarak tanımlanmaması
• Yargılama konusu olan suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabitleşmesi
• Suçun taksirle veya kasıtlı olarak işlenmemiş olması
• Suç sanık tarafından işlenmiş olsa bile bunun hukuka uygun bir nedeninin olması
• Suçun sanık tarafından işlenmiş olduğunun sabit olmaması

Yargılamanın sonunda bu 5 gerekçeden birinin varlığı nedeniyle beraat kararı verilebilir. Bununla beraber yargılamanın sonuna gelmeden, herhangi bir aşamasında bu gerekçelerden ötürü derhal beraat kararı çıkabilecektir.

Derhal beraat kararını gerektiren durumlara bir örnek vermek gerekirse dolandırıcılık suçuyla yargılanan kişinin şikayetçi olan kimse ile açık bir şekilde işbirliği yapmış olmasının sabit hale gelmesini gösterebiliriz.

Derhal beraat kararının koşullarının ortaya çıktığı aşamada avukatlar tutukluluk süresinin uzamaması ve sanığın özgürlüğünün kısıtlanmasına engel olmak nedeniyle kararın bir an önce alınmasını talep etmelidirler.

Derhal Beraat Kararı Neden Verilmektedir?

Derhal beraat kararı verilmesi sanık açısından oldukça önemlidir. Tutukluluk durumu mevcutsa kişinin özgür olma hakkı haksız yere kısıtlanıyor olabilir. Derhal beraat kararı şartları meydana geldiyse kişinin mağduriyetinin uzamasının önüne geçmek gerekmektedir.

Kişilerin özel ve sosyal hayatları yargılama sürecinden etkilenecektir. Derhal beraat kararı bu nedenle bazı ilkelere uygun olarak davranma bakımından da önem taşımaktadır. Örneğin masumiyet karinesi bunlardan biridir. Kişinin suçlu olduğunun bir ispatı yoksa yargılama sürecine daha fazla maruz bırakılmasının bir anlamı yoktur.

Masumiyet karinesinin yanı sıra lekelenmeme hakkı da kişilerin hayatı için önemlidir. Yargılama sürecinin uzaması bu kişilere karşı ön yargı oluşturabildiğinden durum yasalarca koruma altına alınmaktadır. Sayılan 5 gerekçeden biri mevcutsa kişi derhal beraat kararından faydalanabilecektir.

Derhal beraat kararı aynı zamanda adil yargılanma ilkesine yönelik olarak da çıkartılan bir karardır. Gereksiz ve anlamsız biçimde yargılama süresinin uzatılmasının bu karar ile önüne geçilebilmektedir.

Derhal beraat kararının çıkabileceği koşullar oluştuysa davanın düşmesi, durması ya da ceza verilmesine yer olmadığı gibi kararlar verilemez. Böyle bir durumda derhal beraat kararı çıkartılmalıdır.

Derhal beraat kararı ve şartları ile ilgili unsurlar, şartlar vb. Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun 223. maddesinin 9. fıkrasında yer alan “Duruşmanın Sona Ermesi ve Hüküm” başlığında düzenlenmektedir.