Feragat Etmek Ne Anlama Geliyor?
Feragat ne demek sorusu; feragat sözcüğünün gerek hukuki konularda gerekse hukuk dışı kullanım alanlarında ne manada kullanıldığı merak edenler tarafından sıkça sorulur. Feragat ne demek sözcüğünün ne anlama geldiğinin ve bu itibarla ne anlamda kullanıldığının bilinebilmesi için TDK sözlüğünde nasıl tanımlandığının bilinmesi gerekir. Türü itibariyle isim olan ve Arapça kökene dayanan feragat, Türk Dil Kurumu sözlüğünde;
“Hakkından kendi isteğiyle vazgeçme.”
Şeklinde tanımlanmıştır. Kişinin kendi rızasıyla hakkından vazgeçmesi olarak tanımlanan feragat sözcüğü, hukuki metinlerde de sıkça kullanılır. Feragat ne demek sorusunun hukuk zemininde yanıtı ise Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.307’de yer alır. İlgili kanun hükmü, feragati şu şekilde tanımlamaktadır:
“Feragat, davacının, talep sonucundan kısmen veya tamamen vazgeçmesidir.”
HMK m.309’da ise feragatin hukuk açısından ne anlama geldiği netleştirilmiş ve feragate dair sınırlar keskinleştirilmiştir. Buna göre feragat yazılı veya sözlü yapılabilir ve fakat muteber olabilmesi için karşı tarafın rızası gerekli değildir. Dolayısıyla, feragati geçerliliği için karşı tarafın onayı belirleyici değildir; geçerlilik için feragatin kayıtsız ve şartsız olması gerekir.
Feragat Etmek Nedir?
Feragat nedir sorusunun yanıtlandığı HMK m.307; davacının, ileri sürdüğü talebin neticesinden vazgeçmesidir. Davacı taraf, kısmen vazgeçebileceği gibi tamamen de vazgeçebilir. Söz konusu kanunun ilgili hükmünün lafzından anlaşılacağı üzere feragat hakkı, yani vazgeçme hakkı yalnızca davacıya verilmiş bir hak olup davalı için feragat söz konusu değildir.
Davacı, feragat etmek suretiyle ileri sürdüğü talebin sonucundan vazgeçerse, davaya konu uyuşmazlık sona erer. Nitekim feragat eden davacının feragatinden dönemeyeceği Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E.2016/10-668, K.2017/250 sayılı kararı ile belirtilmiştir. Mahkeme, davacının feragat etmesine rağmen davanın reddine karar vermemiş olabilir. Bu durum, feragatten dönülemeyeceği kuralını izale etmez.
Feragat nedir sorusuna hukuk zemininde tafsilatlı bir yanıt verirken feragat hakkının hukuki dayanaklarını kısaca ifade etmek yerinde olacaktır. Vazgeçme yetkisinin en temel iki hukuki dayanağı; hak arama hürriyeti ve tasarruf ilkesidir. Söz konusu ilkeler ve feragat yetkisinin vasfı göz önüne alındığı takdirde, vazgeçmenin temel maksadı “başlatılmış bir davanın, devam ettirme mecburiyeti olmadan sona erdirilmesi” olarak ifade edilebilir.
Davadan Feragat Dilekçesi Özellikleri Nelerdir?
Davadan feragat dilekçesinin belirli özellikleri haiz olması gerekir. Bu özellikler şu şekildedir;
- Feragat; açık, anlaşılır ve kesin olmalıdır. Bu özelliğin tek istisnası zımni feragattir.
- Feragat edecek davacı yazılı olarak ya da duruşma sırasında sözlü olarak feragat etmelidir.
- Tam ya da kısmi olabilir.
- Feragatin geçerliliği için davalının veya mahkemenin kabul etmesi şart değildir.
- Feragat şarta bağlanmamalıdır.
- Davacı, vazgeçme hakkını kullandıktan sonra vazgeçmeden dönemez.
- Feragat, mahkemeye yöneltilmelidir.
- İrade sakatlığı halleri söz konusu ise feragatin iptali mümkündür.
- Karma nitelikli bir işlemdir.
Davacı, ileri sürdüğü talepten feragat ettiği takdirde işbu dava konusu hakkında bir yeni dava açamayacaktır. Bu yönüyle oldukça önemli sonuçlar doğurur.
Feragat Edilemeyen Davalar Hangileridir?
Davadan feragat, aşağıda sıralanan davalar istisna olmak üzere her davada mümkündür. Feragat edilemeyecek davalar şu şekildedir;
- İflas davaları,
- İptal davaları,
- Hakimlere karşı açılan tazminat davaları,
- Kamu yararı ağır basan bireysel nitelikli işlemlerin iptali talebiyle açılan davalar,
- Ortaklığın giderilmesi davaları,
- Düzenleyici işlemlerin iptali talebiyle açılan davalar.
Davadan Vazgeçme Beyanının Zamanı
- Hükmün verilmesinden önce davadan vazgeçme
- Hükmün verilmesinden sonra davadan vazgeçme
- Hükmün bozulmasından sonra davadan vazgeçme
- Hükmün şekli anlamda kesinleşmesine kadar davadan vazgeçmenin mümkün olması
Mirastan Feragat Ne Anlama Geliyor?
Hukukta mirastan feragat sözleşmesi, miras bırakanın mirasçısı ile aralarında bir edime dayanarak ya da karşılıksız olarak yaptığı sözleşmedir. Bu sözleşmeyle birlikte mirasçı gelecekteki miras hakkından ya tamamen ya da kısmi olarak vazgeçer.
Mirastan vazgeçme şu şekilde ikiye ayrılabilmektedir:
- İvazlı mirastan feragat sözleşmesi
- İvazsız mirastan feragat sözleşmesi
İvazlı mirastan feragat sözleşmesi TMK m.565/2’de düzenlenen “ölümden önce tasfiyesi maksadıyla yapılan kazandırmalar” ifadesine göre vücut bulur. Burada önemli olan kararlaştırılan ivazın miktarı değil, tarafların bir ivazda anlaşma sağlayıp sağlayamadığıdır.
Mirastan Feragat ve Mirasın Reddi Ayrımı
Mirastan feragat sözleşmesi miras bırakacak kişinin sağladığında olurken, mirasın reddi olabilmesi için miras bırakacak kişinin vefat etmiş olması gerekir.
Mirasın reddi davasında ortaya çıkan hukuki netice sadece miras reddenden mirasçı için hüküm ifade eder. Fakat mirastan vazgeçmede alt soylar için de hukuki sonuç doğurması mümkündür.
Sözleşme niteliğinde olan mirastan vazgeçme iki taraflı hukuki işlemdir fakat sadece mirasçının beyanı ile gerçekleştirildiği için mirasın reddi tek taraflı bir hukuki işlemdir.
Mirastan vazgeçme sözleşmesi, miras bırakan hayatta olduğu süre zarfı boyunca her zaman yapılabilir. Fakat mirasın reddilmesi için miras bırakan şahsın vefat etmesinin beklenilmesi şarttır. Buna ek olarak kanunen tespit edilen süre zarfı için reddetme beyanı sunulmalıdır.
