Babalık davası, çocuğun biyolojik babası tarafından hukuken tanınması için anne veya çocuk tarafından açılan davalardır. Genellikle biyolojik babanın, çocuğun babası olduğunu kabul etmediği durumlarda açılır. Kural olarak babalık davası anne veya gerekli şartların oluşması ile çocuk tarafından açılması mümkündür.
Aile hukukundan kaynaklanan diğer uyuşmazlıklarda olduğu gibi, babalık davasını kimler açabilir? Evlilik dışı çocuğun babalık davası, babalık davası hak düşürücü süreler ve diğer babalık davası şartları Türk Medeni Kanununun 301 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.
Babalık Davası Nedir?
Babalık davasının dayanağını TMK 301 maddesi oluşturur. Burada yer alan hükme göre;
Türk Medeni Kanunu Md. 301; Çocuk ile baba arasındaki soybağının mahkemece belirlenmesini ana ve çocuk isteyebilir.
Görüldüğü gibi babalık davaları ile asıl amaç çocuğun biyolojik babası ile soybağının yasal olarak kurulmasının mahkeme kararı gerçekleştirilmesidir. Bu konuda taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunması halinde yine Türk Medeni Kanunu 302 maddesinde yer alan karineler dikkate alınır veya gerektiğinde bu konuda DNA gibi tıbbi incelemelere başvurulmaktadır.
Yazımızın ilerleyen bölümlerinde babalık davaları ile yakından ilişkili olması ve bir takım babalık davası şartları arasında yer alması nedeniyle kısaca “tanıma” ve “soybağının reddi” kavramları hakkında bilgi vermeyi uygun görüyoruz.
Tanıma Nedir?
Tanıma, başka bir erkek ile soybağı bulunmayan çocuğun baba tarafından nüfus memuruna veya mahkemeye başvuru ile ya da vasiyetname ile resmi senet ile yapacağı beyanla kurulan soybağıdır. Tanıma işlemi ilgilinin kısıtlı olması veya “küçük” olması halinde vasi veya veli rızası ile yapılır. Son olarak tanıma çocuğun herhangi bir erkek ile resmi olarak soybağının bulunması halinde mümkün değildir. (TCM 295)
Soybağının Reddi ve Soybağının Reddi Davası Nedir?
Soybağının reddi ise tanımanın aksine çocuk ile baba arasındaki soybağının dava yolu ile ortadan kaldırılmasıdır. Tanımada kural olarak gerekli şartların oluşması halinde herhangi bir dava yoluna gidilmesi zorunlu değil iken, soybağının reddi veya soybağının düzeltilmesi için hukuk davası açılması zorunludur. Bu şekilde açılacak olan davalarda soybağının reddi davası olarak adlandırılır.
Babalık Davası Şartları
Diğer hukuk davalarında olduğu gibi babalık davalarının açılması veya açılan davaların lehe sonuçlanması için bir takım şart ve kurallar belirlenmiştir. Bu davaların açılmasından önce bilinmesi gereken babalık davası şartları ise genel hatları ile aşağıdaki gibidir.
Öncelikle dava biyolojik babaya karşı açılır. Biyolojik babanın ölmüş olması halinde ise dava babanın mirasçılarına karşı açılır.
- Çocuğun Annesinin Belli Olması Gerekir
Babalık davası şartları arasında en önemli husus ve çoğu zaman davanın reddine sebep olan durum dava öncesinde çocuğun herhangi bir erkek ile arasında soybağının olmasıdır. Dava öncesinde çocuğun başka bir erkek ile arasında soybağının bulunmaması gerekir. Böyle bir soybağının varlığı halinde öncelikle soybağının reddi davası açılmalıdır.
Babalık davalarının açıldığının Cumhuriyet Savcısı ile Hazineye bildirilmesi gerekir. Dava anne tarafından açılması halinde, dava açıldığının kayyıma bildirilmesi gerekir. Aynı şekilde davanın kayyım tarafından açılması halinde davanın açıldığı kayyım tarafından anneye bildirilmelidir. (TMK 301/3)
- Babalık davaları yetkili mahkeme ve görevli mahkemelerde açılmalıdır.
- Son olarak bu tür davalarhak düşürücü süreler geçirilmeksizin açılmalıdır.
Babalık Davası Nasıl Açılır?
Yukarıda belirtmiş olduğumuz babalık davası şartları oluşması ile beraber bu davayı açma hakkı bulunan kişiler tarafından yazımızın sonunda paylaşacağımız babalık davası dilekçe örneği üzerinde ilgililerin gerekli düzenlemeleri yapmaları ile görevli ve yetkili mahkemeye bu dilekçe ile müracaat etmeleriyle dava açılır.
Soybağının reddi davası veya babalık davaları çoğunlukla yazılı yargılama usulü ile yapılır. Ancak gerek görüldüğünde duruşma açılmasına da karar verilebilir. Bu tür davaların çoğunlukla yazılı şekilde yürütülmesi yoğun hukuki işlemler gerektiren davalardan olmaları nedeniyle vekil tarafından yürütülmesi tavsiye edilir. Vekil ile yürütülecek davalarda babalık davası özel vekaletname düzenlenmesi zorunludur.
Babalık Davasında Görevli Mahkeme
Soybağının reddi davası, tanıma veya babalık davaları niteliği itibariyle Aile Hukukunu ilgilendiren uyuşmazlıklardır. Bu nedenle görevli mahkeme “Aile Mahkemeleridir.” Yetkili yargı birimlerinde ayrıca Aile Mahkemesi bulunmaması halinde ise bu görev Aile Mahkemesi sıfatı ile Asliye Hukuk Mahkemelerine aittir.
Babalık Davası Yetkili Mahkeme
Babalık davalarında yetkili mahkeme birden fazladır. Yetkili mahkeme çocuğun doğmuş olduğu yer Aile Mahkemesi olabileceği gibi, davacının (anne / çocuk / kayyım) yerleşim yeri Aile Mahkemesi de olabilmektedir. Son olarak davalının yani babanın ikamet etmiş olduğu yer Aile Mahkemelerinde de bu davaların açılması mümkündür.
Herhangi bir nedenle dava açılacağı zaman tarafların yetkili mahkemeler dışında bir yerde bulunması halinde bulunulan yer Nöbetçi Aile Mahkemesi kanalı ile yetkili mahkemeye babalık davası dilekçe örneğinin gönderilmesi ile de davanın açılması mümkündür.
Babalık Davasını Kim Açabilir
Babalık davalarını kimlerin açabileceği konusunda Türk Medeni Kanunumuzun 301. Maddesinde gerekli düzenlemeler yer alır. Buna göre anne veya çocuk tarafından davanın açılması mümkündür. Bunun dışında çocuk hakkında kayyım ataması yapılmış ise aynı şekilde davanın kayyım tarafından açılması da mümkündür. Anne veya çocuğun davayı birlikte açmaları mümkün iken ayrı ayrı açılmasının önünde bir engel bulunmamaktadır. Ancak bu konuda hak düşürücü sürelere dikkat edilmesi babalık davası şartları bakımından önemlidir.
Babalık Davası Kazanılırsa Ne Olur
Babalık davalarının en önemli hukuki sonucu çocuk ile baba arasındaki bu ilişkinin yasal olarak tespit edilmesidir. Mahkeme tarafından açılan bu davanın kabul edilmesi ve baba ile çocuk arasında soybağının kurulması ile beraber çocukta babanın yasal mirasçısı olmaktadır.
Babanın ölmüş olmasından sonra dahi babalık davaları açılması mümkündür. Bu durumda yine çocuk babanın yasal mirasçısı olabilmektedir.
Evlilik Dışı Çocuğun Babalık Davası
Türk Medeni Kanunun md 301 ‘de de belirtildiği gibi babalık davaları anne veya çocuk tarafından açılabilmektedir. Esasen evlilik birlikteliği içerisinde meydana gelen doğum olaylarında çocuğun babası aksi belirtilmedikçe nüfus kayıt örneğine göre kadının evli olduğu kişi olarak kayıtlara geçmektedir. Bu nedenle evlilik dışı çocuğun babalık davası genellikle Türk Medeni Kanununun 301. Maddesine konu olmaktadır. Kural olarak evlilik birlikteliği içerisinde meydana gelen doğumlarda ve evliliğin sona ermesinden itibaren geçen 300 günlük sürede çocuğun babası, kadının kocasıdır. Buna ilişkin düzenleme yine Türk Medeni Kanunumuzun 285 maddesinde “babalık karinesi” başlığı altında yer alır.
Türk Medeni Kanunu Md. 285/1; Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üç yüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır.
Babalık Davası Ücreti
Babalık davası ücreti mahkeme harç ve masrafları ile vekalet ile yürütülen işlerde vekalet ücreti olarak değişiklik gösterir. Uyuşmazlığın niteliğine veya taraf sayısına göre mahkeme harç ve masrafları da değişiklik gösterir. Vekalet ile takip edilen davalarda ise her yıl AAÜT’ne göre vekalet ücreti belirlenir.
Evlilik Dışı Çocuğun Babalık Davası Zamanaşımı
Evlilik dışı çocuğun babalık davası zamanaşımı süreleri TMK 303 maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre;
Annenin babalık davası açma hakkı doğumdan başlamak koşulu ile bir (1) yıl geçmesi ile zamanaşımına uğramaktadır. (TMK 303/1)
Çocuk ile başka bir erkek arasında soybağı ilişkisi bulunması halinde ise yukarıda belirtmiş olduğumuz 1 yıllık süre bu soybağı ilişkisinin sona ermesinden itibaren işlemeye başlamaktadır.
Yukarıda belirtilen 1 yıllık hak düşürücü sürenin geçirilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa bu sebebin ortadan kalmasına müteakip yine 1 aylık sürede bu davaların açılması mümkündür.
“Somut olayda: küçük K5’in nüfus kayıtlarında babası olarak görünen eski eş K7 ile soybağı ilişkisinin devam ettiği, soybağı ilişkisinin kaldırılmasına yönelik kayyım tarafından Hatay Aile Mahkemesinde açılan soybağının kaldırılması davasının henüz sonuçlanmadığı anlaşılmaktadır. Buna göre, davacı anne tarafından açılan davada 1 yıllık hak düşürücü süre henüz dolmamıştır. O halde, Hatay Aile Mahkemesi’nde açılan soybağının reddi davasının sonucu beklenerek davanın sonucu uyarınca eldeki davada deliller toplanarak bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hak düşürücü sürenin dolduğundan bahisle davanın reddine karar verilmesi hatalı olmuştur.”
Antalya Bölge Adliyesi Mahkemesi 2. Hukuk Dairesinin 24.05.2021 tarih 2021/663 esas ve 2021/1233 sayılı kararı
Babalık Davası Tazminat
Babalık davası sonunda annenin maddi tazminat hakkı bulunduğu gibi, çocuğun hem maddi hem de manevi tazminat hakkı vardır. Maddi veya manevi tazminata hükmedilebilmesi için yargı organları genellikle babanın çocuğun biyolojik babası olduğunu bilerek hareket etmesi haksız fiil olarak nitelendirilmektedir. Bu durumda manevi tazminata hükmedilmesinin önünde bir engel yoktur.
Haksız fiil nedeniyle doğan tazminatta Borçlar Kanunu 41 ve 49. Maddeleri dikkate alındığından babalık davalarına bağlı maddi tazminat talepleri ayrıca Asliye Hukuk Mahkemesinin görev alanına girmektedir. Bu nedenle sıklıkla babalık davasının sonuçlanmasından sonra açılan davalardır.
Babalık Davası Manevi Tazminat Mahkeme Kararları
“Davacı tarafından, babası olan davalının şimdiye kadar kendisine maddi manevi destek olmadığını, ayrıca üzerine kaydettirmediğini, anne hanesinde kayıtlı olduğunu, mahkeme kararı ile baba hanesine kaydının yapıldığını, bu sebeple manevi tazminat talebinde bulunmuş olup, talebinin M.K’daki aile hukukunu ilgilendiren hükümler değil Borçlar Kanunun 41 ve 49.maddesinde düzenlenen haksız fiil tazminat hükümlerinin uygulanmasını gerektirmekte olup, bu husustaki görevli mahkemenin genel görevli asliye hukuk mahkemesi olduğu anlaşılmış olup, Mersin 3.Aile Mahkemesinin gerekçesi ve kararının yerinde olduğu anlaşıldığından Mersin 5.Asliye Hukuk Mahkemesinin görevsizlik kararının kaldırılarak yargı yeri olarak belirlenmesine karar vermek gerekmiştir.”
Adana Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 17.01.2019 tarih, 2018/2214 esas ve 2019/73 sayılı kararı
Soybağının Reddi ve Babalık Davası
Babalık davası şartları arasında en önemli husus çocuğun başka bir erkek ile soybağının kurulmuş olması gerektiğidir. Bu durumda babalık davası açılmadan önce mutlaka soybağının reddi davası açılmalıdır. Soybağının reddi davası ile babalık davalarının aynı anda açılmasında herhangi bir hukuki engel bulunmasa da genellikle bu dosyalar mahkeme aşamasında tefrik edilerek soybağının reddi davası babalık davalarında bekletici sorun yapılmaktadır.
“Dava, bu haliyle, davacının babasının K3 olmadığı iddiası bakımından 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 292. maddesi kapsamında ana ile önceden evlenme yoluyla kurulan soybağına itiraz, biyolojik babasının K2 olduğu iddiası yönünden ise aynı Kanunun 301. maddesi gereği babalığın tespiti istemlerine ilişkindir. Davacının K3 ile olan soybağı ilişkisi geçersiz kılınmadıkça babalık davasının dinlenmesi mümkün olmadığından, eldeki davaya ana ile önceden evlenme yoluyla kurulan soybağına itiraz davası olarak bakılarak,
Babalığın tespiti talebinin eldeki dosyadan tefrik edilerek, sonradan evlenme yoluyla kurulan soybağına itiraz davasının sonucunu beklemesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmediğinden; davacı tarafın bu yönde yaptığı istinaf başvurusunun kabulü ile, açıklanan sebeplerle talebin soybağının reddi ve babalık tespitine ilişkin yasa hükümleri çerçevesinde ayrı ayrı incelenip, gerçekleşecek sonucu uyarınca karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile karar verilmesi doğru görülmemiştir.”
Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 26.10.2020 tarih, 2020/514 esas ve 2020/522 sayılı kararı
Babalık Davası Özel Vekaletname
Babalık davası kişiye sıkı sıkı bağlı haklardandır. Bu nedenle vekil ile takip edilen babalık davalarında vekil olan avukata özel yetki verilmelidir. Bu tür yetki olmadan davanın yürütülmesi hukuki işlemi sakatlayacaktır.
“Babalık davası, şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hakkın kullanımı niteliğindedir. Davanın vekil eliyle açıldığı hallerde, vekile bu konuda özel yetki verilmiş olması gerektiğinden (HMK mad.74), davacılar adına babalığın tespiti başvurusunda bulunan Av. …’ya babalık davası yönünden özel yetki içeren vekaletname vermesi için uygun süre verilmesinden…”
Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 08.04.2019 tarih, 2017/8923 esas ve 2019/3804 sayılı kararı
Sık Sorulan Sorular
Babalık Davası Nerede Açılır?
Babalık davalarında görevli mahkemeler Aile Mahkemeleridir. Ayrıca yetkili mahkeme ise; Çocuğun doğmuş olduğu yer mahkemesi, davalı veya davacının ikamet etmiş olduğu yer Aile Mahkemesi babalık davalarının açılabileceği yetkili mahkemeler arasında yer alır.
Babalık Davası Ne Kadar Sürer?
Hukuk veya ceza davası fark etmeksizin önceden herhangi bir davanın ne sürede sonuçlandırılacağı konusunda kesin bir süre belirtmek oldukça zordur. Özellikle babalık davaları içerisinde farklı birçok hukuki işlem gerektiren davalardandır. Davalının adresinin tespit edilememesi bu konuda gerekli tebligatların ilgiliye yapılamaması babalık davalarının uzamasına neden olan etkenlerdendir. Bunun dışında babalık karinesi olmaması halinde yapılacak DNA incelemelerinin beklenmesi yine babalık davalarını uzatan bir başka etkendir.
Bu gibi durumlar düşünüldüğünde babalık davalarının da ne sürede neticelendirileceği konusunda kesin bir süre belirtmemiz yanlış olacaktır.
Biyolojik Baba Babalık Davası Açabilir Mi?
Kural olarak babalık davası anne ve çocuk tarafından açılabilir. Bunun en temel nedeni ise çocuğun bir başka erkek ile soybağının kurulmuş olma ihtimalidir.
Babalık Davası Dilekçe Örneği
… AİLE MAHKEMESİ’NE
Davacı : (Anne – Çocuk veya Kayyıma Ait Bilgiler)
Adres :
Vekili :
Davalı : (İsim/Soy İsim Varsa Davalıya Ait Kimlik Bilgileri)
Adres : (Davalı Adresi)
Dava Konusu : Babalık Davası (Soybağının Kurulması, Maddi ve Manevi Tazminat
Hukuki Dayanaklar : Türk Medeni Kanunu, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
Deliller : Tanık Beyanları, Nüfus Kayıt Örneği, DNA Testi, Doğum Kayıtları
AÇIKLAMALAR :
Müvekkilimiz … ile davalı olan …, …/… tarihleri arasında evlilik birlikteliği olmaksızın bir süre birlikte yaşamışlardır. Bu birliktelerine bağlı olarak müvekkilimiz … tarihinde hamile kalmıştır. Bu hamileliğinden … tarihinde … isimli ortak çocukları dünyaya gelmiştir.
… tarihinde meydana gelen doğumdan sonra davalı, davacı ve ortak çocukları üzerindeki sorumluluklarını üstlenmeyerek davalı ve ortak çocuklarını terk etme yolunu seçmiştir.
Dava tarafından davalıya, bir çok kez ortak çocukları ile soybağının kurulması yönünde ve çocuğun ortak giderlerine katılması yönünde talepte bulunulmuş ise de bu taleplerin tümü neticesiz kalmıştır.
… Tarihinde meydana gelen doğuma bağlı olarak gerçekleşen hastane masraflarına katılmadığı gibi, doğumun gerçekleşmiş olduğu tarihten bu gün ortak çocuğun hiçbir giderine de katkıda bulunmamıştır.
Bu nedenle davacı tarafından, davalı ile ortak çocukları olan … arasında soybağının kurulması yönünde dava açılması zorunluluğu doğmuştur.
NETİCE VE TALEP :
Öncelikle davalı ile ortak çocukları olan… arasında babalık ilişkinin bulunduğunun tespit edilerek soybağının kurulması,
… Tarihinde meydana gelen doğuma bağlı olarak gerçekleşen hastane masrafları ile bu tarihe kadar davacının tek başına üstlenmiş olduğu ortak çocuklarının bakım ve gözetim masrafları olarak … TL olmak üzere maddi tazminatın,
Ortak çocukları için her ay olmak üzere … TL nafakaya hükmedilmesi,
Yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalı taraf üzerinde bırakılması,
Talep olunur.
DAVACI / DAVACI VEKİLİ
Ekler :
Doğum evrakları
Nüfus kayıt örneği
DNA Testi
Babalık Davası Dilekçesi Hazırlanırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Babalık davası dilekçe örneğinde belirtilen durumlar her olayın oluş şekline göre değişiklik gösterebilir. Ayrıca babalık davası ile beraber tazminat talep edilme gibi bir zorunluluk bulunmadığı gibi nafaka talebinde bulunulması gibi bir zorunlulukta yoktur.
Ayrıca nafaka veya maddi manevi tazminat talebine ilişkin davaların aynı anda açılması gibi bir zorunluluk da yoktur. Tazminat veya nafaka talebine ilişkin davalar soybağının kurulmasına mahkeme tarafından karar verilmesi sonrasında açılması mümkündür. Ancak tazminat davaları hukuk mahkemelerinde ayrı bir öneme sahiptir. Bu nedenle bu tür davaların açılmadan önce konusunda yetkin bir hukukçudan destek alınmasını tavsiye etmekteyiz. Ancak unutmamak gerekir ki, manevi tazminat taleplerine ilişkin davalar Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülür. Bu nedenle babalık davası ile birlikte açılan manevi tazminat davalarındaki manevi tazminat talebi çoğunlukla mahkeme tarafından reddedilmektedir. Buna karşın davanın sonuçlanmasından sonra yetkili ve görevli mahkemeler nezdinde ayrıca manevi tazminat davası açılmasının önünde bir engel yoktur.
